آلمان: راه همکاری با ایران برای حل بحران دریاچه ارومیه بسته است

کلاودیا روت نماینده مجلس و رئیس حزب سبزهای آلمان از دولت فدرال خواسته بود که برای حل مشکل خشک شدن دریاچه ارومیه با دولت ایران همکاری کند. برلین در پاسخ این درخواست، ضمن تاکید بر این نکته که خشک شدن دریاچه ارومیه یک فاجعه زیست محیطی است نوشت که شرایط سیاسی و حقوق بشری فعلی در ایران مناسب همکاری با دولت این کشور نیست.

در پاسخ دولت آلمان آمده است که این کشور سال ۲۰۰۳ برای پروژه‌های توسعه‌ای در ایران کمکی به مبلغ ۱۰ میلیون یورو را به جریان انداخته است. این همکاری‌ها اما مجددا در سال ۲۰۰۵ قطع شده‌اند.

در نامه دولت آلمان، در ارتباط با قطع همکاری با  جمهوری اسلامی از جمله به  "نقض گسترده حقوق‌بشر توسط دولت ایران" اشاره شده است.

پنجم شهریور ۱۳۹۰، کلاودیا روت با انتشار بیانیه‌ای درباره وضعیت اکولوژیکی دریاچه ارومیه به تظاهرات انجام شده در شهرهای ارومیه و تبریز اشاره کرده بود. خانم روت خواهان آزادی کسانی شده بود که در اعتراض به وضع دریاچه ارومیه دستگیر شده‌اند.

رئیس حزب سبزها از دولت آلمان و شرکای اروپایی این کشور خواسته بود از کلیه کانال‌های تماس خود با جمهوری اسلامی ایران برای ارائه کمک‌های فنی و کارشناسانه، به منظور نجات دریاچه ارومیه بهره گیرند.

علی محجوبی، رئیس دفتر کلاودیا روت، در گفت‌وگو با دویچه وله به درخواست حزب سبزها و همچنین جوابیه دولت فدرال آلمان به این درخواست پرداخته است. 

بشنوید: گفت‌وگو با علی محجوبی، رئیس دفتر کلودیا روت

دویچه وله: نکات برجسته پاسخ دولت فدرال آلمان به پرسش‌های خانم کلودیا روت، رئیس حزب سبزهای آلمان چیست؟

علی محجوبی: دولت آلمان با تکیه به اطلاعاتی که از داخل ایران به‌دست آمده فاجعه‌ی اکولوژیک در دریاچه ارومیه و مناطق اطراف آن را تایید کرده است.

در جوابیه دولت آلمان خبرهای وحشتناک و نگران‌کنندهای که طرفداران محیط زیست در ایران مطرح می‌کنند، تایید شده است. دولت آلمان همچنین از ابعاد این فاجعه ‌اکولوژیکی که آینده منطقه را تهدید می‌کند ابراز نگرانی کرده است.

آیا تا به‌حال سابقه داشته که یک مسئله محیط زیستی در خارج از مرزهای آلمان در صحنه‌ی سیاسی آلمان برجسته شود و درباره آن بحث شود؟

بله، به‌ویژه در رابطه با کشورهایی که آلمان با آن کشورها همکاری برای توسعه پایدار دارد. ازجمله با کشورهای لائوس، تایلند و ویتنام که رودخانه‌ی مکونگ از آن‌ها می‌گذرد. دولت آلمان از این کشورها حمایت مالی و علمی می‌کند تا از برهم خوردن تعادل اکولوژیک این رودخانه جلوگیری شود. نمونه‌ای دیگر درباره بزرگترین سد ترکیه بود.

چند سال پیش دولت آلمان تحت فشار اپوزیسیون، تمام وعده‌ها و کمک‌های مالی که برای ساختن این سد در اختیار ترکیه قرار داده بود را پس گرفت.  چون آن زمان طرفداران محیط زیست و اپوزیسیون سبز آلمان ثابت کردند با ساختن این سد نه فقط اکوسیستم منطقه به‌هم میخورد، بلکه تامین آب در مناطق پایینی رودخانه‌های دجله و فرات در عراق و کل بین‌النهرین به‌هم خواهد خورد. تا به امروز نیز دولت ترکیه موفق نشده سرمایه‌گذار و سرمایه‌ای برای اجرای این برنامه‌ی بسیار خطرناک از نظر اکولوژیک پیدا کند.

