آیا ایران و اروپا به آتش زدن برجام نزدیک شده‌اند؟
۱۳۹۷ دی ۲۹, شنبه
خبرگزاری رویترز در گزارشی از یکی از نشست‌های نمایندگان کشورهای اروپایی و دیپلمات‌های ورات خارجه ایران در تهران نوشت: «روز هجدهم دی (هشتم ژانویه) در تهران در جریان دیدار با نمایندگان اتحادیه اروپا، مقام‌های ایرانی با عصبانیت جلسه را ترک کردند.»
این گزارش به نقل از چهار دیپلمات اروپایی افزود: «دیپلمات‌هایی از فرانسه، بریتانیا، آلمان، دانمارک، هلند و بلژیک در یکی از اتاق‌های وزارت خارجه این پیام را به مقام‌های تهران دادند که دیگر آزمایش‌های موشک‌های بالستیک و برنامه‌ریزی برای عملیات تروریستی در خاک اروپا را تحمل نخواهد کرد.»
یک دیپلمات به رویترز گفت: «آنها [ایرانی‌ها] این اظهارات را دوست نداشتند اما احساس کردیم که باید نگرانی‌های جدی خودمان را مطرح کنیم.» دیپلمات دیگری افزود «نتیجه جلسه نشان داد که تنش در روابط [ایران و اروپا] در حال افزایش است.
بر اساس این گزارش یک دیپلمات ایرانی از اظهارنظر در این مورد خودداری کرد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
یک روز پس از این جلسه، اتحادیه اروپا برای اولین بار پس از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ تحریم‌هایی را علیه ایران وضع و یک نهاد اطلاعاتی این کشور را به علت "طراحی ترور" در قلمرو این اتحادیه تحریم کرد.
به نوشته رویترز گرچه این تحریم‌ها عمدتا نمادین بودند، اما جلسه پرتنش تهران نشان از تغییرات غیرمنتظره در سیاست اتحادیه اروپا نسبت به سال گذشته میلادی داشت.
افرایش نارضایتی اروپا از ایران
دیپلمات‌های اروپایی می‌گویند، کشورهای کوچک‌تر که معمولاً مواضع نرم‌تری در قبال ایران دارند به فرانسه و بریتانیا پیوسته‌اند که خواستار برخورد سختگیرانه‌تر با تهران، از جمله وضع تحریم‌های اقتصادی جدید هستند.
سه دیپلمات گفتند که تحریم‌های تازه میتواند شامل مسدود شدن داراییها و ممنوعیت سفر افراد وابسته به سپاه پاسداران ایران و ایرانیانی باشد که به توسعه برنامه موشکی بالستیک جمهوری اسلامی کمک می‌کنند.
این رویکرد جدید، اتحادیه اروپا را به سیاست دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا برای منزوی کردن ایران نزدیک می‌کند. گرچه همچنان دولت‌های اروپایی از توافقنامه هسته‌ای (برجام) حمایت می‌کنند.
با این حال برخی در اروپا معتقدند که این تغییر سیاست میتواند عواقب بدی برای دولت حسن روحانی داشته باشد که چشم امید به کمک کشورهای اروپایی برای نجات توافق هسته‌ای دارد.
گزارش رویترز اضافه می‌کند: «این اتفاق همچنین میتواند احساسات ضد غربی را در ایران تقویت کند و این کشور را به اقدام‌های شدیدتر در کشورهای خاورمیانه تحریک کند. مخصوصاً در مناطقی که ایران در حال جنگ نیابتی با رقیب اصلی منطقه‌ای خود عربستان سعودی است.»
شلیک موشک‌های بالستیک کوتاه برد به سوریه در ۳۰ سپتامبر سال گذشته، تلاش ناموفق برای فرستادن یک ماهواره به فضا در ماه جاری، قدرت های غربی را نگران کرده است.
دیپلمات‌ها همیچنین می‌گویند که برای اروپا، توطئه‌های تروریستی ایران در خاک کشورهای فرانسه و دانمارک آخرین ضربه بود.
تهران البته تلاش برای ترور مخالفان در اروپا را انکار می‌کند و می‌گوید برنامه موشکی این کشور جنبه دفاعی دارد.
یک دیپلمات اروپایی مستقر در خاورمیانه به رویترز گفت: «این اتهامات علیه ایران در چند ماه گذشته چند کشور اروپایی را که مخالف برخورد سختگیرانه با تهران بودند هشیار کرده است.»
در همان روز هجدهم دی (۸ ژانویه) که جلسه جنجالی در وزارت خارجه ایران برپا بود، هلند به شکل علنی ایران را به انجام قتل در خاک خود در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ متهم کرد. یک روز دیرتر اتحادیه اروپا یک واحد اطلاعاتی ایران را در لیست سازمان‌های تروریستی قرار داد.
یک دیپلمات اروپایی در این باره گفت: «هلندی‌ها یک نمونه هستند. آنها تا زمانی که خنثی شدن طرح حمله‌ای در دانمارک اعلام نشده بود آرام بودند، اما در حال حاضر بیشتر از فرانسوی‌ها عصبانی هستند.»
ایران در عین حال طرح حمله در دانمارک و کشتن دو تن از مخالفان حکومت در هلند را رد کرده است.
نزدیک شدن به ''آتش زدن برجام''
یک دیپلمات اروپایی گفت که تلاش اتحادیه اروپا برای راه اندازی سیستمی که امکان صادرات نفت ایران و انتقال پول این کشور را فراهم کند، این امید را ایجاد کرد که بتوان ایران را راضی به تغییر رفتار در موارد دیگر کرد.
او از توقف فعالیت‌های موشکی، عدم حمایت ایران از گروه‌های مسلح در عراق، سوریه، لبنان و یمن به عنوان انتظارات اروپا نام برد و افزود پس از چند دور مذاکره هیچ نتیجه‌ای حاصل نشده است.
در مقابل ایران می‌گوید اروپا در حالی که قادر به حفظ توافق هسته‌ای و عمل کردن به تعهدات خود نیست، انتظارات خود از ایران را افزایش داده است.
به نظر می‌رسد در حالی که کاسه صبر دو طرف در حال لبریز شدن است این کشمکش‌ها مدت زمان زیادی طول نخواهد کشید. اروپا هر روز از رسیدن به خواسته‌های خود نا امیدتر می‌شود و در عین حال تندروها در تهران خواستار "آتش زدن" توافق هسته‌ای هستند.
آیت‌الله خامنه‌ای پیشتر گفته بود اگر آمریکایی‌ها برجام را پاره کنند "ما آن را آتش می‌زنیم". احمد جنتی رییس مجلس خبرگان دو روز پیش (پنجشنبه ۲۷ دی ۹۷) با اشاره به همین گفته خامنه‌ای اضافه کرد: باید از مسئولان گله کنیم که چرا این کار(آتش زدن برجام) را نکردند؛ در نهایت هم باید همین کار را بکنند.»