ابهام و اختلاف بر سر پایبندی عراق به تحریم‌های آمریکا
۱۳۹۷ مرداد ۲۰, شنبه
سفیر جمهوری اسلامی در بغداد سخنان چند روز پیش نخست‌وزیر عراق درباره پایبندی این کشور به تحریم‌های آمریکا علیه ایران را اظهار نظری دانست که قرار نیست عملی شود.
ایرج مسجدی روز شنبه (۲۰ مرداد/ ۱۱ اوت) درباره صحبت‌های حیدر عبادی به خبرگزاری ایلنا گفت: «ایشان یک اظهارنظری کردند، اما قرار نیست این کارها انجام شود و مبادلات اقتصادی دو کشور آن قدر وسیع و گسترده است که با یک اظهارنظر تغییری نخواهد کرد.»
به گزارش خبرگزاری فرانسه، نخست وزیر عراق هفتم اوت گفته بود که گرچه مخالف تحریم‌های آمریکا علیه ایران است، اما به این تحریم‌ها پایبند خواهد بود. عبادی تاکید کرده بود که منافع و مصالح عراق حکم می‌کند که این کشور، در مناقشه بین ایران و آمریکا، به تحریم‌های تعیین شده پایبند باشد.
در پی خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، رئیس جمهوری ایالات متحده شامگاه دوشنبه فرمان اجرایی بازگشت برخی از تحریم‌های تعلیق شده علیه جمهوری اسلامی را امضا کرد. این تحریم‌ها از جمله شامل معامله اسکناس و اسناد مبتنی بر دلار با ایران می‌شود.
سعد حدیثی، سخنگوی دولت عراق روز پنجشنبه با تکرار سخنان عبادی، تحریم کردن ایران را "گزینه اشتباه" خواند و در عین حال گفت که بغداد به آن بخش از تحریم‌های آمریکا که مربوط به معاملات بانکی و انتقال مالی به وسیله دلار با ایران می‌شود پایبند خواهد بود.
ایرج مسجدی می‌گوید سخنان عبادی را دیگر مسئولان عراقی تکرار نکرده‌اند و دستکم دو نفر از مقام‌های اجرایی عراق خلاف آن را می‌گویند. او افزود ایران و بانک‌های عراقی از قبل هم معامله‌ای بر اساس دلار با هم نداشته‌اند.
به گزارش ایلنا، او درباره بیانیه بانک مرکزی عراق که از دیگر بانک‌های این کشور خواسته از این پس با بانک‌های ایرانی با دلار معامله نکنند گفت: «این مسئله، جدید نیست. از قدیم هم مراودات بانکی با دلار انجام نمی‌شد و مراودات دیگری داشتیم که ادامه خواهد داشت.»
در روزهای اخیر برخی شخصیت‌های سیاسی در عراق از تصمیم دولت این کشور برای پایبندی به تحریم‌های آمریکا علیه ایران انتقاد کرده‌اند. به گزارش خبرگزاری مهر، شیخ جلالالدین صغیر، یکی از رهبران مجلس اعلای عراق می‌گوید سخنان حیدر عبادی با توجه به مخالفت اتحادیه اروپا و برخی دیگر از کشورها با تحریم‌ها "جای تعجب داد."
این خبرگزاری همچنین به سخنان چند روز پیش فواد معصوم، رئیس جمهوری عراق اشاره کرده که گفته بود: «شرایط عراق و نوع رابطه این کشور با ایران و منافع مشترک تهران و بغداد به گونه‌ای است که عراق نمی‌تواند به تحریم‌های آمریکا علیه ایران پایبند باشد.»
همراهی با تحریم، "به صورت ناقص"؟
بنابر این گزارش فواد معصوم در عین حال به شبکه الحره گفته است: «بغداد هنوز تصمیمی در خصوص تعهد یا عدم تعهد عراق به این تحریم‌ها نگرفته و گمان نمی‌کنم که عراق به صورت کامل به تحریم‌ها علیه ایران متعهد باشد.»
به این ترتیب به نظر می‌رسد دستکم پایبندی عراق به بخشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران منتفی نباشد و باید منتظر تصمیم نهایی بغداد در این باره بود.
با این همه سخنان نخست‌وزیر و سخنگوی دولت با واکنش‌های مخالفت‌آمیزی در ایران روبرو شده است. یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق سخنان عبادی را به مناسبات سیاسی داخلی نسبت می‌دهد و او را متهم می‌کند که به پیشینه روابط تجاری دو کشور توجهی ندارد.
