اعتراض رسانه نزدیک به سپاه به اعلام سرطان‌زا بودن بنزین پتروشیمی
۱۳۹۳ اردیبهشت ۱۱, پنجشنبه
گسترش بیماری‌های سرطانی در سطح کشور مقام‌های ایران را به واکنش واداشته است. سازمان حفاظت محیط زیست ایران در زمینه سرطان‌زا بودن بنزین تولید پتروشیمی هشدار داد. ولی بحث سرطان‌زا بودن بنزین پتروشیمی چندین سال است که در رسانه‌ها و افکار عمومی مطرح است.
دولت محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور پیشین جمهوری اسلامی، از حدود سال ۲۰۱۰ برای خنثی کردن تحریم‌ها و تأمین بنزین مورد نیاز کشور در حرکتی ضربتی و بدون برنامه‌ریزی بلندمدت اقدام به تولید بنزین پتروشیمی کرد تا بخشی از نیاز داخلی را تأمین کند.
سازمان حفاظت محیط زیست ایران با توجه به "اظهار نظرات و نامه‌های سرگشاده منتشر شده در روزهای اخیر" ضروری دیده است نکاتی را در این زمینه به اطلاع افکار عمومی برساند.
این نهاد دولتی ایران در اطلاعیه‌ای که روز چهارشنبه (۱۰ اردیبهشت / ۳۰ آوریل) در پایگاه اطلاع‌رسانی خود انتشار داد، می‌نویسد که با مراجعه به منابع اطلاعاتی نظیر کتب مرجع مرتبط با صنایع نفت و گاز و پتروشیمی به راحتی قابل درک است که صنایع پتروشیمی حلال‌های بنزن، اولئون و زایلن تولید می‌کنند. این ترکیبات بعضاً خواص احتراقی (نظیر عدد اکتان) بهتری نسبت به بنزین تولیدی پالایشگاه‌ها دارند اما سرطان‌زایی آنها اثبات شده است.
سازمان حفاظت محیط زیست ایران می‌افزاید: «در هیچ نقطه‌ای از دنیا از حلال‌های تولیدی پتروشیمی به دلیل سرطان‌زایی آن به عنوان سوخت استفاده نمی‌کنند. همچنین در داخل کشور نیز هیچ کدام از موسسات علمی مرتبط نفت و گاز و پتروشیمی چنین راه میانبر، رافع مسئولیت و مضر بر سلامتی جامعه به خصوص کودکان را توصیه نمی‌کنند.»
این اطلاعیه می‌افزاید که در ترکیب بنزین استاندارد یورو۴ که مورد نظر سازمان حفاظت محیط زیست بوده، میزان بنزن یک درصد و میزان ترکیبات آروماتیک ۳۵ درصد است. در حالی که در بنزین پتروشیمی، بنزن و آروماتیک‌ها بخش اصلی ترکیب بنزین را تشکیل می‌دهند و میزان آن بسیار فراتر از استانداردهای مورد نظر است.
بیشتر بخوانید: رد پیشنهاد ابتکار در مورد توقف تولید بنزین پتروشیمی
بنزن، ماده‌ای سرطان‌زا
سازمان حفاظت محیط زیست ایران می‌گوید که بر اساس نمونه‌های مستقیم برداشت شده از واحدهای توزیع بنزین شهر تهران و آنالیزهای انجام شده در کشور آلمان، میزان آروماتیک‌ها در بنزین پتروشیمی ۶/ ۴۸ درصد گزارش شده است.
به استناد نمونه‌برداری انجام شده در مرکز آزمایشگاهی سازمان محیط زیست، نتایج بدست آمده حاکی از بالا بودن میزان آروماتیک‌ها به مقدار ۶۳/ ۷۲ و میزان بنزن ۹۸/ ۶ درصد بوده و مراکز دانشگاهی مستقلی نیز این آمار را تایید کرده‌اند.
این سازمان می‌افزاید که بنزن در گروه یک مواد سرطان‌زا قرار دارد و در سایر مجامع علمی، از جمله آژانس تحقیقات سرطان (IARC)، این امر به اثبات رسیده است.
این اطلاعیه تصریح می‌کند که تصمیم دولت حسن روحانی برای حذف بنزین پتروشیمی و همکاری وزارت نفت در جهت ارتقاء استانداردهای سوخت، گامی مثبت و مؤثر برای ارتقاء کیفیت هوا و کاهش بیماری‌ها و هزینه‌های تحمیل شده به مردم در سال‌های گذشته است.
بیشتر بخوانیدٰ: ابهام‌ها و پیامدهای "خودکفایی در تولید بنزین"
غلظت بنزن در برخی نقاط تهران بالاتر از ۱۰۰ برابر حد مجاز
در بخش دیگری از این گزارش آمده که نتایج اندازه‌گیری هیدروکربن‌های خاص در سال‌های ۱۳۷۶ در تهران نشان می‌دهند که غلظت آلاینده بنزن در حدود حد استاندارد بوده است، ضمن این‌که در آن سال‌ها مشکل اصلی هوای تهران آلاینده منواکسید کربن بود.
