آغاز فصلی نو در روابط آمریکا و روسیه

هشت سال قبل جرج بوش، رئیس جمهور پیشین آمریکا، پس از ملاقات با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور وقت روسیه، گفت:«من با روح او آشنا شدم». با این حال روابط این دو قدرت اتمی بعد از آن دیدار رو به سردی گرائید. اما از هنگام ورود باراک اوباما به کاخ سفید، حداقل لحن طرفین نسبت به یکدیگر تفاوت کرده است. اوباما سرفصل سیاست خود در قبال روسیه را "فشار بر دکمه آغازی نو" (ریست) اعلام کرده است.

متخصصان مسائل روسیه هشدار می‌دهند

هرچند این دو رقیب دیرینه در زمینه خلع سلاح اتمی به توافق‌هایی دست یافته‌اند و انتظار می‌رود که طرفین بر سر ۱۵۰۰ کلاهک هسته‌ای به توافق برسند، اما در زمینه استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا در اروپا، جنگ روسیه در گرجستان و سیاست در قبال ایران، فرسنگ‌ها از یکدیگر فاصله دارند. اندرو کوشین، متخصص مسائل روسیه در مرکز تحقیقات استرتژیک و بین‌المللی واشنگتن، می‌‌گوید: «دورنمای بهبود روابط تیره است».

اوباما و مدودیف در ماه آوریل قول آغازی نو را دادند. روسای جمهور دو کشور در آن هنگام به توافق رسیدند تا در زمینه قرارداد جایگزین استارت یک تلاش کنند. مهلت پیمان خلع سلاح هسته‌ای استراتژیک، که به استارت یک موسوم است، در ماه دسامبر سال جاری میلادی به پایان می‌رسد.

با این حال بعید به‌نظر می‌رسد که دیدار اوباما و مدودیف در این زمینه موفقیت‌آمیز باشد، زیرا رهبران مسکو تعیین قراردادی جایگزین برای استارت یک را با موضوع انصراف آمریکا از استقرار سپر دفاع موشکی در اروپا پیوند زده‌اند.

رابطه سپر دفاع موشکی و برنامه اتمی ایران

روسیه از این سپر دفاع موشکی که قرار است بخشی از آن در لهستان و بخشی دیگر در جمهوری چک مستقر سود، احساس خطر می‌کند. از سوی دیگر بعید به‌نظر می‌رسد که اوباما بدون گرفتن امتیاز از روسیه، این طرح را کنار بگذارد.

بدین‌گونه در محافل دیپلماتیک اعلام شد که آمریکا می‌تواند از برنامه سپر دفاع موشکی خود چشم پوشی کند، در صورتی که روسیه نیز از نفوذ خود در زمینه کنترل علائق و برنامه هسته‌ای ایران استفاده کند. روسیه یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران محسوب می‌شود. این کشور تاکنون در زمینه اعمال تحریم‌ها در قبال ایران از خود خویشتن‌داری نشان داده است.

در عین حال، ناظران می‌گویند، استفاده از برگ برنامه اتمی ایران توسط روسیه در گفت‌وگو‌هایش با آمریکا یکی از دلائل به درازا کشیده شدن راه‌اندازی نیروگاه بوشهر است.

به همین خاطر، یک هفته قبل از سفر اوباما به روسیه، محمد سعيدی، معاون امور بين‌الملل و برنامه‌ريزی سازمان انرژی اتمی، به همراه احمد فياض‌بخش، مديرعامل شركت توليد و توسعه انرژی اتمی ايران و معاون سازمان انرژی اتمی، به مسكو سفر كردند.

پیش از آن، دان بلينکی، رييس اتم استروی اکسپورت، از وجود مشکلاتی درباره تامين مالی نيروگاه بوشهر به خاطر امتناع برخی از بانک‌های روسی برای انجام معاملات خود با ايران به اين دليل كه كار با ايران با ريسك‌های سياسی توام است، خبر داده بود.

گام‌های مثبت

آغاز گفت‌وگوهای شورای ناتو - روسیه در سطح وزیر، یکی از گام‌های مثبتی است که طی چند روز گذشته برداشته شد. کار این شورا پس از جنگ گرجستان متوقف شده بود. با این حال، این موضوع به معنی به رسمیت شناختن آبخازستان و اوستیای جنوبی از سوی آمریکا و ناتو نیست.

از سوی دیگر، اوباما همچون جرج بوش موضوع عضویت جمهوری‌های سابق اتحاد جماهیر شوروی، اوکرائین و گرجستان، در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را پی‌گیری نمی‌کند.

اوباما پس از دیدار و گفت‌وگو با دمیتری مدودیف، رئیس جمهور، و ولادیمیر پوتین، نخست‌وزیر روسیه، روز چهارشنبه برای شرکت در اجلاس سران هشت کشور صنعتی عازم ایتالیا خواهد شد.