انتخابات ۹۶؛ آنها که بی‌صلاحیت شدند

تنها شش نفر از اندک نامزدهای شناخته شده انتخابات ریاست جمهوری از فیلتر شورای نگهبان عبور کرده‌اند. طیف مردودی‌ها شامل رئیس جمهور، وزیر، استاندار یا نمایندگان سابق و کنونی مجلس است که پیش‌تر صاحب صلاحیت معرفی شده‌ بودند.

احمدی‌نژاد در سال ۸۴ در انتخاباتی که به دور دوم کشیده شد، بر مسند ریاست جمهوری تکیه زد. ابقای او در سال ۸۸ نیز با "مهندسی انتخاباتی" و اعتراضات میلیونی صورت گرفت. سومین تلاش اما از سوی منتقدان "اقدام انتحاری" و از سوی هم‌قطاران سابق‌ "بی‌حیایی" خوانده شد. احمدی‌نژاد هنوز در باره رد صلاحیتش موضعی نگرفته اما تجربه نشان می‌دهد که سکوت او می‌تواند "آرامش قبل از طوفان" باشد.

احمدی‌نژاد پیش‌بینی کرده بود که رای بالایی در انتظار حمید بقایی باشد. علی اکبر جوانفکر، سخنگوی ستاد احمدی‌نژاد، در واکنش به عدم احراز صلاحیت این دو نوشت: "آنها براى عمل به تكليف انقلابی، ملی و دينی خود نامزد شدند تا اهتمام خويش را مصروف حل مشكلات معيشتی مردم و رفع تهديدهای بالقوه از سر ملت ايران نمايند. شوراى نگهبان با تصميم خود، اين تكليف را از دوش آنان برداشت. الحمدلله رب العالمین!".

مهدی کلهر، مشاور رسانه‌ای سابق احمدی‌نژاد در زمان ثبت‌نام گفته بود مستقل آمده‌، به تعهدات جمنا پایبند نیست و با رئیس جمهوری پیشین نیز برای شرکت در انتخابات صحبتی نکرده است. کلهر که برادر مرتضی آقاتهرانی، دبیرکل جبهه پایداری است، در نامه‌ای به شورای نگهبان، خواهان تجدیدنظر در احراز صلاحیت خودش شده است. او هنگام نام‌نویسی گفته بود در هر شرایطی به قانون تمکین می‌کند.

حمیدرضا حاجی‌بابایی، وکیل پنج دوره مجلس و وزیر آموزش و پرورش دولت دهم، در زمان نام‌نویسی از نیاز به افراد جدید و برنامه صحبت کرد و گفت اسم دولتش را "دولت کارآمدی و مردمی" گذاشته است. کارنامه وزارت حاجی‌بابایی اما دو ناکارآمدی فاجعه‌بار دارد: تصادف اتوبوس دانش‌آموزان کاروان چهارمحال و بختیاری در راه اردوی راهیان نور با ۲۲ کشته و آتش‌سوزی در مدرسه شین‌آباد پیرانشهر.

محمد غرضی با زنجیره‌ای از سوابق مناصب عالی چون استانداری خوزستان و کردستان، نمایندگی مجلس، وزارت نفت و پست و تلگراف برای دومین بار کاندیدا شد و شعار خودش را "اجماع ملی و حمله به بیکاری" اعلام کرد. در پوستر تبلیغاتی پیش‌هنگام غرضی آمده بود: غرضی بی غرض، درمان هر چی مرض. او در انتخابات ۹۲ تایید صلاحیت شده بود اما با ۵۰۰هزار رای، بین شش نامزد نهایی جایگاه آخر را کسب کرد.

محمدمهدی زاهدی، وزیر علوم کابینه احمدی‌نژاد و رئیس کمیسیون تحقیقات و فناوری مجلس دهم گرچه در فهرست کاندیداهای مقدماتی جمنا بود اما به لیست ۵ نفری این تشکل راه نیافت و به طور مستقل ثبت‌نام کرد. زاهدی پس از رد صلاحیت، از رئیسی حمایت کرد و نوشت مطمئن است که با حضور او در راس مدیریت اجرایی کشور، نسیم خدمت خواهد وزید. سابقه علمی زاهدی به عنوان "نابغه ریاضی"، مورد تشکیک نمایندگان مجلس بوده است.

