سفر رئیس جمهوری عراق به ترکیه و موانع گسترش مناسبات دو کشور

برهم صالح رئیس جمهوری عراق روز پنجشنبه ۱۳ دی (۳ ژانویه) وارد آنکارا شد. این نخستین سفر صالح به ترکیه است. او قبلا به کشورهای منطقه از جمله ایران، عربستان سعودی، اردن و کویت هم سفر کرده بود. اما کارشناسان در قیاس با این سفرها دیدار رئیس جمهوری عراق از آنکارا را مهم‌ترین سفر و رویداد می‌دانند و آن را گامی مهم برای توسعه و "آغاز دوره شکوفایی مناسبات ترکیه و عراق" ارزیابی می‌کنند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

بازسازی عراق، همکاری امنیتی در مناطق مرزی و همچنین تحولات سوریه محورهای اصلی گفت‌وگوهای روسای جمهوری عراق و ترکیه است.

اردوغان در نشست مشترک مطبوعاتی با برهم صالح در آنکارا گفت: «اتحاد سیاسی، تمامیت ارضی و برقراری ثبات و امنیت در عراق اساس سیاست آنکارا در قبال این کشور است.»

رئیس جمهوری ترکیه تاکید کرد که نشست‌های "شورای عالی استراتژیک ترکیه و عراق" در سال ۲۰۱۹ ادامه پیدا خواهد کرد. او همچنین گفت که کشورش آماده است به عراق برای نوسازی اماکن و زیرساخت‌های تخریب شده کمک کند.

حجم مبادلات تجاری ترکیه با عراق در سال ۲۰۱۳ حدود ۱۶ میلیارد دلار بوده اما بعدا این رقم کاهش پیدا کرده است. اردوغان در دیدار با همتای عراقی خود تاکید کرد که حجم مبادلات تجاری ترکیه و عراق باید به ۲۰ میلیارد دلار برسد.

در همین راستا ترکیه در ماه‌های اخیرمرزهای خود را برای افزایش تجارت با عراق گشود. این کشور گذرگاه‌های مرزی جدیدی در مرزهای خود با عراق افتتاح کرد. صادرات نفت عراق از خاک ترکیه توسط خط لوله ‌کرکوک - جیهان" هم بعد از یکسال وقفه از سر گرفته شد.

ترکیه قصد دارد با سرمایه‌گذاری و در اختیار گذاشتن وام پنج میلیارد دلاری به عراق در بازسازی این کشور حضور فعالی داشته باشد.

دو چالش مناسبات ترکیه و عراق

یکی از مهم‌ترین چالش‌های مناسبات ترکیه و عراق حضور نیروهای حزب کارگران کردستان  "پ ک ک" در خاک عراق است. ترکیه حزب کارگران کردستان را تروریست می‌داند و مواضع این حزب در عراق را تقریبا هر روز بمباران می‌کند.

اردوغان در دیدار با رئیس جمهوری عراق در این ارتباط گفت: «گروه‌های تروریستی داعش، پ ک ک و فتح الله گولن تهدیدی برای ترکیه و عراق هستند و ما به اهمیت همکاری برای موفقیت در مبارزه با تروریسم واقف هستیم.»

برهم صالح، رئیس جمهوری عراق هم در نشست مطبوعاتی مشترک خود با رئیس جمهوری ترکیه خطاب به خبرنگاران گفت: «خواهان مشارکت ترکیه در بازسازی مناطق پاکسازی‌شده از تروریسم در عراق هستیم.  روابط ما با ترکیه شانه به شانه و با جدیت ادامه خواهد یافت».

یکی دیگر از موضوعات مورد اختلاف دو کشور حقابه عراق از رودخانه دجله است که از کوه‌های ترکیه سرچشمه می‌گیرد. دِجله رودی است که از دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه توروس در شرق ترکیه سرچشمه می‌گیرد و پس از ورود به کشور عراق از میان شهرهای بزرگی چون بغداد و موصل عبور کرده و در پایان به خلیج فارس سرازیر می‌شود.

موضوع سدسازی ترکیه روی این رودخانه قبلا از طرف عراق و ایران بارها مطرح شده بود. حسن روحانی رئیس جمهوری ایران قبلا درهمایش بین‌المللی "مقابله با گرد و غبار" که در تهران برگزار شد، صریحا گفت که گردوغبار ایران ۸۰ درصد منشاء خارجی دارد. روحانی گفته بود که طرح ایجاد ۲۲ سد بزرگ تاثیرات مخربی بر فرات و دجله داشته است.

 نماینده ترکیه در همان همایش در واکنش به این سخنان گفته بود که عراق و ترکیه می‌توانند با یکدیگر مذاکره کنند و "نیازی به دغدغه و نگرانی شما" برای عراق نیست.

مقامات ترکیه می‌گویند در موضوع حقابه عراق از دجله هیچ گونه مشکلی وجود ندارد. آنها تاکید می‌کنند که ترکیه برای استفاده از نیروگاه‌های آبی برای تولید برق و مهار طغیان‌ها و سیلاب‌ها بر روی دجله  سد‌سازی کرده‌ است.