طرح مجلس ایران برای "اخذ عوارض" از کشتی‌ها در تنگه هرمز
۱۳۹۸ تیر ۱۶, یکشنبه
در روزهای پایانی فروردین ماه و پس از ثبت رسمی سپاه پاسداران در فهرست "سازمان‌های تروریستی خارجی" وزارت خارجه ایالات متحده، فراکسیونی با عنوان "پیگیری اقدامات متقابل رفتارهای خصمانه آمریکا" در مجلس شورای اسلامی تشکیل شد که تا کنون حدود ده طرح تدوین کرده است.
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، رئیس این فراکسیون و عضو هیئت رئیسه مجلس، هدف یکی از طرح‌ها را دریافت عوارض از کشتی‌هایی عنوان کرده که از آبراهه‌هایی در خلیج فارس، از جمله تنگه هرمز که به گفته او ایران امنیت آنها را تامین می‌کند عبور می‌کنند.
قاضی‌زاده هاشمی روز یکشنبه، ۱۶ تیر (۷ ژوئیه) در پاسخ به این پرسش که آیا طرح دریافت عوارض منطبق با قوانین بین‌المللی است به روزنامه "صبح نو" گفت: «طول تنگه هرمز که ۵۵ کیلومتر است، کشتی‌ها خارج از آب‌های بین‌المللی، وارد آب‌های تحت‌نظارت سرزمینی ما می‌شوند و عبور می‌کنند؛ یعنی از آب‌های بین‌المللی عبور نمی‌کنند که بخواهیم آنها را آزادانه به حال خودشان بگذاریم.»
تنگه هرمز بین استان هرمزگان ایران و استان مسندم عمان قرار دارد و یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های دریایی جهان به شمار می‌رود که خلیج فارس را به دریای عمان متصل می‌کند.
طرحی بدون مشورت حقوقی؟
عضو هیئت رئیسه مجلس گفته است: «وقتی کشتی‌ها وارد آب‌های سرزمینی ما می‌شوند، تحت عناصر حقوقی کشور ایران قرار می‌گیرند و ایران اگر قانون‌گذاری کند، می‌تواند برای کشتی‌ها هم عوارض وضع کند، بنابراین، در برآوردهای اولیه به‌لحاظ حقوقی، مشکلی وجود ندارد.»
قاضی‌زاده هاشمی در مورد این که آیا درباره طرح دریافت عوارض با نهادهای و شخصیت‌های مربوط مشورت هم شده است می‌گوید: «برای اینکه این طرح اساساً انجام شود یا نه، مشورت‌های اولیه شده است. برخی افراد هستند که درباره این طرح، نظرات ضدونقیض دارند. این طرح در مجموع موافقان و مخالفانی دارد.»
به این ترتیب به نظر می‌رسد طراحان این طرح فقط در مورد مطرح کردن آن مشورت کرده‌اند و ظاهرا درباره جنبه‌های حقوقی و امکان اجرایی شدن آن رایزنی‌های لازم انجام نشده است.
بر پایه کنوانسیون حقوق دریایی ژنو سازمان ملل متحد که آوریل ۱۹۵۸ به تصویب رسید و در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۸۰ میلادی تغییراتی کرد، کشتی‌ها مجازند آزادانه برای گذشتن از تنگه هرمز از آب‌های سرزمینی ایران و عمان عبور کنند. این کنوانسیون به امضای ایران رسیده اما به تصویب مجلس این کشور نرسیده است.
موانع فنی و حقوقی دریافت عوارض
مسئله دیگری که تصویب و اجرای این طرح را با تردید روبرو می‌کند و رئیس فراکسیون "پیگیری اقدامات متقابل" به آن اذعان دارد عمل مشابه دیگر کشورها برای دریافت عوارض از کشتی‌های ایران هنگام عبور از آب‌های سرزمینی آنهاست.
مطابق ماده ۳۵ کنوانسیون سازمان ملل در مورد حقوق دریایی در شرایط صلح، حتی عبور کشتی‌های جنگی از تنگه هرمز نباید با مانعی روبرو شود.
افزون بر این تنگه هرمز در حدود ۲۲ کیلومتر از سواحل ایران و به همین مسافت از سواحل عمان جزو آب‌های سرزمینی این دو کشور محسوب می‌شود و سه کیلومتر میانه آن شامل قوانین آب‌های بین‌المللی است. در حال حاضر عبور اغلب کشتی‌های تجاری از این آبراه در بخش متعلق به عمان انجام می‌شود.
بر اساس طرح نمایندگان مجلس که از طرف هیئت رئیسه اعلام وصول هم شده، اما هنوز برای بررسی به کمیسیون‌های تخصصی فرستاده نشده، دریافت عوارض شامل کشورهای "دوست" و آنهایی که با ایران روابط تجاری دارند یا تحریم‌های آمریکا را به رسمیت نمی‌شناسند نمی‌شود.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
قاضی‌زاده هاشمی در توضیح بخش دیگری از این طرح به روزنامه "صبح نو" گفت: «علاوه بر این، می‌توانیم برای این عوارض کف و سقفی تعریف کنیم. از بعضی کشورها می‌توان سقف را گرفت و از بعضی کشورها کف را و از بعضی‌های دیگر هم می‌توان کلا هیچ عوارضی نگرفت. در مجموع، نوع تعاملات عملی اقتصادی تعیین می‌کند باید چه اقداماتی انجام دهیم.»
طرح‌هایی برای تامین نظر خامنه‌ای؟
زمزمه‌های "پیگیری اقدامات متقابل" علیه آمریکا مدتی قبل از تحریم سپاه و پس از گلایه‌های رهبر جمهوری اسلامی از مجلس در سخنرانی نوروزی او در مشهد آغاز شد.
علی خامنه‌ای اول فروردین با بیان این که به او گزارش داده‌اند کنگره آمریکا طی دو سال ۲۲۶ طرح علیه جمهوری اسلامی تصویب یا ارائه کرده گفته بود: «اینجا من گله‌ای هم از مجلس خودمان بکنم. مجلس شورای اسلامی خودمان چند طرح و لایحه در مقابل خباثت‌های آمریکا ارائه یا تصویب کرده‌اند؟»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
محمدجواد ابطحی، یکی از اعضای فراکسیون مقابله با اقدامات آمریکا، چندی پیش گفته بود: «ما با این فراکسیون این پیام را به آمریکا می‌دهیم که فکر نکند دست روی دست گذاشته‌ایم.»
این نماینده اصولگرای مجلس هفته گذشته در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم گلایه کرده که برخی طرح‌های مقابله با آمریکا "آبکی و نیم‌بند" هستند.