برای نجات جو، فرصت اندک است

از روز چهارشنبه (۱۶ دسامبر / ۲۵ آذر) مرحله‌ی نهایی کنفرانس کپنهاگ آغاز شده است. این کنفرانس از دوشنبه‌ی هفته‌ی گذشته آغاز به کار کرده است. بحث‌ها به کندی پیش می‌روند و به نظر می‌رسد که نمی‌توان در ظرف دو هفته به نتیجه‌‌ای دست یافت که هم مؤثر باشد، هم همگان را راضی کند.

بحث در مورد وضعیت بحرانی جو زمین، بر اثر بالا رفتن تراکم دی‌اکسید کربن (CO2) و گازهای دیگر در آن، مدتهاست که آغاز شده است. دو سال پیش در بالی (اندونزی) کنفرانسی تشکیل شد که آغازگاه تدارک قطعنامه‌ی کنفرانس کپنهاگ بود. بر این قرار فرصت به اندازه‌ی کافی وجود داشته است تا قطعنامه‌ای تدارک دیده شود که راهگشای اقدامات مؤثری برای نجات جو زمین باشد.

خطرهای عینی

در همین زمان کوتاه باقی مانده، کنفرانس بایستی به توافقی دست یابد که بتوان آن را با معیارهایی عینی موفق دانست. این معیارهای عینی را نه سران حکومت‌ها و منافع اقتصادی، بلکه واقعیت خطری پیش می‌گذارد که محیط زیست را تهدید می‌کند.

انسان تا کنون آن قدر دی‌اکسید کربن و گازهای مضر دیگر وارد جو زمین کرده که جو به شکل خطرناکی گرم و مسموم شود. دیگر نمی‌توان مانع از تغییر آب و هوایی‌ای شد که رخ داده و اثرات خود را آشکار کرده است. اما از هر جایی که مانع ضرری شویم، فایده کرده‌ایم.

راجندرا پاچاوری (Rajendra Pachauri)، رئیس یک شورای علمی سازمان ملل (IPCC) که به تغییرات اقلیمی می‌پردازد، می‌گوید: اگر افزایش میزان حرارت جو بخواهد تا حد ۲ تا ۴ /۲ درجه بماند، بایستی حداکثر از سال ۲۰۱۵ نشر گازهای گلخانه‌ای در جو رو به کاهش بگذارد.

ممکن است پنداشته شود که مثلا ۲ درجه حرارت بیشتر چندان مهم نیست. اما آنچنان که راجندرا پاچاوری می‌گوید بر اثر این میزان حرارت بیشتر جو، سطح آب دریاها ۴۰ تا ۱۴۰ سانتی‌متر بالا می‌آیند. این فقط بر اثر واکنشی انبساطی است. از طرف دیگر، یخ‌های قطبی بیشتر ذوب می‌شوند. پس این خطر جدی می‌شود که جزیره‌هایی زیر آب روند و آب اقیانوس جایی چون بنگلادش را فرا گیرد.

حال اگر این پا و آن پا شود و موضوع به جای سال ۲۰۱۵ سال ۲۰۲۱ جدی گرفته شود، آنگاه کار سخت‌تر خواهد شد. منحنی کاهش نشر گاز بایستی با شتاب بیشتری نزول کند: سالی ۹ درصد. این کار به لحاظ اقتصادی و فنی ممکن است ناشدنی باشد.

راجندرا پاچاوری، از سخنرانان روز نخست کنفرانس کپنهاگ بود. او در سخنرانی‌اش هم در مورد طغیان آب هشدار داد، هم در مورد کمبود آب. او گفت که اگر ازدیاد درجه‌ی حرارت هوا آهنگ کنونی خود را حفظ کند به زودی ناحیه‌های نیمه‌خشکی چون اطراف مدیترانه، غرب ایالات متحده، جنوب افریقا و شمال شرقی برزیل دچار کمبود آب خواهند شد.

یک انقلاب صنعتی تازه

چه باید کرد؟ پاسخ روشن است. از میزان نشر گاز در جو باید کاست و این کاری است که همه باید در آن مشارکت کنند.

دیرک مسنر (Dirk Messner)، عضو شورای علمی جنبی دولت آلمان برای مسائل اقلیمی و زیست‌محیطی می‌گوید: «تا سال ۲۰۵۰ هر انسانی در هر کجای جهان مجاز است حداکثر یک تا یک و نیم تن گاز گلخانه‌ای وارد جو کند. این آن سطحی است که اکنون در هندوستان می‌بینیم. به عنوان مثال ما در آلمان هر کداممان ده تن گاز در جو نشر می‌دهیم. این رقم برای ایالات متحده‌ی آمریکا ۲۰ تن است.»

این ارقام نشان می‌دهند که با چه شتابی باید دست به کار شد و مانع نشر بیشتر CO2 و دیگر گازها در جو گردید. کار کاررستانی که باید صورت گیرد به گفته‌ی دیرک مسنر به یک "انقلاب صنعتی" تازه می‌ماند. صنعت، این بار بایستی نه در هیئت دودکش‌هایی برای پخش دود در فضا، بلکه به صورت تمهیداتی برای جلوگیری از این کار ظاهر شود.

RN/FW