بیت کوین، نگاهی به پول دیجیتال
۱۳۹۰ شهریور ۲۵, جمعه
اوایل فوریه سال ۲۰۰۹، ساتوشی ناکاموتو در وب‌سایت «پی تو پی فاندیشن» برای اولین بار از پول دیجیتال حرف زد و نوشت: «من یک سیستم پرداخت الکتریکی متن‌باز (Open Source) ایجاد کرده‌ام که بیت کوین نامیده می‌شود، با سیستم کنترل‌کننده‌ی غیرمتمرکز، بدون سرور مرکزی یا تکیه بر نهادهای‌های اعتباری.»
ناکاموتو که اعتماد را عنصر اساسی در تولید، توزیع و گردش ارزهای رایج در سیستم‌های مالی جهان می‌دانست در توضیح چرایی لزوم نیاز به پول دیجیتال، به نقض همیشگی این اعتماد در تاریخ سیستم‌های مالی اشاره کرد. او معتقد بود برای ساده‌کردن نقل و انتقالات مالی باید از طریق «واسطه» «مرد میانه» یا فرد یا نهادی که نقش حلقه واسط را دارد فاصله گرفت. چاره، به اعتقاد او پول دیجیتال بود که بر اساس اصل شناسایی رمزهای توافق شده بین طرفین معامله عمل می‌کند.
ایده‌ی ناکاموتو از اواخر همان سال به اجرا درآمد و تا این لحظه بیش از شش میلیون بیت‌کوین در شبکه اینترنت توزیع شده است.
بیت کوین چیست؟
بیت کوین پول نقد رایج در شبکه است. همان طور که پول نقد در آن ِ واحد تنها در جیب یک نفر می‌تواند باشد و به ندرت قابل ردیابی است، بیت کوین هم قرار است یک سیستم پرداختی باشد که محاسن شبکه و محاسن پول نقد را یک جا دارد. کسانی که از بیت کوین استفاده می‌کنند در حقیقت دارای یک کیف پول دیجیتال هستند. این کیف پول می‌تواند روی کامپیوتر شخصی قرار گیرد و با نرم‌افزار بیت‌کوین مدیریت شود. کیف پول هر فرد در حقیقت تراز مالی آن فرد را نشان می‌دهد بعلاوه‌ی تاریخ نقل و انتقالات مالی او و مجموعه آدرس‌های طرف‌های معامله. حسن این سیستم این است که به بانک‌ها یا موسسات مالی وابسته نیست. معامله با این ارز، یک مبادله‌ی پایاپا‌ی است و به دلیل حذف واسطه‌ها کم‌هزینه است.
بیت کوین چگونه تولید و توزیع می‌شود؟
نرم افزار بیت کوین را می‌توان به طور رایگان از روی وب سایت این پروژه دانلود کرد. هر کامپیوتر قادر است خودش تولید کننده‌ی بیت کوین باشد، البته در حجمی محدود. از نظر تکنیکی تولید پول دیجیتال تا ۲۱ میلیون بیت‌کوین تعریف شده است. نرم افزاری که برای تولید این پول به کار می‌رود طوری طراحی شده که تولید این پول را به مرور زمان کندتر می‌کند. زمان متوسط تولید هر بیت‌کوین تقریبا ده دقیقه است. نرم افزار بیت‌کوین به گونه‌ای طراحی شده که با افزایش تعداد مشتری نمی‌توان بر سرعت تولید این واحد پول تاثیر گذاشت. یک لب تاپ معمولی برای ساختن یک سکه به ۵ سال محاسبه احتیاج دارد.
در نهایت این بیت کوین‌ها را می توان در مقابل کالاهای مجازی یا مادی مبادله کرد یا به عبارتی به یورو یا دلار تبدیل کرد. از طریق آدرس‌هایی که بیت کوین نامیده می‌شوند می‌توان پول را به طور ناشناس از یک کیف پول و از طریق شبکه به دیگر آدرس ها واریز کرد. معمول‌ترین راه پرداخت با این پول، از طریق نرم افزار P2P است. اما سرویس های آنلاین دیگری هم به وجود آمده‌اند که نقل و انتقالات این پول را به عهده گرفته‌اند.