استاندار سابق خوزستان و هرمزگان، سابقه عضویت در شورای مرکزی حزب اعتماد ملی را دارد. او با اعلام کاندیداتوری گفته بود به نفع کسی کنار نخواهد رفت. عبدالحسین مقتدایی که آذر ۱۳۹۵ مقام خود را به خاطر اختلاف نظر با پاره‌ای مدیران دولتی واگذار کرد، در زمان نام‌نویسی مدعی شد: «با حسن روحانی موافق نبودم و به مصلحت‌هایی به او کمک کردم.» او افزود کسی نمی‌تواند ثابت کند روحانی اصلاح‌طلب است.

مصطفی کواکبیان، عضو کمیسیون امنیت مجلس دهم در زمان ثبت‌نام گفته بود به قیافه ما نمی‌خورد کاندیدای پوششی باشیم و بنا داریم بایستیم. او پس از رد صلاحیت، به جای موضع‌گیری در باره خودش، جریان احمدی‌نژاد را مرده خواند و گفت: «‌ایکاش برای داوطلبان ریاست‌جمهوری علاوه بر گواهی تست سلامت جسمی، گواهی سلامت روانشناسی هم شرط می‌گذاشتند؛ چرا که با این شرط مشخص می‌شود چرا آقایان دچار توهم شده‌اند.»

اعظم طالقانی، نماینده دوره اول مجلس و دبیرکل جامعه زنان انقلاب اسلامی باز هم رد صلاحیت شد. این فعال ملی مذهبی که در سال‌های ۷۶ و ۸۸ نیز داوطلب انتخابات شده بود، هدف خود از سومین ثبت‌نام را "روشن کردن تکلیف رجل سیاسی" اعلام کرد. محمد یزدی، رئیس خبرگان چهارم پیش‌تر در باره ریاست جمهوری زنان گفته است: «کسی را به ده راه نمی‌دادند سراغ خانه کدخدا را می‌گرفت.»

رئیس اسبق صدا و سیما در زمان ثبت‌نام گفته بود به تصمیم خانواده و برای پیگیری آرمان‌های برادرش آمده است. محمد هاشمی پس از رد صلاحیت عنوان کرد که برای حمایت از آقای روحانی آمده بود تا اگر او تائید صلاحیت نشد و خودش را تائید کردند در صحنه باشد. هاشمی قبلا گفته بود: «من زندگی‌ام کاملا شفاف و واضح بوده واحتمال رد صلاحیتم وجود ندارد.»

رئیس شورای ایران-آمریکا گفته بود هدفش از کاندیداتوری کمک به ایجاد اقتصاد ملی و افزایش تولید و کار برای جوانان است: «باید رئیس‌جمهور ایران شوم و بعد بمیرم.» هوشنگ امیراحمدی در سال‌های ۸۴ و ۹۲ هم کاندیدا و رد صلاحیت شده بود. رسانه‌های داخلی از این استاد دانشگاه راتگرز با عنوان "دلال رابطه با آمریکا" نام می‌برند.

مهدی خزعلی، فعال سیاسی در زمان نام‌نویسی گفته بود آمده تا از شورای نگهبان سلب مشروعیت کند. او پس از رد صلاحیت بیانیه‌ای داد و گفت: «شورایی که در کارنامه‌اش یک رئیس دولت صالح به مردم معرفی نکرده، صلاحیت ندارد و این مردمند که صلاحیت کاندیداها را تایید می‌فرمایند.» خزعلی قبلا در باره بحث آشتی ملی گفته روزی از آشتی حرف خواهیم زد که حاکمیت به ما التماس کند و آن زمان بسیار نزدیک است.