ازتهران تا سیلیکون ولی؛ کارآفرینان ایرانی در"آی‌بریج" برلین
۱۳۹۴ خرداد ۱۷, یکشنبه
کنفرانس "آی‌بریج" (iBridge) برلین که همایشی از کارآفرینان جوان حوزه دیجیتال ایران و همتایان ایرانی خود از آمریکا و اروپا بود، روز شنبه (۶ ژوئن/ ۱۶ خرداد) به کار خود پایان داد.
این کنفرانس در یکی از ساختمان‌های چند هزارمتری محل نمایشگاه‌های برلین (Citycube) به مدت سه روز برگزار شد و به گفته یکی از سازمان‌دهندگان آن، توانست میزبان بیش از یک‌هزار نفر باشد که از آن میان بیش از سیصد نفر از داخل کشور بودند.
بیشتر بخوانید: برلین، میزبان کنفرانس کارآفرینان حوزه تکنولوژی ایران
روحا ریحانی٬ از برگزارکنندگان "آی‌بریج" در برلین٬ درباره این کنفرانس به دویچه‌وله فارسی گفت: «قصه "آی‌بریج" خیلی ساده است؛ برای ساختن پل میان ایرانی‌های داخل ایران و آن‌هایی است که خارج از کشور هستند. ایرانیان خارج از کشور منابع٬ تجربه و ارتباطات زیادی دارند و تمایل و علاقه هم برای به اشتراک گذاشتن آن دارند و می‌توانند آن را در اختیار بگذارند. "آی‌بریج" به‌ویژه از جوان‌ها در داخل ایران حمایت می‌کند.»
"آی‌بریج" که بزرگ‌ترین گردهم‌آیی حرفه‌ای ایرانیان داخل و خارج کشور خوانده شده است٬ برای اولین بار در تابستان ۲۰۱۴ در کالیفرنیای آمریکا برگزار شد. امسال نیز در برلین حضور ایرانی‌های "سیلیکون ولی" محسوس بود و آن دسته از جوان‌های ایرانی که رؤیای ساخت "سیلیکون ولی" خود را در داخل کشور دارند، امکان تجربه‌آموزی و همچنین ارایه تجربیات منحصر به فرد خود را یافتند.
"سیلیکون ولی" (Silicon Valley) نام رایج و غیررسمی منطقه‌ای در ایالت کالیفرنیای آمریکاست که بسیاری از شرکت‌های مطرح فن‌آوری اطلاعات جهان در آنجا قرار دارد.
بیشتر بخوانید: آیا تهران "دره سیلیکون" خواهد شد؟
اما تعداد مخاطبان "آی‌بریج" محدود به حاضران در این کنفرانس نبود٬ بخشی از جریان بحث‌ها و گفت‌وگوهای "آی‌بریج" که در سالن اصلی کنفرانس بود، به صورت زنده در اینترنت نمایش داده شد و بخشی دیگر نیز که در سالن‌های جنبی انجام گرفت، به گفته روحا ریحانی، در آینده در اینترنت قرار خواهد گرفت.
موضوع‌های ارائه شده و بحث درباره آن‌ها در سالن‌های جنبی کنفرانس در ساعات میانی روز به ۱۵ مورد می‌رسید. بحث‌هایی از قبیل نوآوری٬ ساختار سازمانی٬ تشکیل تیم کار٬ زنان در استارت‌آپ‌ها٬ تجربیات کشورهای همسایه و دیگر موضوعاتی که به نظر برگزارکنندگان کنفرانس برای یک استارت‌آپ از زمان تولد تا اتمام کار که می‌تواند فروش آن استارت‌آپ باشد، ضرورت دارد.
"آی‌بریج" اگرچه از سال گذشته به صورت سالانه به کار خود ادامه داده است٬ اما به گفته خانم ریحانی درباره نشست‌های آتی هنوز نظری ندارد: « جامعه‌ی "آی‌بریجز" مسلما می‌خواهد به پیش برود. اینکه کجا٬ چگونه و چه زمانی هنوز مشخص نیست اما به‌طور مشخص می‌خواهیم ادامه دهیم.» به گفته او جامعه‌ی "آی‌بریجز" نیاز به بحث و تصمیم‌گیری در این‌باره دارد.
استارت‌آپ‌ها٬ نیازمند قوانین پیش‌روتر
انتقال تجربه در کنفرانس "آی‌بریج" تنها به معنی سخنرانی صاحبان تجربه‌های بیشتر یا از نظر جهانی شناخته‌شده‌تر نبود؛ نه تنها دیگران می‌توانستند به صورت عمومی در بحث‌ها مشارکت کنند بل‌که امکان شناخت تجربه‌های محلی در ایران نیز برای دیگران فراهم شد.
