گمانه‌زنی درباره تأثیر منفی سفر نتانیاهو به عمان برای ایران
۱۳۹۷ آبان ۶, یکشنبه
مدیر کل پیشین غرب آسیا در وزارت امور خارجه ایران سفر غیرمنتظره بنیامین نتانیاهو به مسقط و استقبال سلطان قابوس پادشاه عمان از او را "بسیار غافلگیرکننده" ارزیابی می‌کند و می‌گوید روابط کشورهای عربی با اسرائیل معمولا غیررسمی و غیرعلنی بوده است.
خبرگزاری ایلنا یکشنبه ششم آبان از قول قاسم محبعلی نوشت: «عمان در طول دهه‌های گذشته همواره تلاش کرده است تا نقش سوئیس را در منطقه ایفا کند. در این راستا، مسقط در مسائل و تحولات منطقه‌ای همیشه به صورت بی‌طرفانه موضع‌گیری کرده و تلاش کرده میان کشورها میانجیگری کند.»
غافلگیرکننده‌تر از دیدار نتانیاهو با سلطان قابوس، اظهارات اخیر یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان است که در کنفرانس امنیتی منامه گفت که وجود اسرائیل در منطقه واقعیتی است که نمی‌توان آن را انکار کرد و شاید وقت آن رسیده باشد که با این کشور رفتاری متعارف و عادی در پیش گرفته شود.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
مدیرکل سابق غرب آسیای وزارت خارجه با بیان این‌که عمان همیشه نقش میانجی را میان ایران و غرب به ویژه ایران و آمریکا و ایران و بریتانیا ایفا کرده افزود: «با توجه به نقشی که عمان در مناسبات ایران و غرب ایفا می‌کند، می‌توان مفروض دانست که احتمالا نتانیاهو درخصوص موضوع ایران به عمان سفر کرده است تا درخصوص مسائل و موضوعات دیگر.»
استقبال گرم از نخست وزیر اسرائیل در مسقط ناخشنودی تهران را به دنبال داشت. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه گفته است: «از نظر ایران، کشورهای اسلامی منطقه نباید تحت فشار کاخ سفید به رژیم غاصب صهیونیستی فضای تحرک برای ایجاد مصائب و مشکلات جدید در منطقه دهند.»
قاسمی می‌گوید موفقیت اسرائیل در نزدیکی به کشورهای عربی منطقه، ناشی از قدرت گرفتن "لابی صهیونیستی در کاخ سفید" در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ است.
ایران، "تهدید مشترک" برای کشورهای منطقه
نزدیکی اسرائیل و برخی کشورهای عربی پیش از ورود ترامپ به کاخ سفید شتاب گرفت و ظاهرا یکی از علت‌های آن وجود جمهوری اسلامی است که دو طرف آن را دشمن مشترک می‌دانند. نتانیاهو چند روز پیش از سفر به عمان در پارلمان این کشور گفته بود اسرائیل و کشورهای عربی با تهدید مشترکی به نام ایران روبرو هستند و همین باعث نزدیکی بی‌سابقه میان آنها شده است.
قاسم محبعلی واکنش ایران به این سفر را "نسبت به سوابق و موضوعات مشابه" نرم ارزیابی کرده و می‌گوید: «با توجه به شرایطی که ایران در آن قرار دارد و نیازهایی که به همسایگان به ویژه عمان دارد، بعید به نظر می‌رسد که انجام این سفر بر مناسبات میان دو کشور اثرگذار باشد چراکه عمان همیشه سعی کرده است روابطش با ایران را تحت تاثیر دیگر مسائل قرار ندهد.»
در همین حال احمد زیدآبادی، تحلیلگر سیاسی معتقد است که برخلاف ارزیابی رسانه‌های بین‌المللی، سفر نتانیاهو به عمان ربط مستقیمی به ایران ندارد بلکه در این سفر بیشتر پای "معامله قرن" دونالد ترامپ برای حل معضل میان اسرائیل و فلسطینیان در میان بوده است.
زیدآبادی در یادداشتی زیر عنوان "سلطان در نقش تازه" می‌نویسد پس از رسوایی قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول، ولیعهد این کشور، محمد بن سلطان دیگر به عنوان پشتوانه‌ای برای موفقیت طرح صلح ترامپ در دنیای عرب محسوب نمی‌شود.
مطابق گزارش‌ها، شماری از اعضای تیمی که برای قتل خاشقجی به استانبول سفر کرده بودند از نزدیکان و محافظان شخصی محمد بن سلمان بوده‌اند. این ماجرا موقعیت ولیعهد قدرتمند عربستان را تا حدود زیادی متزلزل کرده است.
نقش سلطان قابوس در "معامله قرن" ترامپ
احمد زیدآبادی در ادامه نوشت: «بنابراین، وظیفه مشروعیت‌بخشی به معامله قرن را سلطان قابوس به عنوان پادشاهی محتاط و به دور از جنجال‌های معمول در خاندان‌های پادشاهی کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس به عهده گرفته است.»
او می‌گوید سخنان وزیر خارجه عمان در اجلاس امنیتی منامه در مورد انکارناپذیر بودن موجودیت اسرائیل و حمایت از طرح صلح ترامپ چنان شفاف و صریح بود که به حدس و گمان در این زمینه نیاز نیست.
هنوز جزئیات طرح ترامپ برای حل مناقشه میان اسرائیل و فلسطینی‌ها آشکار نشده و کاخ سفید وعده داده تا پایان سال جاری میلادی پرده از جزئیات "معامله قرن" بردارد.
بغرنج شدن موقعیت ایران در منطقه
زیدآبادی اعتقاد دارد: «در این میان، اگر کشورهای عرب و مسلمان طرح ترامپ را متوازن تشخیص دهند و به حمایت از آن برخیزند؛ موقعیت منطقه‌ای ایران بی‌نهایت پیچیده و بغرنج خواهد شد.»
بر این اساس سفر نخست وزیر اسرائیل به مسقط می‌تواند برای ایران پیامدهای منفی در بر داشته باشد. احمد زیدآبادی این احتمال را منتفی نمی‌داند: «احتمالاً بخشی از گفتگوهای نتانیاهو با سلطان قابوس بر سر همین موضوع بوده است. از این رو بعید نیست که سلطان قابوس خود را برای متقاعد کردن ایران به نوعی سکوت یا عدم کارشکنی در راه طرح صلح ترامپ آماده کند.»
به این ترتیب حمایت عمان از طرح ترامپ برای منطقه و تاکید خاص این کشور بر ضرورت به رسمیت شناختن اسرائیل، ایران را در موقعیت دشواری قرار می‌دهد که راه برون رفت از آن ساده به نظر نمی‌رسد.
جمهوری اسلامی از بدو تاسیس، "محو اسرائیل از صفحه روزگار" را یکی از محوری‌ترین شعارهای خود اعلام کرده است. در عین حال پادشاهی عمان از معدود کشورهای منطقه است که در چهار دهه گذشته روابطی متعادل با تهران داشته و در حل برخی از مناقشه‌های مهم ایران با غرب، از جمله در شکل‌گیری مذاکرات هسته‌ای نقش میانجی را بازی کرده است.