آیا رفراندوم می‌تواند به بن‌بست سیاسی موجود خاتمه دهد؟
۱۳۹۶ بهمن ۲۵, چهارشنبه
هم صف موافقان رفراندوم پرشمار است و هم صف مخالفان آن. بن‌بست بر سر رفراندوم در عین حال جلوه دیگری از بن‌بست سیاسی است که کل حاکمیت جمهوری اسلامی را فرا گرفته است.
فراخوانی که از سوی شماری از شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی داخل و خارج از کشور برای برگزاری یک رفراندوم منتشر شده، از آن همه‌پرسی فراتر می‌رود که روحانی در سخنرانی سالروز انقلاب از آن سخن گفته بود.
رفراندومی که نخبگان و فعالان فرهنگی و سیاسی کشور خواستار آن شده‌اند، رفراندومی است زیر نظر سازمان ملل و با هدف تعیین نوع حکومت آینده ایران. حال آنکه، کسانی که در داخل کشور درباره رفراندوم سخن می‌گویند، خواستار همه‌پرسی درباره نقش شورای نگهبان هستند و یا روزآمد کردن قانون اساسی جمهوری اسلامی.
مجموعه حاضر نگاهی دارد به باورها و ارزیابی‌های شماری از چهره‌های سیاسی ایران درباره رفراندوم.
سعید حجاریان و هزینه رفراندوم
سعید حجاریان یادداشتی در رابطه با موضوع رفراندوم نوشته و در اختیار پایگاه خبری جماران گذاشته است. به باور حجاریان برگزاری رفراندوم امری خطرناک است.
حجاریان معتقد است که اختلافات را یا باید مجمع تشخیص مصلحت حل کند یا رهبری. او معتقد است که مشکل سیاسی راه حل حقوقی ندارد. راه حل سیاسی دارد و یافتن این راه حل برعهده رهبری یا مجمع تشخیص مصلحت است.
حجاریان می‌گوید: «به هر تقدیر، من معتقدم استفاده از حربه همه‌پرسی در شرایط کنونی و با توجه به تجربیات پیشین، امری خطرناک است.» به باور او، رفراندوم به "تناقضات موجود در قانون اساسی" دامن می‌زند. حجاریان دقیقا نمی‌گوید که این تناقضات چه هستند و چگونه باید برطرف شوند.
کرباسچی و استفاده از ظرفیت‌های نهاد ریاست جمهوری
غلامحسین کرباسچی، دبیرکل حزب کارگزاران، درباره رفراندوم گفت‌وگویی داشته با سایت خبری نامه‌نیوز. او معتقد است که نهاد ریاست جمهوری از ظرفیت‌های قانونی بسیاری برخوردار است که نه خاتمی و نه روحانی هیچ یک از این ظرفیت‌ها استفاده نکرده‌اند.
کرباسچی از سیاست‌های حسن روحانی در برابر مجلس و شورای نگهبان انتقاد می‌کند. او معتقد است که آن رأی قوی که روحانی از ملت در انتخابات ۹۲ و ۹۶ گرفته، همان رفراندوم بوده و او می‌بایست از ظرفیت‌های موجود استفاده کند.
بیشتر بخوانید: رفراندوم؛ جمهوری اسلامی چگونه می‌تواند یا باید تغییر کند؟
کرباسچی می‌گوید: «آقای روحانی از کسانی صحبت می‌کند که از قطار انقلاب پیاده شده‌اند در حالی که به کسانی که سوار شده و اصلا پیاده نمی‌شوند، توجه ندارد.»
کرباسچی عقب‌نشینی روحانی در زمینه گزینش وزرای کابینه را اقدامی ناصحیح دانسته و معقتد است که انتخاب چنین کابینه‌ای نمی‌تواند با شایسته‌سالاری سازگار باشد.
زیدآبادی و بن‌بست سیاسی
احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی معتقد است که رفراندوم در شرایط کنونی نمی‌تواند مشکلات کشور را حل کند. او اما بر این نکته تاکید می‌کند که اگر قرار بر حل مشکلات از طریق رفراندوم باشد، بهتر است درباره همه مسائل مورد اختلاف دو جناح یک جا رفراندوم برگزار شود.
بیشتر بخوانید: فراخوان چهره‌های فرهنگی و سیاسی برای رفراندوم تعیین حکومت آینده ایران
آقای زیدآبادی به اختلافات گسترده دو جناح اشاره کرده و معتقد است که هر یک از این دو جناح بر بخشی از نهادهای حاکم تسلط دارند، حال آنکه "روی هیچ موضوعی با هم تفاهم ندارند. یعنی نمی‌توانند روی هیچ مساله‌ای به اجماع برسند".
زیدآبادی معتقد است که بن‌بست سیاسی موجود برخاسته از اختلاف نظر بر سر همه مسائل، از مسائل داخلی گرفته تا مسائل مربوط به سیاست خارجی است. به باور او مشکلات داخل کشور از طریق رفراندوم حل نمی‌شود، چون یک جناح "اساسا این بحث‌ها را قبول ندارد، یعنی رای مردم و این‌ها برایش امری حاشیه‌ای و زینتی است".
شورای نگهبان و قانون اساسی
محمد مهاجری، یکی از چهره‌های فعال اصولگرا، از رفراندوم به‌مثابه افزاری برای تغییر قانون اساسی و به‌ویژه برای تعریف نقش شورای نگهبان دفاع می‌کند. به باور او پیش‌بینی اصل ۵۹ قانون اساسی در سال ۱۳۵۸ ناظر بر چنین نیازی بود و باید عملیاتی شود.
مهاجری به اختلافات بین دولت و مجلس اشاره کرده می‌گوید، مجلس زیر بار تصمیمات دولت مثلا افزایش حامل‌های انرژی در لایحه بودجه نمی‌رود، و دولت هم به مصوبات مجلس بی‌اعتنایی می‌کند. او می‌گوید: «مثلا [اگر] مجلس بخواهد کاری کند و دولت می‌گوید مخالفم؛ حتی ممکن است قانون هم تصویب شود اما چون دولت آن را نمی‌پسندد، این قانون را اجرا نکند. مثل زمان آقای احمدی‌نژاد که به وفور این اتفاق می‌افتاد.»
مهاجری از نقش شورای نگهبان در ارتباط با انتخابات کشور انتقاد می‌کند و می‌گوید شورای نگهبان بر اساس قرائت خودش از قانون اساسی، خود را "مختار بلاتکلیف" می‌داند. یعنی مجموعه‌ای که در ارتباط با همه چیز اختیار دارد و هیچ جا تکلیفی ندارد و به هیچ کس و نهادی هم پاسخگو نیست.
حکم حکومتی
عبدالله ناصری، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز در گفت‌وگو با خبرنگار "انصاف نیوز" با طرح خواست رفراندوم مخالف است.
ناصری معتقد است که برای حل مشکل حضور زنان در استادیوم‌های ورزشی یا برگزاری کنسرت‌ها و مسائلی از این قبیل احتیاج به رفراندوم نیست و حکم حکومتی کفایت می‌کند. حتی موضوع خروج نیروهای مسلح از عرصه سیاست نیز از جمله مسائلی است که می‌توان با حکم حکومتی به آن دست یافت. به باور او حکم حکومتی کم‌هزینه‌تر از رفراندوم است.