برای این‌که بتوان یک صورت حساب را با بیت کوین پرداخت کرد، پرداخت‌کننده باید آدرس بیت کوین دریافت کننده را بشناسد. پرداخت‌کننده به پرداخت خود یک Hash می‌افزاید. انتقال پول در این سیستم بر اساس رمزهای توافق شده بین دو طرف معامله انجام می‌شود و شناسایی این رمزها برای کسانی که خارج از این نقل و انتقالات هستند تقریبا ناممکن است.
معایب پول دیجیتال
اما پول دیجیتال معایبی هم دارد. سایت t3n برخی از این معایب را برشمرده است:
- پرداخت‌ها با بیت کوین بازگشت‌ناپذیرند
- اگر به اشتباه مبلغی به حساب فردی واریز شود تنها باید امیدوار بود که آن شخص خود پول واریز شده را بازگرداند وگرنه آن مبلغ از دست رفته است
- گرچه بی‌نیازی از بانک‌های مرکزی حسن این واحد پولی است نوسانات شدید ارزش را می‌توان یکی از بزرگترین اشکالات این پول دیجیتال دانست.در ماه آوریل ارزش هر سکه‌ی بیت کوین ۸ دلار و در دسامبر ۲۰۱۰ بیست سنت بود. در هیچ واحد پولی در جهان نوسانات تا ۱۰۰۰ درصد در عرض ۶ ماه مشاهده نمی‌شود
- اگر بیت کوین‌ها بر روی هارددیسک یک کامپیوتر شخصی انباشته شوند و خطای سیستم در این کامپیوتر رخ دهد، سکه‌های مجازی از دست رفته‌اند
- با گم کردن یا دزدیده شدن لپ تاپ یا کامپیوتر، بیت‌کوین‌ها هم از دست می‌روند
- اگر پول کالایی با بیت کوین پرداخته شود و کالا هیچ گاه به دست سفارش دهنده نرسد، هیچ کس نمی‌تواند بیت کوین ها را به پرداخت‌کننده بازگرداند.
تبهکاران و پول دیجیتال
این واحد پول با مدل‌های رایج مالی متمرکزی که تا کنون می‌شناسیم در تناقض است. از آنجایی که بیت کوین به هیچ واسطه‌ی مالی برای نقل و انتقالات محتاج نیست نه ارگان‌های دولتی و نه شرکت‌های خصوصی مالی مانند پی‌پال، علاقه‌ای به این واحد جدید از خود نشان نمی‌دهند. برخی هم از پروژه‌ی بیت کوین به عنوان خطرناک‌ترین پروژه‌ی اپن سورس تمامی اعصار یاد می‌کنند.
از آنجا که بیت‌کوین بر پایه‌ی تکنولوژی رمزگذاری و شناسایی رمز استوار است، نفوذ به آن بسیار دشوار است. تنها راهی که برای حمله به بیت کوین وجود دارد این است که آنها را غیرقانونی دانست، شرکت کنندگان در تک تک معاملات را شناسایی و از نظر قانونی پیگیری کرد.
تازه‌‌ترین بهانه برای نگرانی از این سیستم مالی را وجود لینک‌های تقلبی در توییتر فراهم کرده‌اند. شرکت امنیتی «ترند میکرو» در گزارشی که روز ۱۳ سپتامبر منتشر کرده، آورده است که «بات نت»هایی را کشف کرده‌اند که از طریق لینک‌های منتشر شده در توییتر کاربران را آلوده می‌کنند. «بات‌نت» شبکه‌ای است از چندین کامپیوتر آلوده که طبق دستورات بدافزاری که به عمدا یا سهوا روی کامپیوترها نصب شده‌اند، کنترل می‌شود. با کلیک کردن بر روی لینک آلوده‌ای که این بوت نت در فضای توییتر منتشر می‌کند، بدافزاری بر روی کامپیوتر شخصی نصب می‌شود که با فعال شدن، بدون آگاهی کاربر، شروع به تولید پول دیجیتال می‌کند.
بر طبق همین گزارش، از آغاز ماه سپتامبر تا کنون بیش از ۶۰۰ توییت با چنین لینکی در فضای وب منتشر شده‌اند. این گزارش می‌افزاید که بیش از همه کاربران توییتر در اندونزی در دام این بدافزار گرفتار شده‌اند.
با وجود تمام نگرانی‌ها، تولید و توزیع بیت‌کوین در شبکه هنوز ادامه دارد. ارزش هر کوین در زمان نوشتن این گزارش برابر با ۸ / ۳ یورو بود.
یلدا کیانی
تحریریه: فرید وحیدی