بیم آمریکا از حضور چین در صنایع نفت و گاز ایران

دولت چین اعلام کرده که با تحریم‌های اتحادیه اروپا با هدف‌گیری بخش‌های تجارت خارجی، سیستم بانکی و انرژی ایران موافق نیست. چین همچنین از دولت آمریکا انتقاد کرده که تحریم‌هایی یکـجانبه و خارج از مصوبات شورای امنیت را به ایران تحمیل می‌کند.

چین به دور چهارم تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران رای مثبت داده، اما همواره از قدرت‌های جهانی خواسته که به راه‌حل‌های دیپلماتیک در حل بحران اتمی ایران بیندیشند. تحلیلگران اقتصادی می‌گویند که تحریم‌های غرب، راه را برای شرکت‌های چینی باز کرده تا در سال گذشته، ۱۳ درصد از واردات ایران را به‌خود اختصاص دهند.

دکتر محمد اقتداری، کارشناس اقتصادی در گفتگو با دویچه‌وله تاکید می‌کند که چین در رابطه با ایران، مستقل از سیاست آمریکا و اروپا به منافع استراتژیک خود می‌اندیشد و خود را تنها متعهد به قطعنامه‌های سازمان ملل می‌داند.

دویچه‌وله: معاون وزیر نفت ایران اعلام کرده که چین ۴۰ میلیارد دلار در بخش صنعت و نفت ایران سرمایه‌گذاری می‌کند. در جایی که آمریکا اجازه سرمایه‌گذاری‌های بیش از ۲۰ میلیون دلار در صنعت نفت و گاز ایران را نمی‌دهد، این امر چگونه ممکن است؟

محمد اقتداری:

ممکن هست. به این دلیل که چین و روسیه بارها گفته‌اند ما به تحریم‌های مصوبه سازمان ملل متعهد هستیم و تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا را قبول نداریم. آن‌ها می‌گویند که مصوبه‌های کنگره و سنای آمریکا، تعهد اجرایی برای روسیه و چین ندارد و اصرار آمریکا بر همراهی این کشورها با این مصوبه‌ها را دخالت در تصمیم‌گیری‌های خود می‌دانند.

بسیاری تحلیلگران می‌گویند که چین در انتخاب نهایی، منافع تجاری خود با آمریکا را که حجم بسیار بالاتری به نسبت مناسبات با ایران دارد، به رابطه با ایران نمی‌فروشد و در نهایت جانب آمریکا را می‌گیرد.

البته این استدلال منطقی به‌نظر می‌رسد اما من با آن موافق نیستم. تامین انرژی یک استراتژی برای چین است و آن‌ها اینک حتی در آفریقا نیز دنبال منابع مورد نیاز خود هستند. کالاهای وارداتی چین به آمریکا بیشتر مواد مصرفی چون پوشاک و لوازم خانه هستند. آمریکا مقدار زیادی نیز برای مشکلات اقتصادی خود از چین قرض گرفته و در نتیجه در موقعیتی نیست که چین را تحت فشار بگذارد. چین حتی به تحریم چند کمپانی چینی توسط آمریکا به دلیل رابطه با ایران اعتراض کرده و گفته که شما حق دخالت ندارید و این مغایر با تعهدات سازمان تجارت جهانی است.

کسانی نیز کاهش واردات نفت خام از ایران را همراهی چین کشور با جامعه جهانی می‌بینند و می‌گویند که این کشور به‌زودی نفت خام خود را از عربستان یا عراق تامین می‌کند.

قدر مسلم این است که چین در هر معامله تجاری، منافع خود را در نظر می‌گیرد. من فکر می‌کنم چینی‌ها از نفت ایران صرفنظر نخواهند کرد اما ممکن است اگر عربستان نفت ارزان‌تری به آنها پیشنهاد بدهد، آن را هم بخرند. چین نفت خام ایران را به دلیل تراز تجاری خودش هم که شده، از دست نخواهد داد.

مقامات جمهوری اسلامی اعلام کرده‌اند که چین در ساخت هفت پالایشگاه ایران مشارکت خواهد کرد. آیا این در حالی که بیشتر کارشناسان تکنولوژی چینی را برای مدرنیزه کردن صنایع نفت ایران نامناسب می‌دانند، یک پیروزی در دور زدن تحریم‌ها به‌حساب می‌آید؟

باید توجه داشت که حوزه‌های نفتی ایران در خلیج فارس عمق چندانی ندارند و ایران برای استخراج نفت به تکنولوژی خیلی بالا مانند آن‌چه "بی‌‌‌‌پی" در خلیج مکزیک انجام می‌دهد، نیاز ندارد. تکنولوژی غربی فاصله زیادی با فناوری چینی و روسی دارد، اما اگر آن‌ها نیازهای ایران را برآورده کنند، زیان بزرگی از نظر فنی به ایران وارد نمی‌شود. حتی در مورد بنزین نیز باید گفت که حتی اگر یک قطره هم از خارج وارد نکنند، امکان این را دارند که از مواد پتروشیمی، بنزین تهیه کنند. واقعیت این است که فشار تحریم‌ها بر ایران از نظر اقتصادی بسیار بالا خواهد بود اما فلج کننده نیست.

به این ترتیب، آیا ایران با اتکاء به چین و روسیه می‌تواند تحریم‌های هوشمند یا فلج‌کننده را دور بزند؟

احتمالا! تحریم‌های سازمان ملل روی صنایع دفاعی، صنایع اتمی و ارگان‌های نزدیک به سپاه متمرکز شده‌اند. حد و اندازه تحریم سازمان ملل در حد و اندازه‌تحریم‌‌های مورد نظر سنای آمریکا یا نمایندگان جمهوریخواه نیست. جمهوری‌خواهان آمریکا اخیرا در رابطه با تهدید نظامی ایران به اسراییل چراغ سبز نشان داده‌اند. بیشتر این حرکت‌ها هم مربوط به مبارزات انتخاباتی در آمریکاست. حساسیت اسراییل نسبت به مسائل اتمی ایران، بیش از آن که از یک منطق پیروی کند، حساسیتی هیستریک است. چینی‌ها و روس‌ها هم نمی‌خواهند خود را وارد این هیستری و وارد مسائل انتخاباتی آمریکایی‌ها بکنند.

مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح

تحریریه: جواد طالعی