ایران و مواجهه با بحران مالی جهانی

دکتر پدرام سلطانی، عضو کمیسیون نفت و گاز اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با دویچه‌وله از جمله به خطر کسری بودجه ایران در صورت تنزل هرچه بیشتر بهای نفت اشاره می‌کند.

دویچه‌وله: آیا پس‌لرزه‌های بحران اقتصادی آمریکا به ایران هم خواهد رسید؟

پدرام سلطانی: بله، بحران اقتصادی آمریکا امروز دیگر یک بحران اقتصادی بین‌المللی شده و اصطلاح پس‌لرزه‌ای که شما به کار بردید، به ایران هم رسیده است. هرحال مهم‌‌ترین منبع درآمد ارزی کشور ما از فروش نفت خام است. نفت خام در عرض سه ماه گذشته بیش از ۴۰درصد کاهش قیمت داشته و بالطبع این کاهش قیمت اثر خود را بر درآمدهای ارزی کشور و در نهایت بر بودجه‌ی دولت خواهد گذاشت.

نرخ دلار در روزهای اخیر بالا رفته و برعکس نرخ یورو کاهش داشته است. این عامل، چه نقشی در مدیریت بحران در ایران خواهد داشت؟

با توجه به کاهش فاحش قیمت نفت، کاهش ارزش یورو در مقابل دلار در اقتصاد ایران چندان تاثیری ندارد. شاید در مجموع این گونه تلقی بشود که درآمد ارزی کشور، به دلیل این‌که واحد سنجش و فروش نفت خام با دلار است، قدری از این طریق جبران می‌شود. اما تفاضل این عدد به اعتقاد من بسیار ناچیز است و تاثیر زیادی نخواهد گذاشت. اما در بخش واردات و با توجه به تحریم‌هایی که در دو سه سال گذشته از طرف آمریکا بوده، معاملات ارزی ما به دلار به شدت کاهش پیدا کرده است. افزایش ارزش دلار به موازات کاهش ارزش یورو بوده و بنابراین، نوسان‌های موجود همدیگر را تقریبا خنثی کرده‌ و تاثیر زیادی به جا نگذاشته‌اند.

به نظر برخی کارشناسان، اقتصاد ایران چون به خلاف بازارهای عمده‌ی مالی جهان حرکت می‌کند و بازار بسته‌ای دارد، از بحران کنونی جان به در خواهد برد. در صورت صحت چنین سخنانی، حدود مصونیت‌های ایران چقدر خواهند بود؟

من این را که ایران تقریبا یک شبه جزیره در اقتصاد بین‌الملی است، قبول دارم. ارتباط ما با اقتصاد جهانی قابل مقایسه با ارتباط کشورهای پیشرفته با همدیگر نیست. اما معبر اصلی ارتباط ما با اقتصاد جهانی، عمدتا نفت خام و سپس میزان صادرات و واردات است. میزان تبادلات ارزی ما با دنیا در حال حاضر، حدود ۱۴۰ تا ۱۵۰ میلیارد دلار است و هر تاثیری که بحرانهای اقتصادی بین‌المللی روی تبادلات مالی و تجارت بین‌الملل داشته باشد، به این میزان نیز منتقل خواهد شد. به طور مثال در پایان امسال، پیش‌بینی‌ مربوط به درآمد فروش نفت توسط دولت و کارشناسان، قدری تعدیل خواهد شد. برعکس، امکان دارد در پیش‌بینی‌‌های مربوط به صادرات غیرنفتی ما در شش ماهه دوم نیز تعدیل صورت گیرد. با توجه به این که بیشتر از ۶۰ درصد محل تامین بودجه دولت ما از محل فروش نفت است و طبق گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس داده است، اگر قیمت نفت خام ایران به زیر ۸۰دلار افت بکند، دولت دچار کسری بودجه می‌شود. همین الان که من با شما صحبت می‌کنم قیمت فروش نفت خام ایران تقریبا به زیر ۸۰ دلار رسیده است. یعنی ما در آستانه‌ی کسری بودجه‌ی دولت از محل منابع بودجه‌دیده شده از محل فروش نفت قرار گرفته‌ایم. بنابراین به نظر من، شرایط بحران اقتصادی دنیا الان دیگر به حدی رسیده که تاثیرات خود را به تدریج بر اقتصاد کشور ما بگذارد. شاید در ماههای آینده این تاثیر کاملا مشهود شود.

در حال حاضر در اتاق بازرگانی درباره‌ی این مشکلات و حوزه‌هایی که آسیب‌های جدی خواهند دید چه بحث‌هایی صورت می‌گیرد؟

متاسفانه ما در ماه‌های اخیر، بقدری با چالش‌ها و مشکلات اقتصاد داخلی دست به گریبان بوده‌ایم که هنوز نه تنها در اتاق بازرگانی بلکه در کل کشور، توجه به سمت بحران اقتصادی جهانی جلب نشده است. بحران‌های پولی، بانکی و مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم، مشکلات اقتصادی بنگاههای اقتصادی و تولید در ماههای گذشته،بخش اقتصادی کشور را از تغییر و تحولات اقتصاد جهانی غافل کرده‌است. اینک که به مرحله‌ اثرپذیری از بحران اقتصادی بین‌المللی رسیده‌ایم، باید منتظر باشیم تا این بحث به صورت جدی‌تر در اتاق بازرگانی و محافل اقتصادی کشور بررسی و تحلیل شود.