اجلاس بررسی "کریدور جنوب" بدون حضور ایران

اجلاسیه پراگ تحت عنوان "کریدور جنوب" برگزار شد. الکساندر وندرا Alexandr Vondra معاون نخست وزیر جمهوری چک در آغاز نشست اعلام کرد، اتحادیه اروپا تلاش می‌کند منابع تامین انرژی خود را متنوع و همکاری‌های خود را در زمینه انرژی بیشتر کند. وی افزود به همین منظور باید کشور‌های مصرف کننده مثل اتحادیه اروپا و کشورهای تامین کننده مثل جمهوری آذربایجان و ترکمنستان و کشورهای ترانزیت کننده مثل ترکیه را گردهم آوریم. پیش بینی می‌گردد که طرح های پیشنهادی اروپا برای خرید نفت و گاز این منطقه به مرحله اجرا درآید.

صدور انرژی بدون مشارکت ایران

ایران به عنوان دومین کشور صاحب ذخایر گازی دنیا سهمی در تامین انرژی اتحادیه اروپا ندارد. حال کارشناسان موقعیت جغرافیای ایران را برای تامین انرژی اتحادیه اروپا ارزانترین و نزدیکترین مسیر ترانزیت انرژی تشخیص داده اند. مقامات ایرانی ضمن ابراز امیدواری برای صدور گاز خود به اروپا اذعان کردند که هرگونه طرحی برای تامین انرژی اتحادیه اروپا بدون مشارکت ایران امکانپذیر نخواهد بود. پیش از نشست پراگ راینهارد میچک مدیر عامل خط لوله نابوکو در گفتگو با بخش فارسی دویچه وله گفت، «آماده است گازایران را نیز در آینده به اتحادیه اروپا انتقال دهد». وی تاکید کرد، «مشارکت فعال ایران به سیاست های آمریکا، اتحادیه اروپا و ترکیه بستگی خواهد داشت». آقای میچک همچنین پیش بینی کرد، ایران می‌تواند در آینده گاز خود را در مرزهای ترکیه به خط لوله نابوکو تحویل دهد.

صدور انرژی با دور زدن روسیه

تلاش اتحادیه اروپا برای رهایی از انحصار گازی روسیه در نشست پراگ نتایج مشخصی ببار آورد. این اتحادیه بنظر کارشناسان گازی بالاخره پس از سالها توانست سیاست "نسبتا واحدی را در قبال تامین انرژی" اتخاذ کند. اخیرا پارلمان اروپا برای پشتیبانی از پروژه های زیربنائی انرژی ۴ میلیارد یورو را تصویب کرد. ۲۰۰ میلیون یورو از این بودجه بنابه گفته مسئولین خط لوله نابوکو برای حمایت از پرژه نابوکو اختصاص داده شده است. اتحادیه اروپا قصد دارد انحصار روسیه به گاز بازار اروپا را بشکند.

نشست برای صلح

نیاز اتحادیه اروپا به گاز حوزه دریای خزرو آسیای میانه سبب همگرایی کشورهای منطقه نیز شده است. سود حاصله از فروش نفت و گاز و درآمد حاصله از ترانزیت آن، کشورهای صادرکننده انرژی و کشورهایی که در مسیر انرژی قررار گرفته اند را تشویق کرده است برای حل اختلافات دیرینه خود اقدام کنند. مسئله صدور انرژی بر مذاکره ترکیه و ارمنستان و گفتگوی سران جمهوری آذربایجان و ارمنستان در پراگ تاثیر مثبتی گذاشته است.

رسانه های جمهوری آذربایجان نوشتند در دیدار دو و نیم ساعته که در محل سفارت آمریکا در پراگ برگزار شد دو طرف پیشنهادهای جدید آمریکا و گروه میانجی سازمان امنیت وهمکاری اروپا را برای حل مناقشه قره باغ بررسی کردند.

کاهش اختلافات در دریای خزر

نشست اتحادیه اروپا با صاحبان انرژی حوزه دریای خزر اختلافات ترکمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر منابع گازی خزر واقع در مرزهای آبی دو کشور که ترکمن ها به آن "سردار" و آذری ها "کپز" می‌گویند را نیز کاهش داد. کارشناسان اروپایی پیش از این گفتند، اختلافات دو کشوربا میانجیگری شرکت های بزرگ انرژی و پادرمیانی اتحادیه اروپا حل خواهد شد. ولی هر دو کشور تا به‌حال رسما در خصوص رفع اختلافات خود اظهار نظر نکرده اند.

محیط زیست و مسئله حقوقی خزر

در گفتگوهای سران اتحادیه اروپا با کشورهای حوزه دریای خزر پیرامون جزئیات انتقال گاز ازبکستان، قزاقستان و ترکمنستان به آذربایجان از طریق بستر دریا مستقیما گفتگو نشد. حال لوله کشی در خزر و صدور گاز از بستر دریا برای ساحل نشینان این دریا، ماهیان خاویاری و گیاهان چه پیامدهایی زیست محیطی خواهد داشت؟ راینهارد میچک مدیر خط لوله نابوکو در گفتگو با بخش فارسی دویچه وله به رعایت استانداردهای بین المللی در مسئله محیط زیست اشاره می‌کند: "مهندسین ما جزییات کارهای عملی را امسال به پایان خواهند رساند و همچنین سازگاری طرح با محیط زیست و مسایل اجتماعی نیز بررسی خواهد شد."

در نشست پراگ به مسئله رژیم حقوقی دریای خزر یعنی لاینحل ماندن آن در قسمت جنوبی دریا بین جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و ایران نیز اشاره ای نشد.

نویسنده: طاهر شیرمحمدی

تحریریه: فرید وحیدی