بازنشستگی زودهنگام زنان؛ امتیاز یا تهدید؟
۱۳۹۵ اسفند ۹, دوشنبه
حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی می‌گوید، اجرای طرح بازنشستگی ۲۰ساله زنان در ظاهر به نفع آنهاست اما در حقیقت، هم برای آنها و هم برای صندوق‌های بازنشستگی هزینه دارد.
وبسایت "خبرآنلاین" به نقل از مرعشی می‌نویسد: «صندوق‌های بازنشستگی در کشور ما با بحران مواجه هستند و تحمل فشار و هزینه‌های جدیدی را که بر آنها تحمیل می‌شود، ندارند. از این رو برای اعمال هر نوع فشار بر آنها باید احتیاط کرد.»
حسین مرعشی پیشنهاد کرده که معیار ۳۰ سال خدمت برای بازنشستگی تغییر کند و سن کار در ایران به طور کلی به سمت ۶۵ تا ۷۰سالگی برسد. استدلال او این است که بازنشسته‌ها در ایران جای خود را بر خلاف سابق به جوانان نمی‌دهند: «بازنشسته‌ها با توجه به توان و تجربه می‌توانند بازهم در بازار کار بمانند. از طرف دیگر، حقوق آنها کفاف زندگی‌شان را نمی‌دهد. همین موجب می‌شود تا افراد بازنشسته بار دیگر به بازار کار مراجعه کنند و در صف بیکارها قرار گیرند.»
موضوع به تصویب ماده‌ای در مجلس دهم باز می‌گردد. در آخرین جلسه بررسی لایحه برنامه ششم توسعه در ۲۶ دی، تصویب شد که زنان شاغل می‌توانند با ۲۰ سال سابقه کار و بدون محدودیت سنی بازنشسته شوند.
طبق این مصوبه، همه سازمان‌ها و دستگاه‌های زیر مجموعه صندوق بازنشستگی کشوری و تامین اجتماعی موظفند به درخواست بازنشستگی زنان شاغل در دستگاه‌های دولتی و بیمه‌شدگان تامین اجتماعی، در صورت داشتن ۲۰ سال سابقه کار بدون محدودیت سنی جواب مثبت بدهند. پیش از این مصوبه، محدودیت سنی برای بازنشستگی پیش‌هنگام ۴۲ سال بود.
بازنشستگی در ایران ملاک سنی ندارد بلکه بر سنوات کاری و حد نصاب ۳۰ ساله استوار است. بر این اساس، بسیاری افراد در اوان پنجاه سالگی بازنشسته می‌شوند. همین حد نصاب نیز طبق قانون و در برخی موارد، از جمله دشواری و زیان‌آور بودن شغل می‌تواند کاهش یابد.
طبق آماری که مرکز پژوهش‌های اقتصادی مجلس منتشر کرده، متوسط سن بازنشستگی در ایران بین سال‌های ۸۴ تا ۹۲ نزد زنان ۴۹ سال و نه ماه و نزد مردان ۵۲ سال و سه ماه بوده است. این در حالی است که میانگین سن بازنشستگی در ۳۸ کشور دنیا برای زنان ۶۰ سال و شش ماه و برای مردان ۶۳سال و یک ماه بوده است.
حسین مرعشی معتقد است، مصوبه بازنشستگی پیش از موعد به ضرر زنان است، زیرا کارفرما برای جذب نیرو سراغ کسانی نمی‌رود که پس از ۲۰ سال بازنشسته می‌شوند.
"زیانی کلان برای جامعه زنان"
حجت‌الله میرزایی، معاون اقتصادی وزیر کار قبلا گفته بود که بازنشستگی زودهنگام، در سطح کلان به زیان جامعه زنان است: «چون تنها طی پنج سال، جمعیت زنان شاغل را از ۱۴درصد کنونی به هشت تا نه درصد تقلیل می‌دهد.»
بازار کار ایران، متجاوز از ۲۱ میلیون نفر شاغل دارد که سهم زنان از آن نزدیک سه میلیون نفر است. معاون وزیر کار گفته که حدود یک میلیون نفر از زنان شاغل، مشمول مصوبه اخیر برنامه ششم می‌شوند. او نیز مانند سخنگوی حزب کارگزاران پیش‌بینی کرده که خروج زودهنگام زنان شاغل از بازار کار به ورود گروهی جدید منجر نمی‌شود: «بنگاه‌های اقتصادی از رکود خارج نشده‌اند و اکنون هم به‌کارگیری نیروی کار به‌شدت پایین است و بنگاه‌ها ترجیح می‌دهند که اگر نیروی کاری از گردونه خارج شد، نیروی کار جدیدی استخدام نکنند.»
میرزایی معتقد است که کارفرما با خروج زنان، ترجیحا نیروی کار مرد را استخدام می‌کند تا تعهداتی چون مرخصی زایمان و مرخصی روزانه دو ساعت برای نگاهداری از کودکان را تقبل نکند.
دلایل موافقت و مخالفت
استقبال زنان شاغل از بازنشستگی پیش از موعد می‌تواند به نظام بانکی و بهره‌های موجود مربوط شود. اگر کارکنان زن بازنشستگی بر اساس ۲۰ سال کار را بپذیرند و مبلغ سنوات و پاداش پایان خدمت را در بانک‌‌ها سپرده‌گذاری کنند، درآمدشان از دریافتی ماهانه، بدون آن که کار کنند، بیشتر خواهد شد.
این وضعیت در بخش صنعت نیز قابل مشاهده است. بسیاری افراد از صرافت تولید، سرمایه‌گذاری و کارآفرینی افتاده‌اند زیرا سود حاصل از سپرده بانکی گاه از هرگونه تلاش اقتصادی دیگر تضمین‌‌شده‌تر است.
مقامات دولت روحانی کوشش می‌کنند این مصوبه اجرایی نشود. وزیر کار، رفاه و امور اجتماعی نیز پیش‌تر گفته است که مصوبه اخیر مجلس در خصوص بازنشستگی زودهنگام زنان بار مالی سنگینی را متوجه صندوق‌های تامین اجتماعی می‌کند. شهیندخت مولاوردی، معاون روحانی در امور زنان نیز معتقد است که اجرای این مصوبه، به مشکل کمبود نیرو، جذب و به کارگیری بانوان در سازمان‌ها و نهادها دامن می‌زند.
مجمع تشخیص مصلحت نظام این مصوبه را رد کرده است. در صورت مخالفت شورای نگهبان، این مصوبه از مواد الصاقی به برنامه ششم توسعه حذف می‌شود.