در ادامه آمده است: «در حال حاضر به دلیل اعمال استانداردهای محیط زیست سطح منواکسید کربن بسیار پایین‌تر از حد استاندارد است؛ اما غلظت بنزن در بعضی نقاط تهران به بالاتر از ۱۰۰ برابر حد مجاز نیز می‌رسد.»
هشدار نسبت به نرخ بالای بیماری‌های سرطانی
اطلاعیه سازمان حفاظت محیط زیست ایران به مخالفان هشدار این سازمان پیشنهاد می‌کند "جستجویی علمی" در رابطه با مضرات بنزن و سایر هیدروکربن‌های حلقوی سرطان‌زای تولیدی واحدهای پتروشیمی داشته باشند.
این سازمان می‌پرسد: «چطور امکان دارد که واحدهای پتروشیمی کشور که همگی دارای حق امتیاز خاص تولید فرآیند (Lisence) هستند می‌توانند به جای تولید حلال‌های صنعتی، بنزین تولید کنند؟»
سازمان حفاظت محیط زیست ایران می‌گوید: «عدم رعایت استانداردهای فنی و زیست محیطی استفاده از بنزین تولید شده در واحدهای پتروشیمی، اثرات نامطلوبی را بر سلامت شهروندان داشته است و می‌توان افزایش نرخ برخی از بیماری‌های صعب العلاج مانند سرطان را به این موضوع نسبت داد.»
واکنش خبرگزاری نزدیک به سپاه پاسداران
با انتشار اطلاعیه سازمان حفاظت محیط زیست ایران، خبرگزاری "تسنیم" در مورد شش بند مندرج در این اطلاعیه به تفصیل واکنش نشان داد.
"تسنیم" می‌نویسد که اگر بنزین یورو۴ بنزین استاندارد باشد، فقط ۱۶ میلیون لیتر در کشور تولید می‌شود و ۴۵ میلیون لیتر تولیدی دیگر فاقد این استاندارد و میزان بنزن و آروماتیک آن بیش از حد استاندارد است. "تسنیم" می‌افزاید که در این صورت باید تولید بنزین "در پالایشگاه‌ها را هم به دلیل آلایندگی بالا" متوقف کرد.
"تسنیم" مدعی است که نیازی نبوده نمونه‌ها به آزمایشگاهی در آلمان ارسال شود و دستگاه‌هایی که در پالایشگاه‌ها وجود دارند می‌توانند این تشخیص را بدهند.
این خبرگزاری نزدیک به سپاه پاسداران می‌گوید که سازمان محیط زیست با این اطلاعیه خود از واردات بنزین دفاع می‌کند. "تسنیم" مدعی است که بنزین وارداتی حتی استانداردهای بنزین یورو۲ را هم نداشته و از جمله حجم بنزن آن بیش از حد استاندارد است.
"تسنیم" می‌افزاید: «تاکنون مدیران نفتی ایران که از بنزین پتروشیمی دفاع کرده‌اند، همچنان بر پاک بودن این بنزین...تأکید دارند.»
نقش سپاه پاسداران در صنعت نفت و پتروشیمی
روزنامه "واشنگتن پست" در سال ۲۰۱۰ (یعنی همان زمان که ایران به تولید بنزین پتروشیمی روی آورد) در رابطه با تحریم‌های غرب علیه ایران به نقل از یک مدیر اجرایی غربی نوشت: «سپاه پاسداران با فکر به تحریم‌های جدید علیه ایران لبخند می‌زند. تحریم صنایع و جلوگیری از فروش بنزین به ایران توسط شرکت‌های خارجی، به معنی پول بیشتر و قدرت و نفوذ فزون‌تر برای سپاه پاسداران است.»
بیشتر بخوانید: سود و زیان سپاه از تحریم‌ها علیه ایران
این گزارش که حدود چهار سال پیش منتشر شده، می‌افزاید که در گذشته نقش سپاه پاسداران در بخش پتروشیمی ایران به طرح‌های زیربنایی، از جمله ساخت جاده و کانال، محدود بود. اما اکنون شرکت‌های وابسته به سپاه پاسداران بر توسعه اکثر پروژه‌های نفتی نظارت دارند و در بخش‌های کلیدی پروژه پارس جنوبی و پروژه عظیم گاز مایع طبیعی در عسلویه در خلیج فارس، نقش اصلی را ایفا می‌کنند به نحوی که شرکت‌های چینی به طور فزاینده‌ای به عنوان پیمانکاران فرعی در این بخش ظاهر می شوند.