افزایش افسردگی در میان دانشجویان ایرانی
۱۳۹۴ اردیبهشت ۲۸, دوشنبه
محمدرضا فراهانی، معاون دانشجویی و فرهنگی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، روز یکشنبه (۲۷ اردیبهشت / ۱۷ مه) در نشستی مطبوعاتی در تهران گفت شمار دانشجویانی که در سال‌های اخیر مبتلا به افسردگی شده‌اند و نیز شمار خودکشی‌هایی که در اوج افسردگی صورت گرفته به طور نگران‌کننده افزایش یافته است.
فراهانی در این نشست مطبوعاتی که در "هفته خوابگاه‌های دانشجویی" در ایران برگزار می‌شد، بیش از هر چیز به وضعیت نابسامان خوابگاه‌های دانشجویی در ایران پرداخت و بر عواقب ناگوار سکونت در آنها بر روح و جسم دانشجو و در نهایت بر کیفیت تحصیل آنها، تاکید کرد. او گفت هدف از برگزاری "هفته خوابگاه‌ها" برانگیختن توجه مسئولان و مردم به وضعیت زندگی شمار بزرگی از دانشجویان در ایران است.
فراهانی از مفهوم "معیشت دانشجویی" استفاده کرد و گفت که از منظر "عدالت اجتماعی" که در قانون اساسی به آن توجه شده باید به معیشت دانشجویی توجه کرد. او افزود: «وضعیت معیشت دانشجویی اعم از خوابگاه، تغذیه و سایر موارد متاسفانه در وضعیت مطلوبی قرار ندارد.»
فراهانی گفت که ۷۰ درصد دانشجویان دانشگاه‌های دولتی وزارت علوم و وزارت بهداشت غیربومی هستند، یعنی در ابتدای تحصیل از خانواده‌های خود جدا شده‌اند. او افزود که ۶۰ درصد این دانشجویان در خوابگاه‌های دولتی به سر می‌برند و ۴۰ درصد آنان خارج از خوابگاه‌های دولتی و از این ۴۰ درصد ۱۰ درصد متاهل هستند.
او از کمبود خوابگاه و در نتیجه سکونت دانشجویان غیربومی در خوابگاه‌هایی که یک و نیم برابر ظرفیت مجاز خود دانشجو می‌پذیرند، از قدیمی بودن خوابگاه‌ها و نبود تجهیزات کافی در آنها و ناهمسازی آنها با استانداردهای مناسب سخن گفت.
فراهانی در ادامه از تاسیس ۲۰ خوابگاه که قرار است طبق استاندارد خوابگاه مطلوب در دانشگاه‌های علوم پزشکی ساخته شوند خبر داد. او گفت که این خوابگاه‌ها برای دانشجویان مجرد و به منظور جلوگیری از ایجاد آسیب‌های اجتماعی ساخته می‌شوند.
معاون دانشجویی و فرهنگی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت که آمار آسیب‌های اجتماعی در سال‌های گذشته در بین دانشجویان بسیار افزایش یافته است. او توضیح داد: «آمار افت تحصیلی، اعتیاد، افسردگی، مواد مخدر و روانگردان‌ها متاسفانه در سال‌های گذشته به طرز نگران‌کننده‌ای افزایش یافته است.»
او گفت که وزارت بهداشت برای پیشگیری و کمک به رفع آسیب‌های اجتماعی دانشجویان دو پروژه را در دست اجرا دارد. یکی ایجاد کانون‌های سلامت و رفتار در دانشگاه‌های علوم پزشکی با هدف کمک به مسئولان دانشگاه در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و دیگری "برنامه همتایاران" که براساس آن، دانشجویان علاقه‌مند برگزیده در ازای پرداخت کمک هزینه به مشاوران خوابگاه‌های مختلف کمک می‌کنند.
خبر مربوط به افزایش آمار آسیب‌های اجتماعی در میان دانشجویان در سال‌های گذشته هم‌زمان با خبر خانه‌نشینی نزدیک به ۶ میلیون فارغ‌التحصیل دانشگاه در ایران منتشر می‌شود. کورش پرند، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه، گفته است که هم اکنون ۱۰ میلیون و ۲۰۰ هزار دانشجو و فارغ‌التحصیل در ایران وجود دارند که پنج میلیون و ۷۰۰ هزار نفر آنان "غیرفعال هستند و هیچ نقشی در تولید و ارزش افزوده اقتصادی ندارند".
به گفته پرند، همچنین حدود ۴ و نیم میلیون دانشجو نیز به زودی از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند که معلوم نیست بتوانند وارد بازار کار شوند.
بدین ترتیب می‌توان نبود چشم‌انداز کار و تمامی مسائل وابسته به آن چون تشکیل خانواده و استقلال فردی را به عواملی افزود که می‌توانند به بروز افسردگی در میان دانشجویان بیانجامند.
از نگاه بسیاری جامعه‌شناسان و روانشناسان، احساس عدم تناسب بین نیازها، آرزوها و هدف‌های جوانان از مهم‌ترین زمینه‌های بروز سرخوردگی، افسردگی یا پرخاشگری نزد آنهاست. کارشناسان معتقدند که جوان به شادی، تحرک، شغل، آموزش، تفریح یا امنیت روحی نیاز دارد. سرخوشی از ویژگی‌های عهد شباب است اما بیشتر جوانان ایرانی از نبود فضای شاد و محرومیت از ساده‌ترین حقوق و نیازهای طبیعی خود در رنج هستند.
چه کسانی به چه دلیل بیشتر در ایران افسرده می‌شوند
دکتر علی منتظری، کارشناس سلامت همگانی و رئیس پژوهشکده علوم بهداشتی، در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا گفته است که افسردگی سومین مشکل سلامتی در ایران است و ۲۰ درصد جامعه ایران از بیماری افسردگی رنج می‌برد.
دکتر منتظری بسیاری از مشکل‌های سیاسی و اجتماعی در ایران را زمینه‌ساز گسترش افسردگی در این کشور دانسته است. به گفته او، طبق تحقیقاتی که تیم پژوهشی او انجام داده "اجرا نشدن قانون"، "احساس بی‌عدالتی" و "وجود نابرابری‌های گوناگون در جامعه (جنسیتی، طبقاتی، قومی و نژادی) از عوامل اصلی بروز و شیوع افسردگی هستند.
همچنین براساس پژوهش دکتر منتظری و همکارانش از لحاظ وضعیت خانوادگی افراد بیوه بیشترین میزان افسردگی را در کشور دارا هستند. پس از آنها افراد مطلقه قرار دارند. شمار افراد مجرد دارای افسردگی در مقایسه با گروه‌های دیگر کمتر است.
به گفته دکتر منتظری، در حالیکه به طور معمول انتظار می‌رود تاهل موجب سلامت فرد شود، در ایران به دلیل فقدان تنوع در زندگی افراد متاهل در حال حاضر و نگرانی‌هایی به خصوص از لحاظ اقتصادی، این گروه را بیشتر از مجردها در معرض افسردگی قرار می‌دهد.
همچنین با وجود این که انتظار می‌رود میزان افسردگی در روستاها کمتر از شهرهای بزرگ باشد، اما به گفته منتظری، به دلیل عدم توجه به توسعه روستاها، بسیاری از آنها تبدیل به مخروبه شده‌اند و جمعیت سالمند آنها نیز آسیب‌پذیرند چون با فقر، تنهایی، عدم توسعه در محیط زندگی و بیماری روبرو هستند.
همچنین به گفته علی منتظری، در ایران میزان افسردگی در میان زنان و دختران بیشتر از مردان است.