«تا پشتیبانی رهبر هست، دولت نزد اصولگرایان متزلزل نخواهدشد»

علی مطهری یکی از نمایندگان خبرساز طیف اصولگرا در حوادث پس از انتخابات بوده است. اظهارنظرهای او در مورد سران جنبش سبز و نیز اعتراضات مردمی، تا کنون با نظرات غالب در طیف اصولگرا متفاوت بوده. هفته پیش وی اعلام کرد که روح‌الله حسینیان علاقه خاصی به اعدام دارد. این سخن او بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های هر دو طرف داشت.

روز شنبه ۱۹ دی ماه نیز سیمای جمهوری اسلامی ایران یک مصاحبه تلفنی با علی مطهری پخش کرد که پس از گفت‌وگو با علی رسایی، نماینده دیگر اصولگرای مجلس، انجام شده بود.

وقتی مجری تلویزیون از آقای مطهری خواست تا نظرش را در مورد صحبت‌های آقای رسایی بگوید، وی چنین گفت: «من معتقدم که وجود افرادی مثل آقای رسایی و دیگران، اینها خودشان یکی از منشاهای فتنه هستند، یعنی اینکه همانطور که رهبران جنبش سبز و خود آقای احمدی‌نژاد را من یکی از منشا‌های فتنه می‌دانم، امثال آقای رسایی و تندروهای طرف مقابل را هم من از منشا‌های فتنه می‌دانم».

وی سپس به اظهارات احمدی‌نژاد در مناظره‌های تلویزیونی قبل از انتخابات اشاره کرد و گفت، اگر گفته می‌شود که خانواده آقای هاشمی برای اغتشاشات پس از انتخابات پول خرج کرده‌اند، این عکس‌العمل صحبت‌هایی بوده که آقای احمدی‌نژاد در مناظره‌ها بیان کرده و اتهاماتی را به این خانواده وارد کردند.

وی سپس ادامه داد: «باید دادگاهی تشکیل شود و هم اتهامات آقایان موسوی و کروبی و هم اتهامات آقای احمدی‌نژاد بررسی شود تا جامعه آرام گیرد، والا با تندروی‌هایی که امثال آقای رسایی و دیگران انجام می‌دهند و مدام می‌خواهند پروژه اجرا کنند، مثلا پروژه حذف هاشمی، پروژه حذف موسوی، خاتمی و کروبی اینها کشور را به پرتگاه می‌رساند و به صلاح کشور نیست. اگر اینها از صحنه سیاسی کشور حذف شوند شما مطمئن باشید که این بحران به آسانی قابل حل نخواهد بود».

حسین باستانی، روزنامه‌نگار مقیم فرانسه، می‌گوید، اکثریت جناح اصولگرا موجودیت نظام را در خطر می‌بینند و معتقدند شخص احمدی‌نژاد این خطر را تشدید می‌کند. اما وی در عین حال معتقد است، تا زمانی که آیت‌الله خامنه‌ای به حمایتش از احمدی‌نژاد ادامه دهد، دولت او را خطری در داخل نظام تهدید نخواهد کرد.

دویچه وله: آقای باستانی، روز شنبه ۱۹ دی ماه، آقای علی مطهری، نماینده‏ی اصولگرای مجلس، در مصاحبه‏ای در تلویزیون ایران اعلام کردند که آقای رسایی و خود آقای محمود احمدی‏نژاد عامل "فتنه" هستند و باید در دادگاه محاکمه شوند. به نظر شما، این صحبت‏ها از سوی یک نماینده‏ی اصولگرا در چنین موقعیتی، چه مفهومی می‏تواند داشته باشد؟

حسین باستانی: در داخل جناح اصولگرا طیف وسیعی از سیاستمداران و فعالان رسانه‏ای و سیاسی وجود دارند که به دلایل مختلف به شدت احساس نگرانی می‏کنند یا احساس نگرانی‏شان نسبت به کلیت نظام جمهوری اسلامی ایران است و این احساس را دارند که شخص آقای احمدی‏نژاد دارد شرایط را برای نظام دشوار می‏کند و به نقطه‏های برگشت‏ناپذیر می‏برد.

آقای احمدی‏نژاد، همان‏طور که آقای علی مطهری در صحبت‏های اخیر خود اشاره کرده‌اند، دعوایی را در مملکت شروع کرد که حتی نقطه‏ی شروع آن قبل از انتخابات ریاست جمهوری بود؛ یعنی زمانی که ایشان در نطق‏های انتخاباتی تلویزیونی خود به امید این که در آرای انتخاباتی‏اش تاثیری داشته باشد، طیف قدرتمند و تاثیرگذاری از مقام‏های جمهوری اسلامی و روحانیون ارشد نظام را زیر سؤال برد و مستقیما به مفاسد اقتصادی و غیره متهم کرد.

