تحریم‌های اقتصادی، بزرگ‌ترین مانع پروژه‌های بزرگ در ایران

تحریم‌های اقتصادی جامعه‌ی جهانی زمان اتمام پروژه‌های پالایشگاهی را در ایران به تأخیر می‌اندازند. ایران که چهارمین تولیدکننده‌ی نفت جهان است، باید نیمی از بنزین مصرفی خود را وارد کند. این واردات هر سال پنج میلیارد دلار به اقتصاد این کشور تحمیل می‌کند.

ساخت یک پالایشگاه جدید، دست‌کم چهار سال طول می‌کشد. اما در ایران، طرح‌هایی از این دست، به‌دلیل گره‌های اقتصادی ناشی از تحریم‌ها، همچنان مسکوت مانده‌اند.

مشکل مشابهی برای یک پالایشگاه در حال ساخت در بندرعباس وجود دارد. هزینه‌ی ساخت این پالایشگاه، دو میلیارد دلار بر‌آورد شده است. شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران، قرارداد ساخت پالایشگاه بندرعباس را پیشتر به یک شرکت چینی واگذار کرده بود که طرف چینی از عهده‌ی تعهدات خود برنیامد.

سپس شرکت اسنامپروگتی (Snamprogetti) عهده‌دار ساخت این پالایشگاه شد. اما به‌دلیل عدم همکاری بانک‌های بین‌المللی و شرکت بیمه‌ی صادرات Sace، طرف ایرانی مجبور شد هزینه‌های مربوط به بیمه را از محل دارایی‌های شرکت بپردازد.

در ساخت پالایشگاه دیگری در اصفهان هم مشکلات مشابهی به وجود خواهد آمد؛ زیرا قرارداد ساخت آن نیز احتمالاً به یک کنسرسیوم از اروپای غربی سپرده خواهد شد. اعتبارات این پالایشگاه هم بیمه نشده‌است.

این‌جاست که تحریم‌های آمریکا در مقایسه با تحریم‌های سازمان ملل، تأثیر دامنه‌دارتری ‌تری از خود نشان می‌دهند. با فشارهای اداره‌ی خزانه‌داری آمریکا، بانک‌های بزرگ آلمانی و سوئیسی روابط خود را با ایران قطع کرده‌اند. بنگاه‌های اقتصادی باقی مانده‌ هم، روابط خود را هر روز محدودتر می‌کنند.

اداره‌ی خزانه‌داری ایالات متحده هم‌چنین بانک‌های سپه و صادرات را در لیست سیاه قرار داده است. شرکت‌هایی هم که با این بانک‌ها روابط تجاری برقرار کنند، مورد تحریم قرار می‌گیرند. علاوه بر این، شرکت‌های بیمه‌ی صادرات هم، پروژه‌های مالی بزرگ را در ایران بیمه نمی‌کنند.

بدین ترتیب ایران در رتبه‌بندی ریسک اقتصادی در مرحله‌ی قبل از بدترین وضعیت قرار گرفته است. چنین جایگاهی باعث افزایش ۲۰ درصدی هزینه‌های بیمه معاملات و اعتبارات سرمایه‌گذاری در این کشور شده‌ است. گواهی‌های بیمه، اگر هم صادر شوند، شرایط بسیار زیان‌آوری از نظر اقتصادی در بر دارند.

از طرفی بیشترین بار تحریم‌ها بر اقتصاد کشورهای اروپای غربی تحمیل می‌شود زیرا پروژه‌هایی با میلیاردها یورو ارزش مسکوت می‌مانند.

این فشارها در مورد روسیه هم مؤثر واقع شده‌اند. این کشور هم به بهانه‌ی بدهی‌های معوقه‌ی ایران، اتمام نیروگاه بوشهر را تا پایان سال ۲۰۰۸ میلادی به تأخیر انداخته است. بدین ترتیب این نیروگاه در سی‌وسومین سال ساخت خود هم ناتمام باقی خواهد ماند.

تحریم‌های اقتصادی آمریکا می‌توانند صادرات گاز ایران به اروپا را هم مختل کنند. ایالات متحده اخیراً تهدید کرده است که اگر ترکیه گاز از ایران وارد کند و بخشی از آن‌را به اروپا تحویل دهد، با تحریم‌های آمریکا روبرو خواهد شد.

اجماع بین‌المللی در گام بعدی، احتمالاً صادرات بنزین به ایران را هدف قرار خواهد داد. البته دولت محمود احمدی نژاد قصد دارد با اقدامات پیشگیرانه، از خسارات ناشی از آن جلوگیری کند.

از روز ۲۷ ژوئن ۲۰۰۷، سوخت خودروهای شخصی به مقدار ۱۰۰ لیتر در ماه سهمیه‌بندی شده است. همچنین دولت قصد دارد تا خودروهای بنزین‌سوز را به دوگانه‌سوز تبدیل کند. به این منظور صدها جایگاه سوخت‌گیری گاز مایع در دست ساخت قرار دارند.