اختلاف عبدالله گل و رجب اردوغان تا چه اندازه جدی است؟
۱۳۹۳ فروردین ۴, دوشنبه
اختلاف‌نظر عبدالله گل، رئیس جمهور ترکیه با رجب طیب‌اردوغان نخست وزیر این کشور درباره حوادث مربوط پارک "گزی" در استانبول برای همگان آشکار بود. اردوغان معترضان را "تروریست" خطاب کرد، اما عبدالله گل نمایندگان آنها را به حضور پذیرفت.
اردوغان برکین الوان نوجوان ۱۵ ساله ترک را که بر اثر پیامدهای شلیک گاز اشک‌آور در تظاهرات تابستان گذشته ۹ ماه را در اغما گذراند و سرانجام (۱۴ مارس/ ۲۳ اسفند) درگذشت، تروریست نامید.
بر خلاف او عبدالله گل در واکنش به مرگ این نوجوان گفت: «باید تلاش کنیم تا چنین حوادثی دیگر تکرار نشود.» وی حتی پیش از فوت این نوجوان در تماس با خانواده وی قول داد که این قضیه را پیگیری کند.
در ارتباط با جماعت گولن نیزعبدالله گل بر خلاف اردوغان که ادعا کرده بود هواداران گولن "دولت در دولت" ایجاد کرده‌اند، موضعی مخالف اتخاذ نکرد.
در موضوع شنودهای تلفنی هم با وجود اینکه اردوغان بارها به نحوی قصد داشت پای رئیس جمهور را به این قضیه بکشاند و گفته بود که رئیس جمهور هم شنود می‌شود، عبدالله گل صراحتا گفت دغدغه‌ای از این بابت ندارد و برخی از فایل‌های صوتی منسوب به اردوغان قانونی هستند.
گل: پیام مخالفان را دریافت کردم
اردوغان حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه، بزرگ‌ترین حزب مخالف دولت، را به طراحی توطئه‌های داخلی و خارجی متهم کرد. اما عبدالله گل با کمال قلیچ‌داراوغلو رهبر این حزب دیدار کرد و پس از این دیدار گفت که پیام مخالفان را دریافت کرده است.
این موضوع ناخرسندی یار قدیمی و هم‌حزبی وی را بیشتر کرد. اردوغان در واکنش به این اظهارات عبدالله گل گفت: «من که پیامی دریافت نکردم، نمی‌دانم چه کسی چه پیامی دریافت کرد.»
پس از افشای ماجرای شنود تلفنی اردوغان با پسرش نخست وزیر ترکیه گفت قصد دارد برای کنترل اینترنت قوانینی را به پارلمان ترکیه ارائه دهد. عبدالله گل امضای این قوانین را به تعویق انداخت.
گرچه وی بعدا آن را امضا کرد اما اتقافات بعدی به گفته کارشناسان ترکیه نارضایتی او را از قوانین تصویب شده آشکارتر کرد.
افزایش محبوبیت گل
در میان سیاستمداران ترک عبدالله گل بیشترین طرفدار را در شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک و توئیتر دارد. وی در پی محدود شدن دسترسی کاربران به شبکه اجتماعی توئیتر در ترکیه، دراقدامی نمادین در حساب رسمی توئیتر خود از اردوغان انتقاد کرد. رئیس جمهور ترکیه بدون توجه به محدودیتی که بر اساس قانون علیه توئیتر اعمال شده، در حساب توئیتر خود نوشت: «بستن کامل شبکه‌های اجتماعی غیر قابل قبول است.»
در ترکیه بیش از ۳۴ میلیون نفر به اینترنت دسترسی دارند. با موضع‌گیری گل در مقابل نخست وزیر ترکیه انتظار می‌رود محبوبیت وی در فضای مجازی افزایش یابد. وی در حال حاضر حدود ۲ میلیون نفر در فیس‌بوک و بیش از ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در توئیتر طرفدار دارد. اما محبوبیت عبدالله گل در جامعه و بین مردم چگونه است؟
اختلافات به کجا خواهد کشید؟
کارشناسان ترک به دویچه‌وله گفتند تشدید اختلافات اردوغان با رئیس جمهور سبب خواهد شد عبدالله گل خود را برای احراز مقام ریاست جمهوری آتی کشور نامزد کند. به گفته این کارشناسان وی در حال حاضر محبوب‌ترین سیاسمتدار کشور به حساب می‌آید.
به گفته بها گون‌گور، رئیس بخش ترکی دویچه‌وله، اختلافات شدیدی در جامعه ترکیه وجود دارد که اکنون دامن بالاترین مقام‌های دولتی را هم گرفته و اردوغان با "سیاست خشنی" که اتخاذ کرده درصدد پیش برد سیاست‌هایش است. این کارشناس تاکید می‌کند که در کشورش انتخابات مهمی قرار است انجام بگیرد.