آل اسحاق ۱۹ مرداد به خبرگزاری ایسنا گفت: «حجم مبادلات اقتصادی ایران و عراق سالانه ۱۲ میلیارد دلار است که قرار بر این شده در سال جاری به ۲۰ میلیارد دلار نیز افزایش یابد. به طور حتم چنین صحبت‌های سیاسی خللی در مبادلات اقتصادی و تجاری ایران و عراق ایجاد نمی‌کند و آینده اقتصادی دو کشور روشن است.»
این آمار اغراق‌آمیز به نظر می‌رسند. "اقتصادآنلاین" فروردین ماه امسال از قول محمد ابراهیم رضازاده، رئیس میز عراق در سازمان توسعه تجارت، میزان صادرات ایران به عراق در سال گذشته را اندکی بیش از ۶ و نیم میلیارد دلار اعلام کرده است.
رضازاده همچنین گفته است که واردات ایران از عراق بسیار ناچیز است و سال گذشته به رغم رشد ۵۰ درصدی ۵۷ میلیون دلار بیشتر نبوده است. خبرگزاری فرانسه نیز به تازگی در بررسی روابط تجاری دو کشور به آماری مشابه رضازاده استناد کرده است.
با در نظر داشتن این آمار، تراز تجاری ایران و عراق به شکل قابل توجهی به سود ایران مثبت است و تحریم‌های آمریکا می‌تواند این منبع مهم درآمد ارزی جمهوری اسلامی را به مخاطره بیندازد.
مشاجره بر سر غرامت
محمود صادقی نماینده اصلاح‌طلب مجلس شورای اسلامی ۱۸ مرداد در یک پیام توئیتری ناخشنودی خود از سخنان حیدر عبادی را این گونه بیان کرد: «دولت عراق مطابق ماده ۶ قطعنامه ۵۹۸، ۱۱۰۰ میلیارد دلار بابت غرامت خسارات مستقیم جنگ تحمیلی به ایران بدهکار است؛ دولت ایران با لحاظ تنگناهای مردم عراق در مطالبه این غرامت تعلل کرده است؛ اکنون نخست‌وزیر عراق به‌جای جبران، با تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران همراهی می‌کند.»
ناخشنودی ایران از همراهی دولت عراق با سیاست تحریمی آمریکا
به گزارش ایلنا، فائق الشیخ علی، نماینده مجلس عراق و رهبر "حزب مردمی اصلاح" روز شنبه در واکنش به این اظهارات صادقی در یک پیام توئیتری نوشت: «به نام خانواده قربانیان ترور از شما و دولت شما می‌خواهم ۱۱ میلیارد دلار آمریکا به عنوان غرامت کشته شدن یک میلیون عراقی از زمانی که القاعده را به بهانه جنگ با آمریکا از سال ۲۰۰۳ وارد کشور ما کردید، بپردازید.»
سفیر ایران در بغداد درباره این مجادله لفظی و بحث دریافت غرامت از عراق می‌گوید: « در این مورد موضع رسمی کشور باید مشخص باشد.» مسجدی همچنین با بیان این که هنوز هیچ تغییری در روابط اقتصادی میان ایران و عراق رخ نداده ابراز اطمینان کرد که مناسبات دو کشور تقویت خواهد شد.
نقش عراق بر افزایش بهای دلار
برخلاف خوشبینی‌های سفیر ایران در بغداد، پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران نه تنها همراهی عراق با تحریم‌های آمریکا را تائید می‌کند که اقدامات این کشور را یکی از علت‌های افزایش سرسام‌آور بهای دلار در ایران می‌داند.
پدرام سلطانی روز شنبه در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «همكارى دولت عراق با تحريم‌هاى آمريكا موجب كاهش ورود دلار از اين كشور به ايران شده است و افزايش نرخ ارز بخشى به اين موضوع بر مى‌گردد. وقتى كشور "دوست و برادر" اينگونه رفتار مى‌كند ما از ديگر كشورها چه انتظارى داريم؟»
نایب رئیس اتاق بازرگانی می‌پرسد در روابط ايران و عراق "برنده كدام بوده‌اند؟" پیش از این نیز برخی صادرکنندگان ایرانی از تعرفه‌های گمرکی تبعیض‌آمیز عراق بر کالاهای ایران گلایه کرده‌اند.