افشای پروژه اتمی محرمانه‌ "زمزم" در سوریه

در حالی که جنگ داخلی سبب کشتار بیش از ۲۰۰هزار تن و آوارگی میلیون‌ها تن در سوریه شده است، رژیم اسد هم‌چنان در پی دستیابی به فناوری هسته‌ای است.

مجله آلمانی اشپیگل در آخرین شماره خود (۱۰ ژانویه) از برنامه‌‌ای محرمانه برای ساخت و گسترش تاسیسات اتمی در سوریه خبر داده است. اشپیگل اعلام کرده که از طریق منابع امنیتی به این اطلاعات دست یافته است.

بنا به گزارش اشپیگل این مرکز اتمی در نزدیکی شهر حمص قرار دارد. گفته می‌شود که بخش اصلی این تاسیسات، زیرزمین ساخته شده و به شبکه برق نیز متصل است. بنا به این گزارش این تاسیسات در منطقه کوهستانی صعب‌العبور "کوثر" (Kusair) واقع شده و تنها دو کیلومتر از مرز لبنان فاصله دارد. در نزدیکی این مرکز اتمی رودخانه‌ای نیز جاری است. مراکز اتمی بطور معمول به آب فراوان نیاز دارند.

کارشناسان غربی پس از بررسی اسناد و تصاویر ماهواره‌ای اعلام کرده‌اند که این تاسیسات در چارچوب پروژه‌ای قرار دارد که با کد محرمانه "زمزم" از آن یاد می‌شود. در این تاسیسات "یک راکتور اتمی و دستگاه‌های غنی‌سازی اورانیوم" نصب شده است.

سوریه بر خلاف پاکستان و اسرائیل پیمان‌نامه منع گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای را امضا کرده است و موظف به استفاده صلح‌آمیز از فناوری اتمی است.

بنا به تخمین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سوریه حدود ۵۰ تن اورانیوم طبیعی در اختیار دارد که در تاسیسات مخفی خود قادر به غنی‌سازی آن است. آژانس اتمی پیشتر از مقامات سوری خواسته بود که اجازه بازدید از سه منطقه را فراهم کند که به گفته مسئولان آژانس امکان انبار کردن و غنی‌سازی اورانیوم در این مناطق وجود داشت.

بنا به گزارش اشپیگل هدف این تاسیسات آشکارا نظامی بوده و به نظر می‌رسد که رژیم اسد می‌کوشد به بمب اتمی دست یابد. در همین گزارش آمده است که موسسه علم و امنیت بین‌المللی که مقر آن در واشنگتن است نیز از وجود چنین پروژه‌ای در سوریه ابراز نگرانی کرده است.

این موسسه گفته است که ادامه برنامه اتمی در سوریه "خطراتی مشخص" را در بر دارد. این موسسه در ارزیابی خود به ذخایر اورانیوم در سوریه اشاره کرده و گفته است که اورانیوم موجود می‌تواند به راحتی به" دست گروه افراطی هم‌چون حزب‌الله و یا تروریستی نظیر القاعده" بیافتد. این موسسه به "احتمال انتقال اورانیوم به ایران" نیز اشاره کرده است.

گفته می‌شود که پیش از این بخش بزرگی از اورانیوم سوریه در "مرج السلطان" در نزدیکی دمشق بطور محرمانه نگهداری می‌شده است. عکس‌های ماهواره‌ای از دسامبر ۲۰۱۲ تا فوریه ۲۰۱۳ نشان می‌دهند که فعالیت‌های گسترده‌ای در این مرکز جریان داشته است.

همکاری سپاه پاسداران با سوریه

آژانس بین‌المللی نیز پیشتر احتمال نگهداری اورانیوم در این مرکز را منتفی ندانسته بود، اما هیچ‌گاه امکان بازرسی از این مرکز را نیافت. گفته می‌شود مرکز "مرج السلطان" در نزدیکی یک پایگاه نظامی ارتش سوریه قرار داشت و به علت درگیری شدید نظامی با مخالفان، رژیم اسد مجبور به انتقال اورانیوم و دستگاه‌های این تاسیسات به مراکز زیرزمینی شده است.

عکس‌های ماهواره‌ای نشانگر آن‌اند که در منطقه "کوثر" فعالیت‌های ساختمانی و حفاری صورت گرفته است. پیشتر کارشناسان نظامی گمان می‌کردند که در این منطقه کوهستانی انبار تسلیحات حزب‌الله لبنان قرار دارد.

نبردهایی که در سال ۲۰۱۳ میان شورشیان با طرفداران بشار اسد در منطقه کوثر صورت گرفت، نشان داد که شبه‌نظامیان حزب‌الله وظیفه تامین امنیت این منطقه را برعهده دارند.

بنا به گزارش اشپیگل پس از شنود تماس‌های تلفنی اعضای حزب‌الله، روشن شده است که در این تاسیسات زیرزمینی اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران نیز فعالیت می‌کنند.

بمباران تاسیسات اتمی سوریه توسط اسرائیل

در سال ۲۰۰۷ میلادی ۱۰ جنگنده اف ۱۵ نیروی هوایی اسرائیل در یک حمله شبانه تاسیسات اتمی سوریه در نزدیکی شهر دیرالزور را بمباران کردند. اسرائیل تنها زمان اندکی پیش از راه‌اندازی رسمی این تاسیسات به انهدام آن مبادرت کرد. گفته می‌شود که در این حمله اسرائیل از "موشک‌های ماوریک و بمب‌های۵۰۰ کیلوگرمی" استفاده کرده است.

واکنش سوریه به حمله اسرائیل تنها به "محکوم کردن و تجاوز به حریم‌هوایی" این کشور خلاصه شد. مقامات سوری از ذکر میزان خسارت وارده به این تاسیسات و بیان جزییات حمله امتناع کردند، زیرا ارائه اطلاعات بیشتر مستلزم پذیرش فعالیت‌های اتمی این کشور در این تاسیسات بود.

به گفته کارشناسان در حال حاضر نیز اسرائیل با وضعیت مشابهی روبرو است. در صورتی که دولت اسرائیل اطمینان حاصل کند که مرکز اتمی دیگری در سوریه فعالیت‌های گذشته را از سر گرفته است، امکان حمله هوایی به تاسیسات محرمانه و زیرزمینی منتفی نخواهد بود.