بحران قفقاز - اروپا و مسئله تحریم روسیه

بحرانی که در پی حمله گرجستان به پایتخت اوستیای جنوبی و اقدام نظامی تلافی‌جویانه روسیه آغاز شده، هم‌چنان ادامه دارد. بحرانی که در روزهای اخیر موضوع بسیاری از نشست‌های بین‌المللی شده است. جلسات متعدد شورای امنیت سازمان ملل برای یافتن راه‌حلی برای مشکل قفقاز هنوز راه به جایی نبرده‌اند.

روز پنج‌شنبه (۲۸ اوت) اعضای شورای امنیت سازمان ملل، در نشستی فوق‌العاده به درخواست گرجستان گرد هم آمدند تا بر سر راه‌حلی مشترک توافق کنند؛ گردهمایی‌ای که بی‌نتیجه پایان یافت. این ششمین بار در دو هفته گذشته است که شورای امنیت برای بررسی بحران در گرجستان تشکیل جلسه می‌دهد. تا کنون هیچ‌کدام از اعضای این شورا، به جز روسیه، استقلال آبخاز و اوستیای جنوبی از گرجستان را به رسمیت نشناخته‌اند. بلاروس، هم‌پیمان نزدیک روسیه، هم تنها کشوری است که مانند روسیه عمل کرده است.

شورای امنیت سازمان ملل تلاش می‌کند با صدور قطعنامه‌ای مشترک، نقطه پایان بحران قفقاز را رقم بزند. کشورهای غربی عضو این شورا تصمیم دارند قطعنامه‌ای را به کرسی بنشانند که در آن تمامیت ارضی گرجستان در آن به رسمیت شناخته شود، موضوعی که روسیه با آن مخالف است.

روسیه خود از اعضای دائم شورای امنیت است که می‌تواند قطعنامه‌های این شورا را وتو کند. تا کنون دو قطعنامه بررسی شده‌اند که هیچ‌کدام نتیجه‌ای در بر نداشته است. یکی از این قطعنامه‌ها را خود روسیه تنظیم کرده بود و دیگری مشهور به "قرارداد ۶ ماده‌ای" است که به ابتکار نیکولای سارکوزی، رئیس‌جمهور فرانسه و رئیس دوره‌ای اتحادیه اروپا، تنظیم شده است. روسیه هنوز تمامی مفاد این قرارداد را اجرا نکرده است.

گزینه تحریم روسیه، روی میز اتحادیه اروپا

برنار کوشنر، وزیر خارجه فرانسه که کشورش در حال حاضر ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا را بر عهده دارد، سخن از بررسی تحریم علیه روسیه می‌راند. کوشنر می‌گوید: «تحریم در کنار دیگر راه‌حل‌ها، مطرح خواهد بود» .

این نخستین بار است که فرانسه در بحران قفقاز، سخن تحریم‌ها علیه روسیه را پیش می‌کشد. این کشور تا کنون تلاش کرده با میانجی‌گری به بحران پایان دهد.

۲۶ کشور عضو اتحادیه اروپا، دوشنبه آینده در نشستی فوق‌العاده به بررسی اوضاع در منطقه قفقاز خواهند پرداخت.

"خواب پریشان"

سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، بلافاصله به سخنان کوشنر واکنش نشان داده و تحریم‌ها را زائیده «رؤیایی بیمارگونه» خواند. وی که در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، در حاشیه نشست سران پیمان شانگهای سخن می‌گفت، نظرات کوشنر را «واکنش‌های ناشی از سردرگمی» خواند. او هم‌چنین حمایت غرب از گرجستان را به باد تمسخر گرفت و گفت که اتحادیه اروپا از این ناراحت است که «ملیجک کوچکش (گرجستان) » نتوانسته «خواسته‌هایش را برآورده کند» .

البته با توجه به وابستگی‌های متقابل روسیه و اروپا و بحث تأمین انرژی قاره سبز، به نظر بسیاری از کارشناسان، تحریم روسیه از سوی اتحادیه اروپا عملی نخواهد بود.

نخست‌وزیر روسیه هم در مصاحبه با شبکه خبری CNN آمریکا، ایالات متحده را مسبب اصلی ناآرامی‌های قفقاز خواند. به اعتقاد پوتین جریانی از داخل آمریکا گرجستان را تحریک کرده که به اوستیای جنوبی حمله کند تا از این بحران در انتخابات آینده ریاست‌جمهوری این کشور بهره‌برداری سیاسی کند. وی با وجود این‌که نامی از شخص خاصی نبرد، اما برخی کارشناسان بر این عقیده‌اند که او به‌طور غیر مستقیم به مک‌کین، نامزد جمهوری‌خواهان در انتخابات چهارم نوامبر ایالات متحده، اشاره کرده است.

قفقاز در نشست شانگهای

دیمیتری مدودیف، رئیس‌جمهور روسیه، در نشست اعضای پیمان شانگهای، اعضای این پیمان را در جریان مواضع خود قرار داد. این نشست روز پنج‌شنبه (۲۸ اوت) در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، به کار خود پایان داد.

مدودیف در پایان نشست ادعا کرد که اعضای پیمان شانگهای از موضع این کشور در قبال گرجستان حمایت می‌کنند. این حمایت «پیامی جدی» برای غرب خواهد بود.

بیانیه پایانی نشست شانگهای اما نشان می‌دهد که اعضای این پیمان حاضر به پشتیبانی روسیه نیستند. در این بیانیه بر عدم استفاده از قوای نظامی برای حل بحران و احترام به تمامیت ارضی کشورها تأکید شده است.

پیمان شانگ‌های در سال ۲۰۰۱ شکل گرفت که در آن در کنار روسیه و چین، کازاخستان، قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان هم حضور دارند.