بحران اوکراین؛ علائم امیدبخش و خوشبینی محتاطانه غرب
۱۳۹۳ خرداد ۱۸, یکشنبه
پترو پوروشنکو، رئیس جمهور اوکراین عجالتا پرچمدار امیدواری به پایان بحران در این کشور شده است. این میلیاردر ۴۸ ساله که به خاطر کسب و کار خود به "تزار شکلات" مشهور شده، روز شنبه به عنوان پنجمین رئیس جمهور اوکراین ادای سوگند کرد. او در نطق تحلیف خود امتیازاتی را به جدایی‌طلبان شرق اوکراین برای نیل به راه‌حلی مسالمت‌آمیز وعده کرد.
او هم‌زمان قول یکپارچگی و اتحاد اوکراین را داد و تصریح کرد که کشورش را به سمت نزدیکی با اروپا رهنمون خواهد کرد. پوروشنکو هم‌چنین تاکید کرد که اوکراین هرگز الحاق کریمه به روسیه را قبول نخواهد کرد. پروشنکو که در پارلمان اوکراین سخن می‌گفت، تاکید کرد که هر تلاشی اعم از داخل یا خارج برای انقیاد اوکراین با مقاومت قطعی روبرو خواهد شد. او گفت که کریمه متعلق به اوکراین بوده و دوباره به اوکراین تعلق خواهد گرفت.
بیشتر بخوانید: پوروشنکو در مراسم ادای سوگند بر یکپارچگی اوکراین تاکید کرد
پوروشنکو در ۲۵ ماه مه و سه ماه پس از سرنگونی ویکتور یانوکوویچ، به جانشینی رئیس جمهور مخلوع اوکراین انتخاب شده است. بعد از پیروزی او سربازان ارتش اوکراین بر حدت حملات خود علیه جدایی‌خواهان هوادار روسیه افزودند. این حملات ده‌ها کشته در میان شورشیان بر جای گذاشت.
«من طالب صلح هستم»
هرچند پوروشنکو اشاره چندانی به فراخوان روسیه و پایان عملیات جنگی در شرق اوکراین نکرد، اما در نطق خود و به خلاف آنچه محافلی در کی‌یف می‌گویند، سخنی پیرامون حق جنگ در مناطق روس‌زبان مورد مناقشه، یعنی لوهانسک و دونتسک بر زبان نیاورد.
پوروشنکو در نطق خود از شورشیان خواست که سلاح‌هایشان را بر زمین بگذارند و وعده کرد که به ازای این کار امنیت جانی و بازگشت آزادانه آنها به روسیه را تضمین می‌کند. او گفت که به دنبال جنگ و در صدد انتقام‌جویی نیست، بلکه خواستار صلح است.
او هم‌چنین حق مردم شرق اوکراین در تکلم به زبان روسی را مورد تاکید قرار داد و از برنامه تمرکززدایی در دستگاه دولتی و دادن اختیارات بیشتر به سایر مناطق یاد کرد.
اما جدایی‌خواهان چندان تحت تاثیر پیام آشتی‌جویانه پوروشنکو قرار نگرفته‌‌اند. رهبر شورشیان دونتسک گفته که مخالفان دولت اوکراین به صورت یکجانبه سلاح بر زمین نخواهند گذاشت و به آسانی تسلیم نخواهند شد.
والری بولوتف، سردسته جدایی‌طلبان لوهانسک نیز تاکید کرده که نبرد در این منطقه تا ملحق شدن به فدراسیون روسیه ادامه خواهد یافت.
رئیس جمهور اوکراین پیش از پیام‌های آشتی‌جویانه در مراسم تحلیف خود، خواستار شدت عمل نیروهای دولتی علیه جدایی‌طلبان شده بود.
بیشتر بخوانید: رئیس جمهور اوکراین خواستار مجازات جدایی‌طلبان شد
کنترل مرزی بیشتر
پوروشنکو در نطق آغاز به کار خود از حمله و تهدید مستقیم و جدی نسبت به روسیه خودداری کرد اما هم‌زمان فرصت را برای تاکید بر حمایت احتمالی ناتو از دست نداد. سوی اصلی سخنان او متوجه نزدیک‌تر شدن اوکراین به غرب بود.
او گفت که می‌خواهد شهروندان اوکراین از آغاز سال ۲۰۱۵ نیازی به روادید برای سفر به غرب نداشته باشند و به زودی نیز قرارداد همکاری‌های اقتصادی با اروپا را امضاء خواهد کرد. به تاکید پوروشنکو این‌قرارداد نخستین گام برای ورود اوکراین به اتحادیه اروپا خواهد بود.
دیمیتری ترنین، کارشناس علوم سیاسی از مرکز کارنگی مسکو می‌گوید که پوروشنکو برای تحقق برنامه صلح در شرق اوکراین نیاز به همکاری جدی با ولادیمیر پوتین دارد.
در عین حال منازعه بر سر قیمت گاز روسیه یا پرداخت بدهی‌های میلیاردی اوکراین به این کشور، سایه‌ای سنگین بر مناسبات دو همسایه خواهد بود.
«ملاقات سازنده»
پوتین و پوروشنکو یک روز پیش از مراسم تحلیف، در مراسم هفتادمین سالگرد عملیات متفقین در جنگ دوم جهانی گفتگوی مختصری کردند. آنها در این ملاقات که در مراسم ویژه‌ای در نرماندی در جنوب فرانسه صورت گرفت، آمادگی خود را برای تنش‌زدایی در شرق اوکراین ابراز کردند.
روز شنبه (هفتم ژوئن/هفدهم خرداد) پوتین از سازمان امنیت داخلی روسیه خواست که تدابیر نظارتی بر مرزهای اوکراین را تشدید کند. هدف از تشدید کنترل مرزی، ممانعت از عبور و مرور غیرقانونی از مرزهای دو کشور است.
مقامات اوکراینی سرویس اطلاعات داخلی روسیه را متهم می‌کنند به این که راه‌های مرزی را برای ورود سربازان مسلح روس به مناطق جنگی شرق اوکراین باز می‌گذارد.
رهبران هفت کشور صنعتی جهان پیش از این تهدید کرده بودند که اگر روسیه برای بازگرداندن ثبات به شرق اوکراین تلاش نکند، با تحریم‌های بیشتری روبرو خواهد شد.
بیشتر بخوانید: اولتیماتوم گروه هفت به پوتین
پس از پیام‌های مسکو و نطق پروشنکو، آمریکا و آلمان امیدوارند که تنش در شرق اوکراین در روزهای آینده تا حدودی فروکش کند. جان کری، وزیر خارجه آمریکا در سفر خود به فرانسه تاکید کرد که هدف اصلی گفتگوها و تلاش‌ها، برقراری آتش‌بس در شرق اوکراین است.
در این میان، فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر خارجه آلمان در گفتگو با رسانه‌های این کشور گفت که رفتار روسیه "تغییری محسوس" داشته است. اشتاین‌مایر افزود که هر دو طرف باید امنیت مرزها را تامین کنند تا مانع تبادل سلاح و نیرو از سوی روسیه به شرق اوکراین شوند.