با "استرس مثبت" طولانی‌تر و سالم‌تر زندگی کنیم

مبارزه با پیری و داشتن عمر طولانی، رؤیایی است که امروزه به ویژه تحت تأثیر مد و تبلیغات دست یافتنی به نظر می‌رسد. در بسیاری از فرهنگ‌ها، جوانی ابدی ستایش می‌شود و هر نسل، زودتر از نسل پیش می‌کوشد از سرعت روند طبیعی پیر شدن بکاهد. بر اساس نتایج پژوهشگران، ولی فرآیند "زوال بدن انسان"، جدا از تغییرات بیرونی و درونی‌ای که بشر در آن ایجاد می‌کند، از ۳۰ سالگی آغاز می‌شود.

به نظر کریستف انگلرت، پژوهشگر آلمانی "بررسی روند پیری"، بدن انسان بین ۴۰ تا ۵۰ سالگی، فرآیند بازتولید و ترمیم سلول‌های دفاعی را به تدریج به پایان می‌برد و در نتیجه، احتمال ابتلا به بیماری‌های گوناگون از جمله سرطان (۵ درصد) افزایش می‌یابد. نتایج تازه‌ترین پژوهش‌ها نشان می‌دهند، یک سوم افرادی که به سن ۹۵ سالگی رسیده‌اند، از بیماری آلزایمر که نوعی اختلال در عمل‌کرد مغزی است، رنج می‌برند. بیمار آلزایمری به‌تدریج توانایی‌های ذهنی خود را از دست می‌دهد و به اختلال حافظه دچار می‌شود.

ژن، عامل اصلی

کریستف انگلرت معتقد است که ژن‌ها، به ویژه در تسریع یا کند شدن روند طبیعی "زوال بدن انسان"، و حفظ سلامتی نقشی تعیین‌کننده بازی می‌کنند. او می‌گوید: «به نظر من ژن‌های انسان بر روند پیرشدن، تاثیر ۱۰۰ درصد دارند. یعنی این ژن‌ها هستند که تعیین می‌کنند، فرد می‌تواند تا چند سال عمر کند. مثلا شخصی می‌تواند بر حسب ظرفیت ژن‌هایش ۱۲۰ سال زندگی کند. این که آیا او واقعا ۱۲۰ سال عمر کند، از جمله بستگی به شیوه‌ی زندگی و تغذیه‌ی او دارد. معلوم است که اگر این فرد، یک سیگاری قهار باشد، احتمالا این اندازه عمر نخواهد کرد. یا کسانی هستند که از نظر ژنتیک در ۴۵ سالگی سرطان روده می‌گیرند. این افراد اگر همه‌جور رژیمی را رعایت کنند که سرطان نگیرند، باز هم ممکن نخواهد بود. با وجود این، می‌توانم بگویم که وضعیت ژنتیک و شیوه‌ی زندگی فرد، از عوامل مهم زندگی سالم است.»

تغذیه، عاملی دیگر

بر اساس نتایج پژوهش‌هایی که از ۱۵۰ سال پیش آغاز شده، هر سال، سه ماه به طول عمر کسانی که در کشورهای صنعتی زندگی می‌کنند، افزوده می‌شود. دلیل این امر، امکان تغذیه‌ی مناسب ‌و دسترسی به مواد غذایی مختلف در این جوامع است. به گفته‌ی کریستف انگلرت، این روند ولی در سال‌های اخیر در آمریکا، سیری منفی را آغاز کرده است. او دلیل این امر را "اضافه‌وزن و چاقی بیش از حد" مردم این کشور می‌داند.

نتایج پژوهش‌های کریستف انگلرت و گروه تحقیقاتی او نشان می‌دهند که طول عمر یک فرد معمولی در حال حاضر می‌تواند تا ۱۲۰ سال هم برسد. انگلرت می‌‌گوید: «البته به‌نظر نمی‌رسد که بشر تا ۱۰۰ سال آینده بتواند تا ۱۵۰ سال عمر کند.»

در این میان زنان به‌طور متوسط، ۶ سال بیشتر از مردان زندگی می‌کنند. به گفته‌ی کریستف انگلرت، باز هم ژن‌ها و تولید هرمون‌ها، دلیل اصلی افزایش طول عمر زنان هستند.

تنیدگی، عامل منفی و مثبت

یکی از عواملی که بر کاهش طول عمر افراد در جوامع غربی تاثیر می‌گذارد، استرس و فشار عصبی زیاد است. پیامدهای منفی بر جسم و روان انسان در اثر تنیدگی یا استرس، با آزمایش‌های بسیاری ثابت شده است. کریستف انگلرت، با این حال معتقد است که تنیدگی مثبت، بر عکس به افزایش طول عمر کمک می‌کند. به نظر او کارهای خوش‌آیندی که فرد در عرض روز انجام می‌دهد، مثل دیدار دوستان و ورزش و تفریح، استرس مثبت ایجاد می‌کند. او می‌گوید: «اگر شما مگس یا موش را زیر فشار قرار دهید، می‌بینید که بیشتر عمر می‌کند. حتی اگر هر روز مقدار کمی سم به بدن آن‌ها وارد کنید، نتیجه همان است. یعنی سیستم دفاعی بدن آن‌ها به‌کار می‌افتد و در اثر تداوم این فعالیت، عادت می‌کند با "عوامل خارجی" بهتر و سریع‌تر مقابله کند.»

این پژوهشگر کارآمد، هم‌چنین معتقد است که پیر شدن و پیر بودن، برای لذت بردن از زندگی و طی عمر با رضایت و سلامت، نقش چندان مهمی بازی نمی‌کند: ‌«این که می‌گویند انسان‌در سنین بالا، از نظر جسمی و روحی توانایی انجام فعالیت‌های ورزشی و هنری را ندارد، دروغ محض است. انسان تنها باید اهداف تازه‌ای برای خود تعیین کند و بکوشد به آن‌ها برسد.»