این همان چیزی‌ست که سمیرا کوشکستانی٬ قائم مقام مدیر عامل "طنین‌پرداز پاسارگاد" در گفت‌وگو با دویچه‌وله فارسی به آن اشاره کرد. او گفت حضور در چنین مجامعی هم امکان تجربه‌اندوزی و هم امکان معرفی تجربه‌های ایران را فراهم می‌کند.
حسام آرمنده‌ای٬ از بنیان‌گذاران "کافه بازار"٬ که در سخنرانی خود از تلاش برای ایجاد "فرهنگ سیلیکون ولی" در استارت‌آپ خود صحبت کرد٬ در گفت‌وگو با دویچه‌وله فارسی به چالش‌های موجود بر سر راه استارت‌آپ‌ها در ایران نیز اشاره کرد.
آرمنده‌ای گفت: «این که میزان دسترسی به اینترنت یا سرعت اینترنت هنوز جای رشد دارد٬اینکه چگونه آدم‌های با استعداد را در ایران نگه دارید و از فرار مغزها جلوگیری کنید، اینکه آشنایی کافی با فضای اینترنت نیست٬ این‌ها مشکل‌ساز است. قوانینی می‌توانند وضع شوند که کار ما را راحت‌تر کنند.»
او با اشاره به ایالت کالیفرنیا که شرکت‌های مطرح تکنولوژی نظیر اپل و گوگل و فیس‌بوک و توییتر در آن مستقر هستند افزود: «کالیفرنیا جایی است که مالیات ارزش افزوده برداشته شد تا بیزینس‌های سیلیکون ولی رشد کنند و صنعت اینترنت را تکان دهند. یک چنین قوانینی باید در ایران در خیلی از سطوح ابتدایی‌تر وضع شود. یعنی فرضاً اینکه فاکتور الکترونیکی یا فعالیت تجاری اینترنتی تعریف شود؛ یا اینکه به چیز جدیدی که راه می‌افتد با دید مثبت و نه منفی نگاه شود؛ این‌ها خیلی مهم است.
با این‌همه این کارآفرین دیجیتال از "ساختن فرصت از چالش‌ها" صحبت کرد. آرمنده‌ای گفت: «محدودیت‌ها را می‌شود به شکل فرصت دید٬ می‌توان برای مثال نشست و غصه خورد که چرا نمی‌توان مثلاً از "بوکینگ دات کام" هتل رزرو کرد و به برلین آمد٬ یا می‌توان این را فرصتی دید و کاری درباره گردشگری در ایران راه انداخت.»
آرمنده‌ای با اشاره به طرح "سرباز کارآفرین" که به گفته او در مرحله اجرا است٬ گفت: «فرصت‌ها در ایران فراهم است. کاری نبوده که نتوانیم بکنیم٬ اینکه می‌گوییم سربازی مشکل است ما توانسته‌ایم مشکل سربازی را با دولت حل کنیم. قانون سرباز کارآفرین که معاون علمی رئیس‌جمهور پی‌گیری کرده‌است، باعث شد بتوانیم یکسری از موانع را رفع کنیم.»
در اردیبهشت سال گذشته شرایط ویژه سربازی برای افراد فعال در استارت‌آپ‌ها یا آن‌طور که در ایران گفته می‌شود "شرکت‌های دانش‌بنیان" تدوین شد. بنا بر این طرح "هر کدام از شرکت‌های دانش‌بنیان که دارای فروش مندرج در اظهارنامه مالیاتی باشد، اعم از شرکت‌های نوپا و شرکت‌های تولید کننده و صنعتی، می‌توانند یک نفر را به عنوان سهمیه خود معرفی کنند". این افراد الزامی به حضور تمام وقت در پادگان‌ها ندارند.
در صورت رفع تحریم‌ها
اگرچه مسایلی که از دیدگاه برگزارکنندگان کنفرانس "سیاسی" محسوب می‌شد از موضوعات قابل بحث در برنامه کنفرانس نبودند، اما حاضران درباره موضوع‌هایی نظیر تحریم‌ها یا تاثیرهای احتمالی رفع آن‌ها در برخی نشست‌ها و خارج از نشست‌ها صحبت می‌کردند.