بعد هم انتخابات به نحوی برگزار شد که منجر به بزرگترین بحران سیاسی طول عمر حکومت اسلامی پس از پایان جنگ با عراق شد. خیلی‏ها احساس می‏کنند که تمام این هزینه‏ها را نظام دارد به خاطر یک نفر می‏دهد و باید یک‏جوری با این یک نفر تعیین تکلیف کرد.

فکر می‏کنید غیر از آقای علی مطهری، چه کسان دیگری این نظر را دارند و این افراد در طیف اصولگرایان در اکثریت هستند یا در اقلیت؟

من به ضرس قاطع می‏گویم که دارندگان این نظر در داخل جناح اصولگرا در اکثریت هستند. منتهی علت اینکه صدای‏شان خیلی شنیده نمی‏شود، مواضع رهبر جمهوری اسلامی ایران است که مشخصا به نفع آقای احمدی‏نژاد موضع می‏گیرد و هرجایی هم دعوای تاثیرگذاری در داخل نظام یا حتی در داخل جناح ‏اصول‏گرا رخ داده، ایشان تلویحاًّ یا تصریحاً به نفع آقای احمدی‏نژاد وارد دعوا شده‏اند. در نتیجه بقیه این احساس را دارند که اینجا، جایی نیست که خیلی به قول علما منطقةالفراق باشد و بشود اظهار نظر کرد. بلکه باید سکوت کرد و تابع نظر رهبری بود.

عده‏ای هم هستند که انتقادات‏شان به آقای احمدی‏نژاد آن‏قدر شدید است که حتی با وجود مواضع رهبری، با توجیهاتی نظیر توجیهات آقای مطهری که «ما حق داریم در این‏جا نظر خودمان را داشته باشیم» اظهارنظر می‏کنند.

گذشته از کسانی که نسبت به کلیت نظام جمهوری اسلامی ایران احساس نگرانی می‏کنند، جناح‏های دیگری در داخل اصولگرایان هستند که به دلایل دیگری مشکلاتی از نوع دیگر با آقای احمدی‏نژاد پیدا کرده‏اند.

مثلا انتقاد خیلی از نمایندگان مجلس به آقای احمدی‏نژاد به خاطر میزان تحقیری است که ایشان از زمانی که سرکار بوده، متوجه مجلس کرده. اقداماتی در حد این که حتی بودجه‏های بزرگ را از واردات بنزین گرفته تا موارد دیگر، بدون اینکه در مجلس تصویب شده باشد، رأسا خرج کرده است.

افراد دیگری نیز از موضع دفاع از نهاد‏های دیگر نظام، چنین موضعی را نسبت به آقای احمدی‏نژاد دارند. مثلا خیلی از مقامات قضایی نسبت به بی‏انضباطی‏‏های مالی دولت آقای احمدی‏نژاد معترض بوده‏اند و بعضا در چهارچوب گزارش‏هایی مانند گزارش سازمان بازرسی کل کشور، پیش از انتخابات، موضع انتقادی خود را ابراز کرده‏اند.

البته طیف مهم‏تری از منتقدان درون‏جناحی آقای احمدی‏نژاد وابسته یا نزدیک به طیف روحانیت هستند. میزان بی‏احترامی که آقای احمدی‏نژاد نسبت به مراجع تقلید و روحانیون ارشد و نهادهای روحانی محافظه‏کار به خرج داده، بعد از دوره‏ی آقای بنی‏صدر واقعا بی‏سابقه است.

اتفاق دیگری که هفته‏ی پیش در این زمینه افتاد، استعفای آقای حسینیان از نمایندگی مجلس، همراه با نامه‏ی تند و تیزی به عنوان استعفانامه بود. آیا می‏توان از مجموعه‏ی وقایع اخیر مانند صحبت‏های آقای مطهری، نامه‏ی آقای حسینیان و نارضایتی‏ طیف وسیعی از روحانیون از عملکرد آقای احمدی‏نژاد که شما نیز به آن اشاره کردید، نتیجه گرفت که ممکن است دولت آقای احمدی‏نژاد متزلزل شود؟

دولت آقای احمدی‏نژاد در داخل نظام جمهوری اسلامی ایران متزلزل نخواهد شد، مگر زمانی که پشتیبانی رهبری را از دست بدهد. تمام نهادها و شخصیت‏های سیاسی‏ داخل نظام که بعضا اظهارنظر می‏‏کنند، در مقابل رهبر قدرتی ندارند. یعنی کافی است که ایشان یک اظهارنظر قاطع بکند که همه‏ی این‏ها به اصطلاح سرجای‏شان بنشینند. چون هیچ استقلالی و هیچ وجود مستقلی در برابر رهبر ندارند.

