"بده بستان هسته‌ای ایران و روسیه؛ تهران به دنبال کمک مسکو"
۱۴۰۱ آبان ۱۳, جمعه
شبکه خبری سی‌ان ان در گزارش اختصاصی از قول منابع مطلع اطلاعاتی آمریکا نوشته است که یافته‌ها نشان می‌دهند که ایران برای تهیه مواد هسته‌ای اضافه و تولید سوخت هسته‌ای از روسیه درخواست کمک کرده است. به نوشته سی‌ان‌ان، این سوخت می‌تواند به ایران در تأمین انرژی راکتورهای اتمی کمک و زمان دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را کوتاه‌تر کند.
با این حال کارشناسان در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان تأکید کردهاند، خطر گسترش سلاح‌های هسته‌ای بسته به اینکه سوخت برای کدام راکتور استفاده خواهد شد، متفاوت است.
از سوی دیگر این گزارش می‌افزاید، مشخص نیست که آیا روسیه با این درخواست ایران موافقت کرده است یا خیر. چرا که به نوشته این شبکه خبری، روسیه مدت‌هاست که در ظاهر مخالف دستیابی ایران به سلاح اتمی است.
مقام اطلاعاتی آمریکایی گفته است، پیشنهاد و درخواست همکاری از سوی ایران در بحبوحه‌ی همکاری‌های در حال گسترش ایران و روسیه مطرح شده است که در ماه‌های اخیر ارسال پهپاد و دیگر تجهیزات از سوی ایران به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین را در برمی‌گیرد و در مقابل مسکو احتمالا در زمینه چگونگی سرکوب اعتراض‌ها به ایران مشاوره می‌دهد.
ایران بارها تأکید کرده است که برنامه هسته‌ای این کشور برای مقاصد صلح‌آمیز است و برنامه تسلیحاتی خود را رسما متوقف کرده است.
"برجام فعلا در دستور کار ما نیست"
مقامات آمریکایی اما اعلام کردهاند که فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم ایران از پارامترهای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بسیار فراتر رفته و مدت زمانی که این کشور برای تولید ماده شکاف‌پذیر کافی برای ساخت سلاح اتمی نیاز دارد دارد، به تنها چند ماه کاهش یافته است.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا تیرماه امسال به مقامات ایالت متحده هشدار داده بود که برنامه اتمی ایران با سرعت در حال پیشرفت است و هرچه این مسئله بیشتر به درازا بکشد، زمان دستیابی جمهوری اسلامی به تسلیحات اتمی کوتاه‌تر می‌شود. بلینکن در آن زمان تأکید کرده بود که برپایه گزارش‌ها این زمانِ کوتاه شده، به چند ماه رسیده که به گفته او در صورت عدم تغییر در وضعیت، "به چند هفته خواهد رسید".
سی ان ان در گزارش خود می‌نویسد، دولت بایدن گزارش‌های جدید همکاری میان ایران و روسیه را با نگرانی رصد می‌کند. به نوشته این شبکه خبری، هرگونه حمایت پنهانی روسیه که بتواند تلاش‌های ایران برای تولید سلاح هسته‌ای را تقویت کند، با توجه به عضویت روسیه در گروه ۱+۵، تغییر قابل توجهی در سیاست روسیه خواهد داشت.
آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در واکنش به گزارش مقامات اطلاعاتی آمریکا، به سی‌ان‌ان گفته است: «همانطور که گفتیم، برجام در دستور کار ما نیست.» این مقام آمریکایی ادامه داده است: «ما در همکاری با شرکایمان روی این مسئله کار می‌کنیم که روابط روبه گسترش میان ایران و روسیه را افشا کرده و آنها را وادار به پاسخگویی کنیم. در مقابله با هرگونه همکاری که با پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در تضاد باشد، قاطع خواهیم بود.»
به نوشته سی‌ان‌ان نمایندگی ایران در سازمان ملل و وزارت خارجه روسیه به درخواست‌ها برای اظهارنظر در این موضع واکنشی نشان نداده‌اند.
ادعای اوکراین در مورد درخواست کمک ایران از روسیه
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین هفته گذشته این موضوع را مطرح کرده بود که ایران در ازای حمایت نظامی از مسکو از این کشور برای پیشبرد برنامه اتمی خود درخواست کمک کرده است. سی‌ان‌ان اما از قول منابع آگاه اطلاعاتی آمریکا می‌نویسد، اطلاعات به دست آمده توسط آمریکا از وجود یک بده بستان صریح و مشخص حکایت نمی‌کند.
