اسناد ویکی‌لیکس: آذربایجان، گذرگاه قاچاق هرویین <br> از ایران به اروپا

سفارت آمریکا در آذربایجان در اسناد محرمانه خود که توسط ویکی‌لیکس انتشار یافته درباره قاچاق مواد مخدر در آذربایجان و نقش ایران در آن گزارش داده است. سایت روزنامه آلمانی "دی ولت" در شماره روز جمعه خود (۲۱ ژانویه / اول بهمن) بخش‌هایی از این گزارش را منتشر کرده است.

این روزنامه می‌نویسد که مسیر اصلی قاچاق مواد مخدر از ایران، از آذربایجان می‌گذرد و به اروپا می‌رسد. یک سند مخفیانه سفارت امریکا در باکو با تاریخ ۱۲ ژوئن ۲۰۰۹ با استناد به داده‌های محرمانه بازرسان نهاد مبارزه با موارد مخدر سازمان ملل متحد از افزایش سرسام‌آور قاچاق مواد مخدر از ایران به آذربایجان سخن می‌گوید. طبق این سند در سراسر سال ۲۰۰۶ تنها ۲۰ کیلو هرویین که از ایران می‌آمده در آذربایجان کشف شده است، در حالی که در سه ماهه اول سال ۲۰۰۸ پانزده هزار و در سه ماهه اول سال ۲۰۰۹ نزدیک به ۵۹ هزار کیلو هرویین که منشا آن ایران بوده، به دست ماموران مبارزه با قاچاق مواد مخدر در آذربایجان افتاده است. سفارت آمریکا در گزارش خود در این باره نوشته است که هرویین کشف شده مراحل آزمایشگاهی را به طور کامل گذرانده و برای عرضه به بازار آماده بوده است.

طبق اسناد محرمانه سفارت آمریکا در آذربایجان، حضور بازرسان نهاد مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل به خواهش الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، صورت گرفته که وضعیت موجود را خطرناک ارزیابی کرده بوده است.

بیشتر هرویین ایران راهی اروپاست

در سندی سری با تاریخ ۲۶ سپتامبر ۲۰۰۸ از سفارت آمریکا در باکو آمده است که هرویینی که به دست ماموران در جمهوری آذربایجان کشف و مصادره می‌شود، حدود یک پنجم هرویینی است که به آذربایجان می‌رسد. طبق این سند، ۹۵ درصد این هرویین از ایران می‌آید که تقریبا همه آن به بازار اروپا می‌رسد.

این بدین معناست که قاچاقچیان ایرانی مواد مخدر صدها میلیون یا حتی چند میلیارد یورو پول بدست می‌آورند.

یک گرم هرویین در خیابانهای اروپا حدود ۶۰ یورو بفروش می‌رسد. برآورد می‌شود که معتادان اروپایی حدود ۱۵ میلیارد یورو در سال هرویین می‌خرند.

قاچاقچیان ایرانی و انتخاب راه آذربایجان

روزنامه آلمانی "برلینر مورگن پست" در ( ۲۱ ژانویه / اول بهمن) نیز در گزارشی با مضمون مشابه گزارش "دی ولت"، این پرسش را مطرح می‌کند که قاچاقچیان ایرانی چه کسانی هستند و چرا راه آذربایجان را انتخاب کرده‌اند؟ گزارشگر این روزنامه در پاسخ به این سوال به یک سند مخفیانه مربوط به سال ۲۰۰۸ اشاره می‌کند که در آن آمده است، مسیر قاچاق مواد مخدر پیش از این از منطقه کردنشین ترکیه می‌گذشته که بخاطر بالا گرفتن درگیری‌ها میان ارتش ترکیه و حزب کارگران کردستان در این محدوده، عبور از آن دشوار شده است.

در همین سند از جمله آمده است که آذری‌ها بر مافیای مواد مخدر روسیه حکم می‌رانند. همچنین به نظر بازرسان نهاد مبارزه با مواد مخدر در سازمان ملل، به‌تازگی آزمایشگاه‌های هرویین‌سازی در ایران ، بخصوص در تبریز دایر شده و ایران تبدیل به یکی از مراکز مهم تولید هرویین برای انتقال به اروپا شده است.

در سند سفارت آمریکا در باکو همچنین نوشته شده که وزارت امنیت ملی آذربایجان پیشرفت زیادی در مبارزه با قاچاق مواد مخدر داشته، اما مقامات گمرک آذربایجان در راه این مبارزه بقدر کافی گام برنداشته‌اند. طبق همین سند، گزارش‌های رسیده به سفارت آمریکا در آذربایجان حاکی از آن بوده‌اند که ماموران گمرک در مرز ایران و آذربایجان یا ناتوان بوده‌ یا نمی‌خواسته‌اند خودروهایی را که از مرز عبور می‌کرده‌اند به طور مؤثر بازرسی کنند.

مشارکت نیروهای امنیتی ایران در قاچاق

"برلینر مورگن پست" با استناد به سند مخفیانه دیگر سفارت آمریکا در باکو به تاریخ ۱۵ اکتبر ۲۰۰۹ از قول معاون وزیر امور خارجه آذربایجان، خالاکوف می‌نویسد که نیروهای امنیتی ایران در امر معاملات موادمخدر سهیم‌اند. وقتی آذربایجان قاچاقچیان مواد مخدر را براساس قراردادی که میان دو طرف ایران و آذربایجان بسته شده، تحویل ایران می‌دهد تا دوره محکومیت خود را در زندان کشور خودشان بگذرانند، اغلب پیش می‌آید که این قاچاقچیان به سرعت آزاد می‌شوند.

به قول خالاکوف، دولت افغانستان به دولت آذربایجان گفته است که «نیروهای امنیتی ایران» فعالانه با «گروههای افغانی خاص قاچاق مواد مخدر همکاری دارند». افزون بر این، به گفته خالاکوف، بازجویی‌ها از قاچاقچیان نشان می‌دهند که وابستگان به نیروهای امنیتی ایران به طور فعال در معامله و تولید مواد مخدر دست دارند.

"برلینر مورگن‌پست" می‌نویسد، از اسناد سری معلوم نمی‌شود که آیا قاچاق مواد مخدر زمینه سیاسی دارد یا نه، با این حال برخی سیاستمداران در باکو معتقدند که ایران تصمیم دارد بوسیله مواد مخدر آذربایجان را «بی‌ثبات» کند.

به نوشته این روزنامه، بسیاری از اسناد مخفی وزارت امور خارجه آمریکا در باره ایران نشان می‌دهند که جنگ قدرتی شدید بخصوص بین رهبران پرقدرت سپاه پاسداران و نیروهای امنیتی در عرصه معاملات مواد مخدر وجود دارد.

در پایان گزارش این روزنامه می‌خوانیم: «اگر واقعا این گونه باشد که قاچاق مواد مخدر به دست سپاه پاسداران یا حکومت ایران سازماندهی شود، این به معنای ‌ان است که معتادان به مواد مخدر در اروپا میلیاردها یورو به جیب رژیم ایران می‌ریزند.»

KG/FW