نجات جزیره‌های مرجانی اقیانوس هند، چندین پروژه بزرگ زیست محیطی در آمریکای لاتین، کمک‌های مالی، علمی و تحقیقاتی برای پاک کردن لکه نفتی در خلیج مکزیک، از جمله دیگر اقدامات دولت آلمان برای حفاظت از محیط زیست در چند سال گذشته است. این اقدامات نشان می‌دهد فجایع اکولوژیک و زیست محیطی فقط مربوط به اراضی یک کشور نیست، بلکه به خاطر عواقب جهانی این فجایع باید به آن‌ها توجه کرد.

در نامه کتبی دولت آلمان عنوان شده که این کشور برای همکاری در زمینه حل مشکل دریاچه ارومیه با "موانعی سابقه‌دار" روبرو است. این موانع دقیقا چیست؟

دولت آلمان قضیه را خیلی ساده کرده وخود را پشت روابط فعلی دولت ایران با دولت آلمان و اتحادیه اروپا پنهان کرده است. هرچند ما در نتیجه تحریم‌های اقتصادی و سیاسی دولت ایران در عمل با یکسری مشکلات روبرو هستیم، ولی این تحریم‌ها هرگز عرصه جلوگیری از وقوع فاجعه‌ای زیست محیطی را در بر نگرفته است.

دولت فعلی آلمان علاقه‌ای به ادامه‌ی همکاری‌های زیست محیطی با کشورهای جهان سوم ندارد. در چند سال اخیر به دلیل تحریم‌ها روابط سیاسی آلمان ودولت ایران با شتاب کاهش یافته است. این انتقاد به دولت آلمان وارد است. چون دولت آلمان در جوابیه اخیر تایید کرده است ابعاد این فاجعه‌ی زیست محیطی محدود به ایران نخواهد بود، بلکه شامل ترکیه و عراق هم خواهد شد.

در نامه کتبی دولت آلمان عنوان شده که این کشور در مورد مشکل دریاچه ارومیه با شرکای اروپایی خود در اتحادیه اروپا صحبت نکرده است. آیا دولت آلمان به دلیل موانعی که اشاره کردید نیازی به گفت‌وگو با دیگر کشورهای اروپایی ندیده است؟ یا به نظر دولت فدرال آلمان خود کشور ایران هیچ درخواستی از کشورهای دیگر در مورد حل مشکل دریاچه ارومیه نکرده است؟

جواب درست ترکیبی از همه این‌ موارد است. اول این‌که دولت ایران دچار یک خودبینی بسیار بزرگ و کوته‌نظری در عرصه‌ مسائل محیط زیستی است. دولت ایران فکر میکند درخواست کمک از جامعه جهانی برای جلوگیری از فاجعه زیست محیطی نشان دهنده ضعف است. دولت ایران، سازمان‌دهی نامناسب و سوء مدیریت خود در این عرصه را پشت خود بزرگ بینی دولتی کتمان می‌کند.

دوم مسئله بی‌توجهی دولت آلمان به وقوع این فاجعه در شمال غرب ایران است. این‌که دولت آلمان در رابطه با این فاجعه با متحدان اروپایی خود صحبت نکرده، نشان دهنده چشم بستن روی این فاجعه اکولوژیک است. تا حدی میتوان درک کرد که این روزها کشورهای اروپایی شدیدا درگیر مشکلات ارزی و بحران اقتصادی هستند. ولی جستجو برای یافتن راه حل بحران‌های اقتصادی  و مالی، نمی‌تواند دلیل صرفنظر کردن از بحران‌های دیگری باشد.

حسین کرمانی
تحریریه: جواد طالعی