سی‌ان‌ان در گزارش خود ادامه می‌دهد، در عوض به نظر می‌رسد که تلاش‌ها برای نزدیکی به روسیه دست‌کم تا حدی ناشی از این باور در میان مقامات ارشد جمهوری اسلامی است که از احیای توافق هسته‌ای دست شسته‌اند یا معتقدند در صورت احیا هم این توافق، دوامی نخواهد داشت.
دویچه وله را در اینستاگرام دنبال کنید
منابع آگاه به سی‌ان‌ان گفته‌اند که نگرانی ایران در تابستان، زمانی که به نظر می‌رسید دستیابی به یک توافق با ۱+۵ محتمل‌تر است، شدیدتر بود. ایران در آن زمان بیم آن داشت که دولت آتی آمریکا بتواند همچون ترامپ به طور یکجانبه از توافق خارج شود و به همین دلیل در پی توافقی جانبی با روسیه بود که بتواند در صورت لزوم برنامه هسته‌ای خود را به سرعت از سرگیرد.
ایران در جریان مذاکرات احیای برجام پیوسته به دنبال گرفتن تضمین عدم خروج دوباره آمریکا از برجام بوده است. این در حالی است که مقامات دولت بایدن اعلام کردهاند نمی‌توانند تضمینی در این‌باره به ایران بدهند.
"انگیزه روشن ایران؛ تولید سریع‌تر و ارزان‌تر سوخت"
یک مقام ارشد آمریکا در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان در پاسخ به این پرسش که آیا روابط رو به گسترش ایران و روسیه فاکتوری تعیین‌کننده در شکست مذاکرات احیای برجام است، بدون وارد شدن به جزییات گزارش منابع اطلاعاتی آمریکا، می‌گوید: «مسلما توافقات جانبی با روسیه که ساختار توافق ۲۰۱۵ را از اساس تضعیف می‌کنند، مشکلی جدی خواهد بود و باعث کاهش بیشتر احتمال بازگشت به توافق می‌شود.»
جیمز اکتون یکی از مسئولان برنامه سیاست هسته‌ای بنیاد "کارنگی برای صلح بین‌المللی" در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان با اشاره به اینکه "معتقد نیست که ایران لزوما نیازمند این کمک باشد"، اما از انگیزه روشن ایران برای درخواست کمک سخن گفته است: «انگیزه تولید سوخت سریع‌تر، ارزان‌تر و در مدت‌زمانی کوتاه‌تر است.»
این پژوهشگر با مقایسه رابطه روسیه و آمریکا در گذشته و اکنون و تیره شدن روابط روسیه و آمریکا که همزمان بهبود روابط روسیه با ایران را به دنبال داشته، می‌گوید: «خروج آمریکا از برجام احتمالا تمایل روسیه را برای کمک به ایران در این زمینه افزایش داد، به ویژه اکنون که به نظر می‌رسد توافق جدید دور از دسترس است.»
گزینه‌هایی که دوباره روی میزند
مقامات آمریکایی در روزها و هفته‌های اخیر تأکید کردهاند که دستیابی به توافق دست کم در شرایط کنونی بلاموضوع است. سرکوب خشونت‌بار معترضان در ایران از یک سو و حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین در سوی دیگر، نزدیکی آمریکا با ایران را در مسیر دستیابی به یک توافق بیش از پیش دشوار کرده است.
دویچه وله را در تلگرام دنبال کنید
راب مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران روز دوشنیه (۹ آبان) تأکید کرده بود، در حالی که آمریکا همچنان به دیپلماسی برای محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران متعهد است اما اگر ایران به رویه کنونی ادامه دهد و تغییری مشاهده نشود، آمریکا دیگر "وقت خود را برای یک توافق هسته‌ای تلف نخواهد کرد."
مالی همچنین گفته بود، در عوض آمریکا تمرکز خود را روی مسائل دیگر خواهد گذاشت؛ مثلا حمایت از معترضان در ایران یا یافتن راهی برای توقف ارسال تسلیحات از ایران به روسیه.
نماینده ویژه آمریکا با تأکید بر اینکه ترجیح آمریکا همچنان تکیه بر دیپلماسی است، گفته بود، اگر دیپلماسی برای احیای برجام شکست بخورد، "گزینه نظامی" همچنان روی میز خواهد بود.