ظریف: سازوکار ویژه اروپا کارآمد نباشد در برجام نمی‌مانیم
۱۳۹۷ مهر ۸, یکشنبه
محمد جواد ظریف در میزگردی با خبرنگاران که در دفتر نمایندگی جمهوری اسلامی در مقر سازمان ملل در نیویورک برگزار شد به پرسش‌های از جمله درباره شرط‌های ادامه پایبندی ایران به توافق هسته‌ای و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) پاسخ داد.
خبرگزاری دولتی ایرنا یکشنبه، هشتم مهر (۳۰ سپتامبر) به نقل از رسانه‌های آمریکایی از قول ظریف نوشت: «در صورتی که مکانیسم ویژه ایجاد شده از سوی اروپایی‌ها کارایی نداشته باشد، ایران احتمالا از این توافقنامه خارج می‌شود.»
سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای (بریتانیا، فرانسه و آلمان) مشغول آماده کردن سازوکار ویژه‌ای هستند که قرار است روابط مالی و تجاری میان ایران و شرکت‌های اروپایی را تسهیل کند و به نوعی تحریم‌های آمریکا علیه این کشور را دور بزند.
دونالد ترامپ که از دوران مبارزات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ بارها توافق هسته‌ای با ایران را "بدترین توافق تاریخ" خوانده بود هشتم ماه مه امسال (۱۸ اردیبهشت) فرمان خروج این کشور از برجام را امضا کرد.
در پی خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای، وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد که تحریم‌های تعلیق شده علیه جمهوری اسلامی در دو دوره ۹۰ و ۱۸۰ روزه دوباره اعمال می‌شوند.
دور نخست تحریم‌های آمریکا علیه ایران مرداد ماه به اجرا درآمد و دور دوم که قرار است از ۱۳ آبان (چهارم نوامبر) اجرایی شود، به طور مشخص صنایع نفت و گاز و روابط مالی و پولی بانک مرکزی جمهوری اسلامی را هدف قرار می‌دهد.
مکانیسم اصلی: حذف دلار
ظریف در جمع خبرنگاران گفت: «ایران قصد دارد با فروش نفت و انجام معاملات بین‌المللی به جای دلار با سایر ارزها، با تحریم‌های آمریکا بر فروش نفت کشور مقابله کند. مکانیسم اصلی، حذف دلار است.»
در مرحله نخست اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا، معامله اسکناس و اسناد مبتنی بر دلار با ایران، نقل و انتقال درآمدهای این کشور و خدمات پیام‌رسانی به بانک مرکزی و موسسه‌های مالی ایرانی مشمول تحریم شدند.
یکی از راهکارهای کشورهای اروپایی که جزئیات آن هنوز مشخص و به طور رسمی اعلام نشده، ایجاد یک نهاد حقوقی-مالی جدید به منظور تسهیل معاملات مالی و تجاری شرکت‌های اروپایی با ایران و کاهش تاثیر تحریم‌های آمریکا بر آنها است.
عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه ایران هفتم مهر ماه اعلام کرد که بر اساس مذاکرات صورت گرفته با اروپایی‌ها، سازوکارهای تبادل بانکی و تجاری با ایران تا شروع دور دوم تحریم‌های آمریکا اجرایی خواهد شد.
انتظار ایران از کشورهای اروپایی
به گزارش ایرنا عراقچی می‌گوید جمهوری اسلامی انتظار دارد که کشورهای اروپایی تا چهارم نوامبر سازوکارهای پیشنهادی را برقرار کنند یا دست‌کم تا آن تاریخ ساختار این سازوکارها مشخص و بخشی از آن شروع به کار کرده باشد.
معاون سیاسی ظریف خاطر نشان کرد که تاریخ چهارم نوامبر آغاز رسمی دور دوم تحریم‌های آمریکا است اما این تحریم‌ها در عمل از مدتی قبل اعمال شده و همه طرف‌هایی که از معامله با ایران منع شده‌اند پیش از این شروع به تجدیدنظر در خرید نفت از ایران کرده بودند.
عباس عراقچی می‌گوید بر همین اساس قرار نیست در چهارم نوامبر "اتفاق عجیبی" رخ دهد. پیشتر رئیس دولت دوازدهم، حسن روحانی نیز سخنان مشابهی ابراز کرده و گفته بود با آغاز رسمی دور دوم تحریم‌های آمریکا فشاری بیش از این به ایران وارد نخواهد شد.
ظریف درباره پیامدهای خروج احتمالی ایران از برجام و احتمال استفاده آمریکا از گزینه نظامی علیه جمهوری اسلامی گفته است: «فکر می‌کنم اگر آمریکا باور داشت می‌تواند در چنین حمله‌ای به ایران موفق شود، این کار را انجام می‌داد.»
تردید درباره کارآمدی سازوکار اروپا
برخی از کارشناسان درباره کارآمدی سازوکارهای ویژه کشورهای اروپایی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا و بهره‌مندی ایران از منافع اقتصادی توافق هسته‌ای ابراز تردید می‌کنند.
اغلب شرکت‌های بزرگ اروپایی که در عرصه بین‌المللی فعالیت دارند پیش از آغاز دور نخست اعمال مجدد تحریم‌ها به همکاری خود با جمهوری اسلامی خاتمه دادند و شماری از مهم‌ترین مشتریان نفت ایران پیش از آغاز دور دوم، خرید نفت از این کشور را کاهش داده یا به کلی متوقف کرده‌اند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
بر همین اساس ناظران معتقدند تدبیرهای اروپا دست‌کم در این وضعیت تغییری ایجاد نخواهد کرد. ایران بدترین سناریوی ممکن در زمینه صادرات نفت را کاهش میزان آن از حدود دو و نیم میلیون بشکه در روز در ماه‌های گذشته به حدود یک میلیون بشکه می‌داند و مطابق گزارش‌ها در حال حاضر به سرعت به این مرز نزدیک شده است.