"اصلاح نرخ بنزین برای حمایت از کم‌درآمدها شوخی است"
۱۳۹۸ آبان ۲۴, جمعه
شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا در ایران بنزین را سهمیه‌بندی کرد. بر اساس مصوبه این شورا که بلافاصله از جمعه ۲۴ آبان اجرایی شد، قیمت بنزین معمولی سهمیه‌ای هر لیتر ۱۵۰۰ تومان و قیمت بنزین معمولی غیرسهمیه‌ای به ازای هر لیتر ۳ هزار تومان است.
مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا برای افزایش نرخ بنزین، آن‌هم بدون اعلام قبلی، بازتاب گسترد‌ه‌ای در شبکه‌های اجتماعی داشته است. بسیاری با حمله به دولت حسن روحانی به او و بیژن زنگنه، وزیر نفت، یادآوری می‌کنند که در انتقاد از دولت محمود احمدی‌نژاد، گفته بودند "بنزین دو نرخی موجب فساد می‌شود".
جمشید پژویان، اقتصاددان، به دویچه‌وله می‌گوید: «اصولأ دو نرخی کردن قیمت بنزین باعث فساد و به هم‌ریختگی می‌شود. دو نرخی کردن بنزین و اظهار اینکه این افزایش قیمت را می‌خواهند به حمایت از ۱۸ میلیون خانوار ایرانی تخصیص دهند، به نظر من یک شوخی است. چطور می‌خواهند این خانوارها را شناسایی کنند، معیار چیست؟»
اشاره جمشید پژویان به گفته‌های محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه است که اعلام کرده دولت درآمدهای ناشی از افزایش قیمت بنزین را به حمایت از خانوارهای "مشمول" حمایت تخصیص خواهد داد.
به گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه، ۶۰ میلیون ایرانی شرایط دریافت کمک را دارند. به گفته محمدباقر نوبخت، وزارت رفاه موظف شده است تا خانوارهای مشمول دریافت کمک‌ها را شناسایی و اعلام کند تا به هر خانوار ایرانی بین ۵۵ تا ۲۰۵ هزار تومان پرداخت شود.
جمشید پژویان که عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی است و مدتی نیز رئیس شورای ملی رقابت بوده است، می‌گوید: «قیمت بسیاری از کالاها وابسته به بنزین است. اما مشکل اساسی بازار ما این است که بازارهای ما رقابتی نیستند، در نتیجه بسیاری به بهانه افزایش نرخ بنزین، حال قیمت‌ها را افزایش می‌دهند.»
او تأکید می‌کند که "اصلاح قیمت بنزین" در مجموع سیاست اشتباهی نیست و این سیاست سال‌ها پیش و توسط وزیر اقتصاد و دارایی در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد آغاز شد.
نرخ هر لیتر بنزین در ایران در دوازده سال گذشته ۳۰ برابر شده است. بنزین در سال ۱۳۸۶ لیتری ۱۰۰ تومان بود و حال به لیتری سه هزار تومان رسیده است. اما با هر افزایش قیمت، نرخ سایر کالاها به ویژه کالاهای خوراکی هم در ایران افزایش پیدا کرده است.
از آن گذشته به دلیل فشار تحریم‌های آمریکا، اقتصاد ایران در شرایط دشواری به سر می‌‌برد و افزایش تورم عرصه زندگی را بر قشرهای کم‌درآمد تنگ کرده است. افزایش قیمت بنزین و دومینوی گرا‌نتر شدن همه چیز "حتی تی‌شرت مامان‌دوز"، آنطور که کاربران شبکه‌های اجتماعی نوشته‌اند، بسیاری را نگران کرده است.
نکته دیگر، فشار اجرای چنین تصمیمی بر زندگی روزمره ساکنان مناطق محروم ایران است که برای تهیه مایحتاج روزمره زندگی یا حتی تحصیل فرزندانشان در مدرسه، نیازمند رفت‌وآمد با وسایل نقلیه بنزین‌‌سوز هستند.
جمشید پژویان می‌گوید: «زمان اجرای این تصمیم زمان مناسبی نبوده، چون متأسفانه فشار تحریم‌ها روی مردم است و ما شاهد افزایش قیمت کالاهای ضروری به ویژه خوراکی‌ها هستیم و تقاضا در این زمینه را که نمی‌شود کمتر کرد و این افزایش قیمت‌ها به گروه‌های کم‌درآمد جامعه منتقل می‌شود.»
این اقتصاددان معتقد است دو نرخی شدن بنزین باید نتیجه مثبت هم داشته باشد، برای مثال از قاچاق بنزین به خارج از کشور جلوگیری کند. او می‌گوید نتیجه این تصمیم به کارآمدی دولت در سیاست‌گذاری بستگی دارد و تصریح می‌کند: «متأسفانه ما در چند دهه گذشته شاهد عدم کارآمدی در مدیریت اقتصادی بودیم. من امیدوارم که این‌بار با این افزایش قیمت، سیاست‌های اقتصادی مناسبی صورت گیرد که اثرات منفی آن را کاهش دهد و برعکس اثرات مثبت را افزایش دهد.»