برکناری امیران ارتش مصر برای آمریکا غیرمنتظره نبود
۱۳۹۱ مرداد ۲۴, سه‌شنبه
سلب قدرت از امیران ارتش مصر توسط محمد مرسی، رئیس‌جمهور اسلام‌گرای این کشور برای مقام‌های آمریکا چندان شگفتی‌آور نبوده است.
جرج لیتل، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا روز دوشنبه (۱۳ اوت) در واشنگتن در این رابطه گفت که آمریکا این انتظار را داشت که مرسی در حوزه امور دفاعی تیم خود را منصوب کند.
وی گفت واشنگتن امیدوار است که رهبری نظامی و مدنی مصر درحل مشکلات کشور برخوردی فعال داشته باشد.
محمد مرسی، نخستین رئیس‌جمهور برآمده از یک انتخابات آزاد در تاریخ مصر، روز یکشنبه (۱۲ اوت) به طور غیرمترقبه از رهبری ارتش سلب قدرت کرد و تمام قدرت کشور را در اختیار گرفت.
وی ژنرال حسین طنطاوی، فرمانده کل قوا و وزیر دفاع، و نیز ژنرال سامی عنان، رئیس ستاد ارتش را از مقام‌های خود عزل کرد. مرسی از سوی دیگر متمم قانون اساسی مصوب ماه ژوئن را ملغی اعلام کرد و بدین گونه از اختیارات ارتش کاست.
رئیس‌جمهور منتخب اخوان‌المسلمین در پی تغییرات در رهبری ارتش، عبدالفتاح السیسی، رئیس ضداطلاعات ارتش را به جانشینی ژنرال حسین طنطاوی انتصاب کرد.
هنوز مشخص نیست که طنطاوی و دیگر امیران ارتش تا چه اندازه در جریان این تغییرات قرار گرفته بودند. کارشناسان و تحلیل‌گران سیاسی اما معتقدند که دست‌کم السیسی از طرح‌های رئیس‌جمهور مطلع بوده است.
از نظر امر حمزاوی، پژوهشگر علوم سیاسی در دانشگاه آمریکایی قاهره،«مرسی به یک ریسک حساب‌شده دست زده است». با این حال به نظر می‌آید که امیران ارتش با سلب قدرت از خود کنار آمده‌اند و نشانی از یک کودتای نظامی احتمالی دیده نمی‌شود.
مرسی در شامگاه یکشنبه (۱۲ اوت) در طی یک سخنرانی کوشید تا از نظامیان دلجویی کند. وی گفت که او همواره از "وظیفه مقدس آنها در حفاظت از ملت" پشتیبانی خواهد کرد.
رئیس‌جمهور اسلام‌گرا افزود: «تصمیمات من هرگز در این راستا نبوده که به یکی از نهادهای حکومتی توهین شود.»
مرسی روز یکشنبه هم‌زمان با تغییر قانون اساسی اختیاراتی که به ارتش تعلق گرفته بود را به خود منتقل کرد. وی بدین‌گونه می‌تواند قوانینی را به‌تصویب برساند و خود بودجه‌ی دولت را مشخص سازد.
رئیس‌جمهور مصر تصریح کرد که به موازین دمکراتیک برای انتقال قدرت پایبند است. وی گفت پس از تدوین پیش‌نویس قانون اساسی توسط مجلس مؤسسانی که هم‌اکنون فعال است، این پیش‌نویس به همه‌پرسی گذارده خواهد شد. سپس انتخابات تازه‌ای برای یک مجلس جدید برگزار می‌شود.
حمایت‌ها و انتقادها از اقدامات مرسی
مرسی با این اقدامات خود حمایت بخش بزرگی از مردم مصر را به‌دست آورد. عبدالمنعم عبدالفتوح که یک سیاستمدار اسلام‌گرای معتدل است می‌گوید که "انتقال قدرت به رئیس‌جمهور با نیت نیک صورت گرفته است".
احمد ماهر، از بنیان‌گذاران جنبش "۶ آوریل" که نقشی مهم در سرنگونی حسنی مبارک داشت، در شبکه مجازی "توییتر" نوشت: «تصمیم‌های مرسی لیاقت حمایت ما را دارد.» وی افزود: «فکر می‌کنم، این همان چیزی بود که می‌خواستیم.»
محمد البرادعی، از رهبران اپوزیسیون و مدیرکل پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اقدامات مرسی را "گامی در جهت صحیح" خواند.
البرادعی با این حال هشدار داد: «رئیس‌جمهوری که هم اختیارات اجرایی و هم قانونگذاری دارد با جوهر دمکراسی در تضاد است؛ این وضعیت می‌تواند فقط یک استثناء و یا موقت باشد.»
حقوقدانان مصری اما محمد مرسی را به خاطر احتمال گسترش اختیارات وی مورد انتقاد علنی قرار داده‌اند.
تهانی الجبالی، قاضی زن دادگاه قانون اساسی به شبکه آنلاین "الاهرام" گفت: «یک رئیس‌جمهور اختیار تغییر قانون اساسی را ندارد، حتا اگر قانون اساسی موقت باشد.» وی افزود که "مرسی باید به متمم قانون اساسی پایبند می‌ماند".
دولت آلمان و اتحادیه اروپا خواستار اصلاحات بیشتر و تقویت مبانی دمکراسی شده‌اند. سخنگوی کاترین اشتون، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که این اتحادیه انتظار دارد هر چه سریع‌تر قانون اساسی جدید را به تصویب برسد و به‌زودی انتخابات پارلمانی برگزار شود.