به گفته گون‌گور پس از انتخابات شوراها (۱۰ فروردین/۳۰ مارس)، انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در ماه اوت برگزار می‌شود که برای نخستین بار رئیس جمهور به‌‌طور مستقیم از سوی مردم انتخاب خواهد شد. عبدالله گل شانس بالایی برای پیروزی در این انتخابات دارد.
گل عاقل است، اردوغان احساسی
رئیس بخش ترکی دویچه‌وله ادامه می‌دهد: «گل تابه‌حال درباره حضورش در رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری ترکیه سکوت کرده اما اعلام هم نکرده که خود را کاندیدا نخواهد کرد. وی سیاستمدار عاقلی است و هوشیارانه عمل می‌کند. اردوغان بر خلاف او احساسی برخورد می‌کند و تمایل دارد با تغییر قانون اساسی قدرت اختیارات ریاست جمهوری را افزایش دهد و سیستم ریاست جمهوری پرقدرت بر اساس مدل و الگوی فرانسه را تاسیس کند.»
گون‌گور با توجه به اختلافاتی که بین اردوغان و گل بروز کرده نتیجه می‌گیرد "مدل روسی پوتین- مدودیف" که پیش از این بین کارشناسان ترکیه مطرح بود دیگر کارساز نیست. وی دلیل می‌آورد که "پوتین و مدودیف همدیگر را درک می‌کنند و تفاهم دارند اما بین اردوغان و عبدالله گل اختلافات شدیدی بروز کرده است".
گون‌گور به‌رغم این صحبت‌ها پیش‌بینی‌می‌کند از آنجا که اپوزیسیون ترکیه سیاستمدار کاریزمایی ندارد، میان اردوغان و گل می‌تواند رقابت شدیدی برای احراز پست ریاست جمهوری ترکیه بوجود آید.
به نظر این روزنامه‌نگار ترک این موضوع برای آینده ترکیه تعیین کننده است زیرا با قدرت گرفتن اردوغان سمت‌گیری ترکیه نه به سوی اتحادیه اروپا بلکه به سوی کشورهای اسلامی خواهد بود. ولی هدف عبدالله گل عضویت در اتحادیه اروپاست و اهداف جدی برای اصلاحات و مدرن‌سازی ترکیه دارد.
پشت پرده اختلافات اردوغان و گل
محمد صالح خاتم، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از شهر استانبول نظر دیگری طرح می‌کند و می‌گوید: «اختلافات ناشی از تفاوت‌های رفتاری و شخصیتی عبدالله گل و شخص آقای اردوغان است و هم ناشی از نگاه آنها به وقایعی است که در ترکیه رخ می‌دهد. شخصیت اردوغان نسبت به شخصیت عبدالله گل تهاجمی‌تر است و گل معمولا با سعه صدر و شکیبایی بیشتری به وقایع نگاه می‌کند.»
اما با توجه به وابستگی رئیس جمهور ترکیه به حزب عدالت و توسعه، عبدالله گل چندان تحرکی برای نشان دادن قدرتش در داخل حزب ندارد و به نحوی احراز مقامش را هم مدیون حزب عدالت و توسعه می‌داند.
در این صورت آیا گل وارد رقابت با اردوغان یار حزبی خود خواهد شد؟ محمد صالح خاتم به این پرسش دویچه‌وله چنین پاسخ می‌دهد: «باید دید که چه تحولاتی اتفاق خواهد افتاد، ترکیه آبستن چه حوادثی است و آیا گروهی که در داخل حزب حاکم دیدگاه‌های مخالف با اردوغان دارند، جسارت آن را خواهند داشت که از این حزب منشعب شوند و به رهبری عبدالله گل در انتخابات شرکت کنند. با توجه به چینشی که در حزب عدالت و توسعه وجود دارد به نظر می‌آید این حزب اردوغان را نامزد احراز مقام ریاست جمهوری کند و اگرعبدالله گل بخواهد خودش را کاندیدا بکند مجبور است از این حزب خارج شود.»
این کارشناس ساکن استانبول تاکید می‌کند محبوبیت عبدالله گل در جامعه ترکیه شانس او را نسبت به اردوغان و سایر کاندیداهای احتمالی را افزایش داده است. وی با حضور خود در میدان رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری (اوت ۲۰۱۴) می‌تواند علاوه بر آراء طرفداران حزب حاکم، بخشی از آراء مخالفان را هم کسب کند و به احتمال قریب به یقین رئیس جمهور ترکیه شود.