احیای برجام؛ از امید تهران تا نشانه‌های شکست
۱۴۰۱ آذر ۱۰, پنجشنبه
تقریبا امیدی به ادامه مذاکرات هسته‌ای نیست. هر چند بسیاری از مقامات ایرانی همچنان در حال وضع شروط جدید و تضمین خواستن از غرب هستند اما اظهارنظرهای جهانی خلاف این رویه را نشان می‌دهد.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق اسرائیل در گفتوگو با شبکه فاکس نیوز از "برجام مرده" سخت گفته و با "ضعیف" خواندن حکومت جمهوری اسلامی افزوده است: «به لطف زنان و مردان فوق‌العاده شجاع ایرانی، جهان چهره واقعی این حکومت را دید.»
نتانیاهو، از مخالفان اصلی برجام در سال ۲۰۱۵ در این گفتوگو صراحتا گفته است، با اعتراضات اخیر در ایران و آنچه جهان شاهد آن بوده است، امکانی بوجود آمده که باید از آن برای توقف برنامه هسته‌ای ایران استفاده کرد.
نخست وزیر سابق اسرائیل همچنین در بخش دیگری از مصاحبه با فاکس نیوز تصریح کرده است: «فکر می‌کنم مردم ایران از خودشان می‌پرسند، آیا ما کسانی که شعار مرگ بر آمریکا سر می‌دهند را می‌خواهیم؟ کسانی که به دنبال سلاح‌های کشتار جمعی و موشک‌های بالستیک هستند؟ و پاسخ البته که منفی است.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
این اظهارات در حالی مطرح شده است که چهارشنبه شب ۳۰ نوامبر (۹ آذر) رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز در گفتوگو با نشریه فارین پالسی (Foreign Policy) گفته بود، در صورت شکست روش‌های دیپلماسی یا تحریم‌ها، گزینه نظامی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای همچنان روی میز است.
مقامات اروپایی و آمریکایی بارها در ماه‌های گذشته هشدار داده بودند، از این پس در مورد ایران، سیاست تحریم و فشار را دنبال می‌کنند.
توافق برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام در سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) میان ایران و کشورهای ۱+۵ منعقد شد. در چارچوب برجام و برای جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح اتمی، از جمله محدودیت‌هایی برای ایران در موضوع غنی‌سازی اورانیوم در نظر گرفته شد. در برابر این محدودیت‌ها، تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی لغو شد. آمریکا در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ به صورت یکجانبه از توافق بیرون آمد و تحریم‌ها علیه این کشور را دوباره جاری ساخت.
در مقابل اما مقامات جمهوری اسلامی این‌گونه القا می‌کنند که در حال امتیازگیری از غرب هستند. عبدالرضا مصری، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی به تازگی در مراسمی به مناسبت سالگروز مرگ حسن مدرس گفته است: «برای هر گونه توافق، تضمین می‌خواهیم. کلاهی که در برجام سرمان رفت، پس از این سر این ملت نخواهد رفت.»
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه دیگر نباید "فریب لبخندها و حرف‌های غربی‌ها" را خورد، مدعی شده است: «در برجام هرچه اورانیوم غنی شده داشتیم، یک شبه با هواپیما بردند. تمام سانتریفیوژهایی که خودمان تولید کرده بودیم را هم خالی کرده و در انبار گذاشتیم ولی دشمنان مسائل دیگری هم ایجاد کردند.»
بسیاری از منقدان معتقدند، جمهوری اسلامی در حالی که با فضای ملتهب و اعتراضات سراسری رو‌به‌رو است، در پیش برد مذاکرات هسته ای ناموفق خواهد بود. جمهوری اسلامی در مدت زمان‌های تعیین شده تقریبا به هیچ‌کدام از درخواست‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز پاسخ نداده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
در یکی از آخرین موارد، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اواسط نوامبر سال جاری طی قطعنامه‌ای از جمهوری اسلامی خواسته بود، هر چه سریع‌تر با آژانس همکاری کند و به پرسش‌ها درباره منشاء ذرات اورانیوم کشف شده در سه مکان اعلام نشده، توضیح بدهد. مکان‌هایی که در ورامین و تورغوزآباد در نزدیکی تهران و دیگری در مریوان در استان کردستان قرار دارند.
بیشتر بخوانید: قطعنامه انتقادی علیه جمهوری اسلامی در شورای حکام تصویب شد
نکته قابل توجه آن است که با گذشت چند هفته از مطرح شدن این درخواست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و بی‌پاسخ ماندن آن از سوی جمهوری اسلامی موضوع قابل توجه‌ای در پی هک شدن بولتن فارس نیوز مشخص شده است.
در یکی از صدها اطلاعات گسترده‌ای که با هک کردن خبرگزاری فارس به دست گروه بلک ریوارد افتاده و به تدریج در حال انتشار است، نوشته شده "در جریان انتقال بخشی از خاک سایت هسته‌ای در منطقه تورقوزآباد، در یکی از روستاهای نزدیک شهرری- یکی از کانتینرهای حامل خاک واژگون شده و منطقه را آلوده کرده است."
از سوی دیگر در حالی که هر روز تحریم‌ها و قطعنامه‌های مختلفی علیه جمهوری اسلامی صادر می‌شود و خبری هم از احیای برجام نیست، آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران می‌گوید: «از همین الان وضعیت آینده پیداست. کمبود ارز، کسری بودجه دولت، عدم انتقال تکنولوژی، عدم انجام سرمایه‌گذاری توسط خارجی‌ها، نخریدن یا ارزان خریدن محموله‌های نفتی، هزینه انتقال پول از خارج از کشور و اجبار به تهاتر، همه اینها ناشی از تحریم‌هاست. بنابراین هر آنچه ما انجام می‌دهیم صرفا مُسکن است.»