به هرحال اظهارنظرهای آقای حسینیان و آقای مطهری در یک مورد مشترک است و آن اینکه نشان‏دهنده‏ی عمق اختلافات درونی جناح محافظه‏‏کار در خصوص نحوه‏ی برخورد با اعتراضات مردمی پس از انتخابات است.

اما اگر بخواهیم بگوییم آقای احمدی‏نژاد در چه صورتی می‏تواند در داخل حکومت متزلزل شود −کاری به تظاهرات اعتراضی مردم که به شیوه‏ی دیگری دارد کل حکومت را متزلزل می‏کند نداریم− در داخل حکومت، این اتفاق زمانی خواهد افتاد که به هر علت آیت‏الله خامنه‏ای از دخالت‏های مستقیم به نفع آقای احمدی‏نژاد خودداری کند. یعنی لازم نیست ایشان علیه احمدی‏نژاد حرفی بزند، کافی است از این به بعد در یک سری از دعواها بی‏طرف بماند. در آن صورت، آن‏قدر اختلاف داخلی زیاد است و آن‏قدر دشمنی‏های داخلی با آقای احمدی‏نژاد زیاد است که در داخل جناح محافظه‏کار حرکت‏های خیلی مؤثری علیه او شکل خواهد گرفت.

صحبت‏های دیروز (شنبه ۱۹ دی) آقای خامنه‏ای را چگونه ارزیابی می‏کنید؟ برخی از تحلیلگران معتقدند که لحن ایشان مقداری با قبل فرق داشت و مثل همیشه مستقیم از دولت آقای احمدی‏نژاد دفاع نکرد. نظر شما چیست؟

به نظر من، امیدهایی که هرازگاه به میانه‏روی آقای خامنه‏ای بسته می‏شود، از اشتباهات تحلیلی‏ای است که بالاخره باید جایی تمام شود. این توهم را باید خاتمه داد که انگار جناح‏هایی در داخل حکومت درگیر هستند و رهبری هم هست که گاهی به این طرف و گاهی به آن طرف متمایل می‏شود.

این‏طور نیست؛ آیت‏الله خامنه‏ای مهم‏ترین حامی آقای احمدی‏نژاد و تنها دلیل باقی ماندن ایشان بر کرسی ریاست جمهوری‏ است. دلیل خیلی واضح آن هم انتخابات پرهزینه‏ای بوده که انجام شد. با این حجم از تقلب و با این حجم از اعتراضاتی که پس از انتخابات ایجاد شده و کل نظام را متزلزل کرده است، آقای خامنه‏ای تا کنون پشت آقای احمدی‏نژاد ایستاده است.

اگر در آینده بخواهد اتفاق دیگری بیفتد، آن بحث دیگری است. ولی تا این لحظه تردیدی در این نیست که آیت‏الله خامنه‏ای پشت سرکوب‏ها و پشت دولت آقای احمدی‏نژاد هستند و وقتی هم در صحبت‏های اخیر خود اشاره می‏کنند که نهادهای مسئول باید به وظایف خود در مقابل معترضین با قدرت عمل کنند، واضح است که منظور ایشان چیست.

کل چیزی که در صحبت‏های آقای خامنه‏ای ممکن بود ذره‏ای تعبیر شود به اینکه شاید ایشان بخواهد طرفدار شدت عمل زیاد نباشد، جمله‏ای بود که بیان کردند «از حرکت‏های خودسرانه پرهیز شود». ولی معنای این جمله هم این نیست که باید مدارایی صورت بگیرد، منظور این است که نیروی انتظامی، وزارت اطلاعات و دستگاه قضایی به اندازه‏ی کافی در سرکوب مصمم هستند.

واقعیت هم این است که نهادهای رسمی هستند که فجایعی مانند کهریزک را ایجاد می‏کنند. وقتی آن‏ها در این حد پیش می‏روند، دیگر احتیاجی به حضور نهادهای غیررسمی نیست که آیت‏الله خامنه‏ای گفتند آن‏ها فعلا داخل نشوند.

مصاحبه‌گر: میترا شجاعی

تحریریه: بابک بهمنش