بابک یکتافر٬ از مرکز بین‌المللی تجارت خصوصی در واشنگتن٬ در گفت‌وگو با دویچه‌وله فارسی٬ درباره تاثیر رفع احتمالی تحریم‌ها بر فضای رو به رشد استارت‌آپ‌ها داخل ایران گفت: «اگر بر اساس این سناریو که توافق شکل خواهد گرفت و تحریم‌ها برداشته خواهد شد٬ صحبت کنیم٬ دیدگاهی که رقابت با خارجی‌ها را مشکل می‌داند٬ باید تا جای ممکن کنار گذاشته شود. اولا که مدتی طول می‌کشد که تحریم‌ها به طول کامل برداشته شوند٬ ولی در این صورت‌هم این کارآفرینان داخل ایران هستند که محیط و مشتری‌ها و فرهنگ کار در ایران را می‌شناسند.»
به گفته او راه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توان بر واهمه ورود رقبای خارجی غلبه کرد. فعالان جوان استارت‌آپ‌های ایرانی "می‌توانند از دانش خود درباره محیط محلی استفاده کنند٬ یا می‌توانند تفاهم‌نامه‌ای برای همکاری شکل دهند" و از این روش‌ها برای رشد و نه برای شکست در صورت ورود شرکت‌های خارجی استفاده کنند.
حسام آرمنده‌ای با این توضیح که آشکار شدن تاثیرات رفع تحریم‌ها پروسه زمان‌بری خواهد بود٬ گفت: «قطعا رفع تحریم‌ها فرصت‌هایی ایجاد خواهد کرد که اگر کسی بلد باشد از فرصت استفاده کند٬ از آن استفاده خواهد کرد.» او گفت رفع تحریم به نوعی یک فرصت است و "فقط لازم است روش‌هایمان را تغییر دهیم".
مذاکرات اتمی نمایندگان کشورهای گروه ۱+۵ و ایران هم‌اکنون به صورت فشرده در وین جریان است. این مذاکرات بر سر توافقی است که می‌تواند به مناقشه ۱۲ ساله غرب و ایران بر سر برنامه اتمی این کشور پایان دهد. سی‌ام ژوئن (دهم تیر ماه) به عنوان مهلت دستیابی به توافق نهایی تعیین شده است.
بیشتر بخوانید: عراقچی: مبنای مذاکرات اتمی بر بی‌اعتمادی است
"حضور به شرط حفظ حجاب"
کنفرانس "آی‌بریج" برلین در حالی پایان یافت که در فضای توییتری ایران برخی کاربران به موضوعات آن و به برخی شرایط برای حضور فعالان ایرانی در خارج از کشور اعتراض کردند.
این کاربران نه تنها اعتراض داشتند که موضوع‌های پوشش داده شده در کنفرانس دربرگیرنده‌ی مسایل چالش‌برانگیز استارت‌آپ‌ها در ایران نظیر قوانین موجود نیست بل‌که برخی اعلام کردند که از دخترانی که از ایران در این نشست حضور داشته‌اند پیش از خروج تعهد گرفته شده که در طول نشست حجاب داشته باشند.
اگرچه نویسندگان این توییت‌ها به اینکه چه کسی چنین تعهدی را گرفته است اشاره‌ای نکردند٬ اما یکی از دختران حاضر در نشست که خود حجاب داشت و نخواست نامش فاش شود به دویچه‌وله فارسی گفت برخی سرمایه‌گذاران از زنان کارآفرینی که به این کنفرانس فرستاده‌اند تعهد گرفته‌اند که حجاب خود را حفظ کنند. او که خود چنین تعهدی را امضا کرده بوده است٬ گفت "برخی هم که به صورت مستقل آمده‌اند چون در حال کار در ایران هستند مجبور به رعایت حجاب‌اند تا بعد در کشور مشکلی پیدا نکنند".
با وجود برخی انتقادها، به نظر حمیدرضا احمدی٬ دبیر کانون کارآفرینی ایران٬ کنفرانس "آی‌بریج" به هدف خود که "ایرانی‌ها را دور هم جمع کند" رسید.
آقای احمدی به دویچه وله فارسی گفت: «من با اینکه خودم از ایران آمده‌ام اما اینجا توانستم حتی با خیلی از کسانی که از ایران آمده‌اند آشنا شوم و شبکه‌سازی کنم.» او گفت که موضوع‌های بخش‌های جانبی بسیار درست انتخاب شده بود و تنها مشکل این بود که تعداد زیاد نشست‌های هم‌زمان انتخاب را مشکل می‌کرد.