بازندگان جنگ: كودكان فلسطينى و خشونت روزمره

ژورناليست اسراييلى، اميرا هاس Amira Hass، برخورد خود با اين دختر كوچك را در مقاله اى منتشر شده در روزنامه هاآرتص Ha’aretz ثبت كرده است.

دخترك كمى پيش از عقد پيمان نامه صلح اسلو در سال ۱۹۹۴ ميلادى به دنيا آمده است. اما نه او و نه بسيارى از كودكان فلسطينى و اسراييلى هم نسل او چيز زيادى از صلح ديده اند. روانكاو و پزشك فلسطينى از وضعيت اين فلسطينيان خردسال به خوبى مطلع است. وى يكى از معدود پزشكان در نوار غزه است كه به كودكان آسيب ديده روحى و خانواده هاى آنان كمك مى كنند.

“تقريبا همه فلسطينيان خشونت را هر روز، به طور مستقيم يا غيرمستقيم، تجربه مى كنند. با دستگيريها، با خراب شدن خانه ها يا منطقه مسكونى شان، با مصادره زمينها و پايمالى حقوقشان. حتى نمى توانند نيازهاى اوليه زندگى شان را برآورده كنند: كنترلهاى ميان راه نمى گذارد به موقع به مدرسه يا بيمارستان برسند.”

محمود سهويل رييس درمانگاهى است در رام الله براى درمان آسيب ديدگيهاى روانى. اين پزشك مدتهاست به درمان فلسطينيانى مشغول است كه سالها از عمر خود را در زندانهاى اسراييل گذرانده اند. وى چند سال پيش اين مركز كوچك درمانى را تاسيس كرده است. نياز به معالجه بيماران روانى سال به سال بيشتر مى شود. و آن هم در جامعه اى كه بيمارى و درد روانى را منفى ارزيابى مى كنند. اما انسانها به مرور شكننده تر شده اند و فشارى كه رنج روزانه بر آنان وارد مى آورد بس بزرگ است. پژوهشى كه از سوى اين مركز انجام گرفته، نشان مى دهد كه بيش از ۵۴ درصد فلسطينيان از آسيب ديدگى روانى رنج مى برند. و بيش از نيمى از آنان را كودكان تشكيل مى دهند.

“نشانه هاى آسيب ديدگى روانى در كودكان به صورتهاى مختلف بروز مى كند: خيس كردن جا، كابوس، ناتوانى در تمركز فكر، نمره هاى بد در مدرسه، ناهنجارى در رفتار، و بخصوص پرخاشگرى.”

براى اكثريت كودكان فلسطينى امكان زيادى براى به وجود آوردن تغيير در زندگى روزمره وجود ندارد. مسدود كردن راهها توسط سربازان اسراييلى حضور منظم در مدرسه را براى كودكان فلسطينى تقريبا غيرممكن مى كند. خيابانها تبديل به زمين بازى شده اند: كسى كه جرات يابد و به زره پوشهاى اسراييلى سنگ پرتاب كند، سريعا به قهرمانى در ميان كودكان تبديل مى شود. و اين بازى اى است كه پايان آن مى تواند مرگ باشد. اكثر كودكان فلسطينى تنها خواب تعطيلات را مى بينند. به خاطر بيكارى گسترده، بسيارى از خانواده ها حتى پول ندارند كودكان خود را به اردوگاههاى تفريحى اى بفرستند كه سازمانهاى غيردولتى براى كودكان ايجاد كرده اند. فشارى كه هر روز بر كودكان و نوجوانان تحميل مى شود، بسيار بزرگ است. چون امكان آرامشى براى آنان وجود ندارد.

“چيزى كه اينجا اتفاق مى افتد را نمى توان با دنياى غرب مقايسه كرد. در غرب بيمارى را كه به لحاظ روانى صدمه ديده باشد، لااقل به محيطى امن و آرام مى برند. اما در اينجا بيماران تنها يك بار نيست كه صدمه مى بينند. اين چيزى است كه درمان بيماران در اينجا را انقدر دشوار مى كند.”

از زمانى كه جنبش انتفاضه آغاز شده، بر تعداد خانواده هايى كه درخواست كمك مى كنند به خاطر آنكه كودكانشان رفتارى نابهنجار دارند، افزوده گشته است. اما در مناطق فلسطينى مراكزى كه متخصص درمان آسيب ديدگى روانى باشند، بسيار كم است. و اغلب هم نمى توان به خاطر راههايى كه اسراييليان مسدود كرده اند، با بيماران خردسال رابطه برقرار كرد. بدين ترتيب بسيارى از كودكان بى پناه مى مانند. چون مدتهاست كه در خانواده هاى فلسطينى هم نظمى برقرار نيست.

“هر روز بيش از ۸۰ خانواده فلسطينى به ما تلفن مى كنند. اكثرا موضوع بر سر خشونت است. مردها زنهايشان را مى زنند. آنها ناراحت اند از اينكه شغلى ندارند يا از انتظار در ايستگاههاى كنترل خسته شده اند. بچه ها هم روز به روز پرخاشگرتر مى شوند.”

محمود سهويل يك مورد را به خوبى به ياد مى آورد: “ما هر هفته خانواده هاى آسيب ديده را جمع مى كنيم تا در چارچوب برنامه اى راديويى در راديو فلسطين در باره صدمه هايى كه ديده اند، صحبت كنيم. يادم مى آيد كه يك بار پدرى جوان به ما تلفن كرد و برايمان تعريف كرد كه همسرش را جلوى چشم خودش و سه فرزندش با تير كشته اند. از آن موقع بچه هايش بسيار پرخاشگر شده اند، چه با خودشان و چه در مدرسه. اين پدر كاملا درمانده بود، نمى دانست چه كار بايد بكند. كمك مى خواست.”

سهويل تعريف مى كند كه سه هفته پس از آن صحبت تلفنى پدر جوان چند كيلو ماده منفجره به شكم خود مى بندد، پنهانى وارد اسراييل مى شود و خود را منفجر مى كند. همراه با او چند بچه و جوان و پير هم كشته مى شوند. در آن شب كودكان اسراييلى بيهوده منتظر بازگشت پدران و مادرانشان به خانه بودند. در آن شب در فلسطين هم سه كودك انتظار بازگشت پدرشان به خانه را مى كشيدند. دايره خشونت بار ديگر قربانيانى را به كام مرگ كشانده و سرنوشت و آينده چندين كودك را ناروشن ساخته بود.