از سرگیری مذاکرات فنی ایران و گروه ۱+۵ در استانبول

مذاکرات اتمی میان ایران و گروه ۱+۵ در سطح کارشناسی در روز دوشنبه (۲۸ اسفند/۱۸ مارس) آغاز می‌شود. این مذاکرات درباره بسته پیشنهادی گروه شش کشور به ایران است.

مقامات جمهوری اسلامی بسته پیشنهادی گروه ۱+۵ را مثبت ارزیابی کرده و آن را گامی برای پیشبرد مذاکرات در "آلماتی ۲" ارزیابی می‌کنند. به گفته رسانه‌های غربی در هیئت ‌مذاکره‌کننده آمریکا کارشناسانی همچون "رابرت اینهورن، جیم تیمبی و جوفی ژوزف" حضور دارند. "ژوزف" مسئول بخش ایران در دپمارتمان تسلیحات کشتار جمعی در کاخ سفید است.

سرپرست هیئت ایرانی نیز بر عهده حمیدرضا عسگری است که به گفته روزنامه ابتکار "برخی وی را مامور اطلاعاتی ایران" به شمار می‌آورند. علی‌اضعر سلطانیه، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز این هیئت را همراهی می‌کند.

مذاکرات کارشناسی میان ایران و گروه ۱+۵ در شرایطی برگزار می‌شود که واکنش‌های محافل سیاسی در ایران نسبت به ادامه گفت‌وگوها کاملاَ متفاوت و تا حدودی متناقض بوده است. در حالی‌که اغلب مقامات رسمی و دولتی نظیر علی‌اکبر صالحی، سعید جلیلی، علی باقری و رامین مهمانپرست با عبارت کم و بیش یکسانی مذاکرات آلماتی در ماه فوریه امسال را "نقطه عطف" و "واقع‌بینانه" ارزیابی کردند، برخی رسانه‌های اصول‌گرا و مقامات نظامی اصولاَ نفس مذاکره با آمریکا را "بیهوده" و "اتلاف وقت" ‌دانستند.

تحلیل‌گران خارجی و حتی برخی از کارشناسان سیاسی ایران اعتراف می‌کنند که پس از پیشنهادهای کشورهای غربی در آلماتی، گرچه جزییات آن فاش نشد، اما در حال حاضر "توپ در زمین ایران است." بنا به ارزیابی این کارشناسان جمهوری اسلامی با واکنش یا پیشنهادی سازنده در استانبول، می‌تواند امکان پیشرفت در مذاکرات آتی در اواسط فروردین ۹۲ در آلماتی (قزاقستان) را فراهم کند.

هنوز دیپلماسی در دستور کار است

گفته می‌شود که با توجه به ارزیابی جدید آمریکا از توانایی‌های اتمی ایران و خطر دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح اتمی، واشنگتن به جد مایل است که از طریق دیپلماتیک راه‌حلی برای مناقشه هسته‌ای بیابد.

باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا به تازگی گفت که "ایران از ساخت سلاح اتمی تنها یک سال فاصله دارد." اوباما تصریح کرد که آمریکا در صورت بن‌بست مذاکرات، "تمامی گزینه‌های ممکن را بر روی میز دارد." این بدین معناست که واشنگتن هنوز از گزینه نظامی در قبال ایران چشم‌پوشی نکرده است.

احتمال می‌رود که در صورت روند مثبت گفت‌وگوها در پایان مذاکرات استانبول بیانیه‌ای از سوی گروه ۱+۵ و ایران صادر شود. در اصل در مذاکرات استانبول جدیت جمهوری اسلامی محک خواهد خورد.

اعتمادسازی و ادامه مذاکرات

کاترین اشتون، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا و سرپرست گروه ۱+۵ در مذاکرات اتمی در روز شنبه (۲۶ اسفند/۱۶ مارس) گفت که مذاکرات میان دو طرف "واقعی" است. وی خواستار دستیابی به سطحی از "ارتباطات" شد که در روند آن "اعتمادسازی" تقویت شود. اشتون از کشورهای غربی خواست که مذاکرات را با "جدیت و خلاقیت" به پیش برند.

روزنامه ابتکار به نقل از حسن روحانی، سرپرست پیشین هیئت مذاکره‌کننده ایرانی نوشت: «دیدگاه رهبری این نیست که ایران و ایالات متحده نباید تا روز قیامت با یکدیگر رابطه داشته باشند، بلکه ایشان بر این باورند در صورتی که شرایطی وجود داشته باشد که منافع ایران تامین شود، مجوز مذاکره را صادر خواهد کرد.»

بنا به گفته دیپلمات‌های غربی، گروه ۱+۵ غنی‌سازی محدود در ایران را پذیرفته، اما خواهان مصرف اورانیوم با غلظت بالا در راکتور آزمایشی تهران است. به جای "تعطیلی" مرکز اتمی فردو نیز، حال سخن از "تعلیق" فعالیت‌های این مرکز است.

البته جمهوری اسلامی باید بپذیرد که بازرسان آژانس اتمی بدون هیچ‌گونه محدودیتی امکان نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران را داشته باشند.

تا کنون ایران از ورود بازرسان بین‌المللی به مرکز نظامی پارچین جلوگیری کرده است. به گفته منابع غربی در پارچین برخی آزمایش‌ها و فعالیت‌های هسته‌ای با اهدفی نظامی صورت گرفته است.

در مقابل کشورهای غربی آماده‌اند که از برقراری تحریم‌های جدید علیه ایران خودداری کنند و در زمینه مبادلات مالی (از جمله دریافت طلا در قبال فروش نفت) از سخت‌گیری‌های خود در قبال جمهوری اسلامی بکاهند.