بازگشت رئیسی از چین؛ همکاری نظامی و "دکترای افتخاری"
۱۴۰۱ بهمن ۲۷, پنجشنبه
سفر سه روز ابراهیم رئیسی به پکن پایان گرفت. این اولین سفر رسمی یک رئیس جمهور ایران به چین در بیش از ۲۰ سال گذشته بود.
رئیسی هنگام بازگشت در فرودگاه مهرآباد درباره دستاوردهای این سفر گفت:« در این سفر دیدارهای متعددی در سطوح مختلف داشتیم که بحث‌های مورد نظر مطرح شد. به خاطر ارتباط راهبردی که با چین داریم وضعیت مذاکرات ما هم در این سفر شکل راهبردی داشت تا بتوانیم مباحث مورد علاقه دو طرف به ویژه در اقتصاد و تجارت را دنبال کنیم.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
در این سفر ابراهیم رئیسی در مذاکره با شی جین پینگ بر همکاری دو طرف تاکید کرد و گفت: «ایران و چین دوستان روزهای سخت هستند و دوستی در روزهای سخت، تسریع و تسهیل کننده پیوندها در ایام دیگر است.»
رئیس جمهور چین توافقنامه موسوم به سند راهبردی میان دو کشور که مفاد آن هنوز هم محرمانه مانده است را برای تعمیق و گسترش روابط با جمهوری اسلامی ایران موثر دانست و گفت که دولت او "قاطعانه معتقد به توسعه روابط با ایران است." او همچنین بر «اجرایی شدن سریع توافق هسته‌ای» تاکید کرد.
ابراهیم رئیسی علاوه بر رئیس جمهور با نخست وزیر و رئیس گنگره ملی خلق چین نیز دیدار و گفتگو کرد.
در این سفر وزیر امور خارجه، وزیر صمت، وزیر نفت، وزیر جهاد کشاورزی و رئیس کل بانک مرکزی هم ابراهیم رئیسی را همراهی کردند.
به گزارش رسانه‌های ایران اسناد تفاهم همکاری در زمینه مدیریت بحران، گردشگری، ارتباطات و فناوری اطلاعات، محیط زیست، تجارت بین‌المللی، مالکیت معنوی، کشاورزی، صادرات، بهداشت و درمان، رسانه، ورزش و میراث فرهنگی از جمله اسناد امضا شده میان مقامات جمهوری اسلامی و چین است.
تفاهم بر سر تقویت همکاری نظامی
در بیانیه‌‌ای که پس از سفر رئیس جمهوری ایران به چین منتشر شده آمده است: «طرفین توافق کردند که ارتباطات راهبردی بین بخش‌های دفاعی را تقویت نموده و تبادلات و همکاری نیروهای نظامی در همه سطوح و در حوزه‌های مختلف را دنبال نموده و برگزاری تمرین‌های مشترک نظامی، آموزش و همچنین آموزش پرسنل را گسترش دهند.»
چین و ایران همچنین توافق کردند که چهارمین نشست کارگروه مشترک امور امنیت عمومی و داخلی دو کشور را در سال ۲۰۲۳ در پکن برگزار نمایند.
بی‌اعتمادی میان دوستان
وبسایت خبری تلویزیون آلمان "تاگس‌شاو" درگزارشی در زمینه سفر رئیسی به پکن می‌نویسد: «تلویزیون دولتی چین ۱۲ دقیقه در مورد سفر رئیسی و استقبال رسمی از او گزارش داد.»
در گزارش تاگس‌شاو به نقل از "رافائلو پانتوکی" متخصص أمور چین در اتاق فکر "RSIS" سنگاپور در مورد عدم توازن در رابطه بین چین و ایران می‌نویسد: «چین انرژی فسیلی دریافت می‌کند و امکان سرمایه‌گذاری در ایران دارد – چیزهایی که در جاهای دیگر نیز می‌تواند بدست آورد. ایران اما بخاطر تحریم‌ها غرب، آلنترناتیو دیگری ندارد.»
گزارش تاگس‌شاو تشکیل محور "چین – روسیه – ایران" را به دلیل بی‌اعتمادی طرفین به یکدیگر غیر محتمل می‌داند. این بی‌اعتمادی ناشی از احتمال نزدیکی چین به غرب و یا ترجیح چین به نزدیکی به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس باشد.
شی جین پینگ در حالی ابراهیم رئیسی را به پکن دعوت کرد که اواسط آذرماه در سفر به منطقه، برخلاف سفر قبلی‌اش در سال ۲۰۱۶، به ایران نرفت و آشکارا خواهان "تعمیق روابط" با عربستان شد. بیانیه او با تاکید بر حل و فصل اختلاف‌های تهران و امارات متحده عربی بر سر جزایر سه‌گانه، انتقاد مقام‌های ایران را برانگیخت.
اعطای عنوان استاد افتخاری دانشگاه پکن
دانشگاه پکن در جریان سفر ابراهیم رئیسی به چین، طی مراسمی عنوان "استاد افتخاری" این دانشگاه را به او اهدا کرد. این درحالی است که در جریان مناظره انتخابات ریاست جمهوری، محسن مهر‌علیزاده خطاب به ابراهیم رئیسی گفته بود : «شما که ۶ کلاس سواد دارید، نمی‌توانید اقتصاد را درست کنید.»
ژیائو وانگ، پژوهشگر چینی - آمریکایی، که پس از سه سال حبس در ایران در جریان تبادل زندانیان آزاد شد در توئیتی با انتقاد از این اقدام نوشت :«شرم بر دانشگاه پکن، جایی که صد سال پیش جنبش دمکراسی در آن آغاز شد، بخاطر اعطای عنوان استاد افتخاری به ابراهیم رئیسی!! او چه می‌تواند به دانشجویان دانشگاه پکن بیاموزد، چطور می‌توان تظاهرکنندگان را کشت و چطور می‌توان جنبش دمکراسی‌خواهی را سرکوب کرد؟»
نماز خواندن رئیسی در پکن، سکوت در مورد اویغورها
در رسانه‌های ایرانی همچنین تصاویری از حضور ابراهیم رئیسی در مسجد تاریخی "دونگ سی" پکن و آنطور که گفته شد "اقامه نماز با مسلمانان چینی" منتشر شد.
در سال‌های اخیر سکوت مقامات جمهوری اسلامی در مقابل سرکوب مسلمانان اویغور در چین بحث برانگیز و با انتقادهای فراوان همراه شده است.
رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران و مقامات این کشور درباره سرکوب مسلمانان اویغور بیشتر سکوت اختیار کرده‌اند و حتی در تلاش‌اند سیاست‌های چین در قبال اویغورها را توجیه کنند.
محمدرضا کشاورززاده، سفیر "فوق‌العاده و تام‌الاختیار" ایران در چین، چند روز پس از امضای قرارداد همکاری راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین، با انکار گزارش‌های مربوط به "نسل‌کشی" مسلمانان ایغور توسط دولت چین، گفته است اقدامات دولت چین باعث شده مسلمانان این منطقه "از زندگی بهتری برخوردار" شوند.