تحریم ایران، موضوعی در مذاکرات آمریکا و روسیه

هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا، روز پنجشنبه (۱۸ مارس / ۲۷ اسفند) به مسکو سفر کرد تا با سرگئی لاوروف، همتای روسی خود، و دیمیتری مدودیف، رئیس جمهور روسیه، دیدار کند. در این دیدار از جمله پیرامون برنامه هسته‌ای ایران مذاکره خواهد شد. وزیر خارجه آمریکا به دنبال نشانه‌های روشنی از جانب روسیه برای پشتیبانی از تحریم‌های شدیدتر علیه برنامه‌های هسته‌ای تهران خواهد بود، اگر راه‌حل‌های دیپلماتیک در این موضوع مشکل‌گشا نباشند. ویلیام برنز، معاون وزارت امور خارجه آمریکا، نیز گفته بود که «ما احساس می‌کنیم که زمان اعلام وجود نگرانی‌هایی» پیرامون رفتار تهران فرا رسیده است.

باراک اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده، نیز با دیگر از ضرورت حل مناقشه هسته‌ای با جمهوری اسلامی سخن راند. وی روز چهارشنبه (۱۷ مارس)، اطمینان از عدم دستیابی تهران به تسلیحات اتمی را «یکی از اولویت‌های اصلی» ایالات متحده خوانده بود. به گفته اوباما، اگر ایران به تسلیحات هسته‌ای دست یابد، به‌طور بالقوه، رقابت تسلیحات هسته‌ای در خاورمیانه افزایش می‌یابد.

تلاش‌ها برای فشار بر ایران برای تغییر مسیر در برنامه هسته‌ای خود همچنان ادامه دارد. آمریکا و متحدانش تلاش می‌کنند چین، عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، دارای حق وتو و مخالف اصلی تشدید تحریم‌ها علیه ایران، را بر آن دارند تا از تحریم‌های سخت‌تر علیه جمهوری اسلامی پشتیبانی کند. وزیر خارجه چین روز سه‌شنبه (۱۶ مارس) از «وضعیت کنونی» مناقشه هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرده بود.

آژانس بين‌المللی انرژی اتمی پیش‌تر پیشنهاد کرده بود که اورانیوم تا ۵/ ۳ درصد غنی‌شده‌ی ایران با سوخت مورد نياز رآکتور تحقيقاتی تهران مبادله شود. بنا بر این پیشنهاد اورانیوم ایران به روسیه می‌رود و پس از تغلیظ تا ۲۰ درصد برای تبدیل به میله‌های سوختی به فرانسه ارسال می‌شود. جمهوری اسلامی در ابتدا از اين پيشنهاد استقبال اما در نهايت آن را رد کرد.

هم‌زمان با افزایش فشارها بر ایران و پس از انتشار گزارش شدیداللحن آژانس مبنی بر ابراز نگرانی از احتمال اهداف نظامی برنامه هسته‌ای ایران، علی اکبر صالحی، رئيس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، روز چهارشنبه (۱۷ مارس) اعلام کرد که تهران آماده است تا تمام هزار و ۲۰۰ کيلوگرم اورانيوم غنی‌شده‌ی خود را به‌طور يک‌جا مبادله کند، مشروط بر این‌که مبادله در خاک ایران صورت گیرد.

تلاش آمریکا برای تغییر مسیر تهران در برنامه اتمی، هم‌زمان با چانه‌زنی‌ها برای کاهش تسلیحات کشتار جمعی صورت می‌گیرد. هیلاری کلینتون در سفر خود به مسکو پیرامون راه‌های کاهش تسلیحات هسته‌ای با مقام‌های مسکو گفت‌وگو می‌کند. قرارداد تسلیحاتی سال ۱۹۹۱ در دسامبر گذشته (۲۰۰۹) منقضی شد و مذاکرات برای بستن پیمانی جدید به نتیجه نرسید. این قرارداد که به "Start" موسوم است، بر کاهش تسلیحات اتمی آمریکا و روسیه تأکید می‌کند و دو دشمن دوران جنگ سرد را به اعتمادسازی فرا می‌خواند. پارلمان روسیه در آستانه سفر وزیر خارجه آمریکا به مسکو تهدید کرده بود که مذاکرات برای توافق "Start 2" را متوقف می‌کند.

بحران خاورمیانه، موضوعی دیگر برای گفت‌وگو

هدف رسمی سفر دو روزه‌ی وزیر خارجه آمریکا به منطقه، شرکت در نشست چهارجانبه خاورمیانه اعلام شده است. سفری که در پی اعلام اسرائیل مبنی بر ساخت هزار و ۶۰۰ خانه جدید در شرق بیت‌المقدس برنامه‌ریزی شد. لاوروف و کلینتون شامگاه امروز با دو شرکت‌کننده‌ی دیگر در این نشست، بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، و کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار می‌کنند. به گفته فیلیپ کراولی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، این دیدار نشانه «پشتیبانی جهانی» برای گفت‌وگوهای غیر مستقیم میان اسرائیل و فلسطین است.

واشنگتن از این‌که اسرائیل هم‌زمان با سفر جورج بایدن، معاون ریاست جمهوری آمریکا، به خاورمیانه خبر ساخت خانه‌های جدید را منتشر کرد، رنجیده بود. کارشناسان براین عقیده‌اند که نشست چهارجانبه در مسکو فشار بر تل‌آویو برای توقف ساخت خانه‌های جدید را افزایش خواهد داد. روندی که به گفته تحلیل‌گران، بزرگ‌ترین مانع بر سر راه گفت‌وگوهای صلح خاورمیانه است. به نوشته "نیویورک تایمز"، کاخ سفید در حال برنامه‌ریزی یک استراتژی برای خاورمیانه است.

البته باراک اوباما وجود هر گونه تنش در روابط اسرائیل-آمریکا را رد کرده است. وی روز چهارشنبه در گفت‌وگویی با شبکه خبری فاکس‌نیوز، اسرائیل را «متحد نزدیک» آمریکا خواند و گفت که گاهی میان دوستان نزدیک هم اختلاف عقیده به‌وجود می‌آید. به اعتقاد اوباما، اعلام خبر ساخت واحدهای جدید مسکونی در شرق بیت‌المقدس کار وزارت خارجه اسرائیل بوده و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر این کشور از این بایت عذرخواهی کرده است. اوباما در عین حال طرف اسرائیلی و فلسطینی را به «تلاش برای بازسازی اعتماد» فرا خواند.

اظهارات اوباما در مورد وزارت خارجه اسرائیل در حالی صورت می‌گیرد که آویگدور لیبرمان، وزیر خارجه اسرائیل، روز چهارشنبه بار دیگر خواست جهانی برای توقف خانه‌سازی‌ها را «کاملا غیرکارشناسی» خواند و آن را رد کرد. وی در کنفرانسی مشترک با کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تأکید کرد که اسرائیل اعراب را هم از «خرید خانه در غرب بیت‌المقدس» منع نمی‌کند.

هم‌زمان با تلاش‌ها برای سروسامان‌دادن به اوضوع خاورمیانه، خبرگزاری‌ها از حمله موشکی از نوار غزه به جنوب اسرائیل خبر می‌دهند؛ حمله‌ای که صبح پنج‌شنبه اتفاق افتاده و بر اثر آن یک نفر کشته شده است. یک گروه شبه‌نظامی متأثر از القاعده که خود را «تیپ انصار السنه» معرفی کرده، مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته است. در پیام این گروه آمده: «این حمله جهادی پاسخی به تعرض صهیونیست‌ها به مسجدالاقصی، اماکن متبرکه و مردم ما در اورشلیم است».