ایران؛ صنعت پتروشیمی قربانی تولید بنزین داخلی

عبدالحسین بیات، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، روز بیستم فروردین ماه امسال، قرارداد عرضه اوراق گواهی سپرده ارزی را با بانک توسعه صادرات امضا کرد. وی در آن هنگام گفت که محصولات پتروشیمی ۴۰ درصد صادرات غیرنفتی ایران را تشکیل می‌دهد.

وعده‌های طلائی مدیرعامل

عبدالحسین بیات، وعده داد که با امضای قرارداد عرضه اوراق گواهی سپرده ارزی، میان شرکت ملی صنایع پتروشیمی و بانک توسعه صادرات، در سال ۱۳۸۹ خورشیدی، طرح‌های پتروشیمی با سرعت بیشتری پیش خواهند رفت. به گفته بیات، درآمد ایران در سال ۱۳۸۸ خورشیدی از محصولات پتروشیمی ۶ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بوده است.

به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی (شانا) قانون بودجه سال ۱۳۸۹ به شرکت ملی صنایع پتروشیمی اجازه می دهد در سال جاری ۲ میلیارد یورو اوراق مشارکت ارزی بفروشد.

از وعده‌ای که مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در آغاز سال جاری داده، اکنون نزدیک به شش ماه می‌گذرد. اما کارشناسان رشته پتروشیمی تاکید دارند که، صنعت پتروشیمی در این مدت نه تنها پیشرفتی نداشته، بلکه به دلیل کم‌کاری‌های گذشته و همچنین اختصاص بخش قابل توجهی از تاسیسات این رشته به تولید بنزین، به شدت عقب افتاده است.

جایگاه اول یا ردیف ۵۵؟

خبرگزاری کار ایران، به نقل از محمدرضا نعمت‌زاده مدیرعامل پیشین شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌نویسد:«از دوره اجرای برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله بیش از ۵ سال می‌گذرد. در این برنامه مقرر شده بود که ایران به قدرت اول پتروشیمی در منطقه تبدیل شود. اما با توقف چند ساله گذشته و عدم وجود راهکارهای روشن، حصول این هدف به هیچ وجه ممکن نیست.»

به موجب برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله، ایران باید در پایان این برنامه به قدرت اول پتروشیمی در خاورمیانه تبدیل می‌شد، اما اکنون جایگاه پنجاه و پنجم را در این زمینه دارد، در حالی که عربستان سعودی، به ردیف هفتم صعود کرده است.

نعمت‌زاده پیشنهاد کرده که وزارت نفت باید برای دستیابی به بازارهای اروپائی مذاکراتی را برای لغو حقوق گمرکی محصولات پتروشیمی ایران با اتحادیه اروپا انجام دهند. به گفته مدیرعامل پیشین شرکت ملی صنایع پتروشیمی، عوارض گمرکی اروپا برای این محصولات در حال حاضر ۸ درصد است.

مدیرعامل پیشین پتروشیمی، در شرایطی پیشنهاد مذکره برای لغو عوارض گمرکی محصولات پتروشیمی را می‌دهد که اتحادیه اروپا جمهوری اسلامی را تحریم کرده و تمایلی برای همکاری با تهران نشان نمی‌دهد.

پتروشیمی، قربانی بنزین

دولت احمدی‌نژاد برای مقابله با تحریم بنزین، بخش مهمی از ظرفیت کارخانه‌های پتروشیمی ایران را به تولید بنزین اختصاص داده و این امر سبب شده که از تولید محصولات پتروشیمی کاسته شود. در حال حاضر، مجتمع‌های پتروشیمی بوعلی، امیرکبیر، بندرامام، جم و برزویه، به تولید بنزین اختصاص یافته‌اند.

مسعود میرکاظمی وزیر نفت جمهوری اسلامی تاکید کرده که در صورت لزوم مجتمع‌های پتروشیمی بیشتری به تولید بنزین مشغول خواهند شد. خبرگزاری کار ایران به نقل از این مقام نوشته است:«تولید بنزین در مجتمع‌های پتروشیمی نقطه عطفی در صنعت نفت کشور است. در آستانه سالروز حماسه دفاع مقدس، با تاییدات الهی از آزمونی بزرگ سربلند عبور کردیم و این موفقیت بی‌نظیر، فصل تازه‌ای در خوداتکائی و قطع وابستگی به کشورهای سلطه طلب است.»

وزیر نفت دولت دهم، هیچ اشاره‌ای به تاثیر تولید بنزین بر کاهش تولیدات پتروشیمی نکرده است.

پیش‌تازی رقبا در منطقه

سیروس تالاری رئیس هیئت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران، در گردهمائی اعضای این انجمن هشدار داده که ایران در عرصه گسترش صنعت پتروشیمی از رقبای خود عربستان سعودی و قطر به شدت عقب مانده است.

خبرگزاری مهر، در گزارشی پیرامون گشایش مجتمع اتیلن شرق عربستان خبر می‌دهد که ظرفیت تولید پتروشیمی عربستان سعودی به زودی به ۱۳۰ میلیون تن در سال افزایش خواهد یافت. همین گزارش نشان می‌دهد که مجتمع اتیلن شرق عربستان، با ظرفیت یک میلیون و ۳۰۰ تن، با همکاری ژاپنی‌های راه‌اندازی شده است.

به موازات عربستان سعودی، شیخ نشین قطر نیز، به دلیل بهره‌برداری به موقع از میدان نفت و گاز پارس جنوبی، ده سال از ایران پیشی گرفته است. منابع میدان پارس جنوبی به صورت مشترک به ایران و قطر تعلق دارند. ایران به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و مدیریت ضعیف هنوز موفق به بهره‌برداری از این منابع نشده، اما قطر بیش‌از ده سال است که از آن‌ها بهره‌برداری می‌کند.

جواد طالعی

تحریریه: فرید وحیدی