"تحریم‌های هدفمند؛ بهترین راه حل در برابر ایران"
۱۳۹۰ آبان ۲۴, سه‌شنبه
تنها لحن‌ها تندتر شد و از ایران خواسته شد به پرسش‌های آژانس پاسخ دهد. وزیر خارجه هلند هم گفت که نباید گزینه حمله نظامی را از نظر دور داشت. اظهارنظر وی اما با واکنش شدید آلمان، فرانسه، دانمارک و لوکزامبورگ روبرو شد. این نتیجه‌‌ی نشست روز ۱۴نوامبر/ ۲۳ آبان سران اتحادیه اروپا در بروکسل بود.
صحبت از تحریم بانک مرکزی و تحریم فروش نفت ایران هم به میان نیامد. آیا اتحادیه اروپا به دنبال راههای دیگری برای توقف برنامه اتمی ایران است؟
احمد علوی استاد اقتصاد مالی در سوئد می‌گوید غرب در نهایت راه حلی بینابینی پیدا خواهد کرد که در آن «نه سیخ بسوزد و نه کباب.»
دویچه‌وله: آقای علوی، نشست ۱۴ نوامبر سران اتحادیه اروپا که بنا بود در مورد تحریم‌های بیشتر علیه ایران تصمیم بگیرند، بی‌نتیجه به اتمام رسید. ظاهراً سران اتحادیه اروپا نتوانستند بر سر تشدید تحریمها علیه ایران به توافق برسند. صحبت از تحریم بانک مرکزی، تحریم فروش نفت بود. به نظر شما چه راههای دیگری برای تشدید تحریمها علیه ایران باقی مانده است؟
احمد علوی: عدم توافق کشورهای اروپایی روی یک برنامه‌ی‌تحریم جدید ناشی از آن است که هرکدام از این‌ها در ارتباط با ایران منافع متفاوتی دارند. بنابراین اتحادیه اروپا در مورد ایران رابطه‌ی یکسان و همسان ندارد و گزینه‌های دیگر نیز تابعی هستند از همین منافع و نزدیکی و دوری این کشورها با ایران. آن چه بسیار محتمل به‌‌نظر می‌رسد، این است که همین سطح فعلی تحریمها را گسترده‌تر کنند. یعنی تحریمها عمیق‌تر نشود که مثلاً به بانک مرکزی برسد، بلکه ایران از جهت تکنولوژی برتر و پیشرفته تحریم شود تا نتواند از آن مصرف‌های دوگانه یا چندگانه‌اش استفاده کند و صنایع اتمی‌اش را گسترش دهد.
این که تحریمها گسترده‌تر شود و نه عمیق‌تر، یک راهش این است که از تجهیزات نظامی فراتر رود و به تجهیزات غیرنظامی هم برسد. اگر این طور باشد که مثلاً آلمان بزرگترین شریک تجاری ایران در اروپاست. آن وقت تکلیف کشورهایی که تا این حد تبادلات اقتصادی و تجاری با ایران دارند چه خواهد شد؟
اتفاقاً داستان اختلاف این کشورها هم همین است. یعنی با تحریم ایران در واقع این آلمان است که بیشتر از همه متضرر می‌شود. به همین دلیل هم هست که کشورهایی که بیشترین رابطه و بیشترین نفع را دارند، ترجیح می‌دهند این تحریمها عمیق‌تر نشود. آنچه اکنون بیشتر مطرح است این است که تجهیزات پیشرفته‌ای که احتمالاً می‌توانند مصرف چندگانه داشته باشند، استفاده نشوند و همین رابطه‌ی تجاری فعلی محدودتر شود. یعنی آلمان که امروز صنایع اتمی را قطعاً به ایران نمی‌فروشد، اما همین تجارت معمولی را هم محدودتر کند و تلاش کند که این محدودیت‌ها موجب فشار بیشتر بر حکومت ایران شوند.
فکر می‌کنید چرا با وجود صحبت تحریم بانک مرکزی ایران یا تحریم فروش نفت پس از انتشار گزارش آژانس، دیگر حرفی از آن نشد؟ چرا نتوانستند سر آن به توافق برسند؟
این مسئله دلیل آشکاری دارد که ما می‌دانیم و دلایل غیرآشکاری هم هست که مربوط می‌شود به مذاکراتی که در پس این ظاهر انجام می‌گیرد و بین دیپلمات‌ها در جریان است و ما از آن بی‌خبریم. آنچه ما ظاهراً می‌دانیم این است که گویا اتحادیه اروپا و آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که ممکن است تحریم بانک مرکزی یا تحریم نفت ایران اقدامی بیش از حد باشد و آن‌ها می‌توانند تا مرحله‌ی بعدی منتظر بمانند. بنابراین دنبال این هستند که مراحلی میانی را طی کنند و بازهم شانسی به حکومت ایران بدهند تا شاید بدون فشار بیشتر در مقابل شرایطی که بر آن تحمیل می‌کنند، تسلیم شود.
راه دیگری که برای تشدید تحریمها علیه ایران پیش‌بینی می‌شود، بستن منافذ فرار ایران و دور زدن تحریمها از طریق کشورهایی چون چین و روسیه و احیانا کره است. در این مورد آیا فکر می‌کنید که اروپا و غرب موفق خواهند شد؟
ببینید امروز در شرایطی که ما هستیم، هم روسیه و هم چین تلاش می‌کنند با استفاده از موقعیتی که در اختیارشان هست، این تحریمها را دور بزنند و البته بیشتر از آن که در چارچوب منافع حکومت ایران باشد، در چارچوب منافع خودشان است. البته اگر چین و روسیه به طور جدی و صادقانه بتوانند با طرف اروپایی و آمریکایی به نتیجه برسند، قطعاً این تحریمها مؤثرتر و آن راههای فرار بسته‌تر خواهند شد.
گروهی از کارشناسان معتقدند که تحریمها جایگزین مناسبی برای حمله‌ی نظامی است . یعنی اگر غرب بتواند بر سر تحریم‌های بیشتر به توافق برسد، خطر گزینه‌ی نظامی فعلاً از سر ایران رد می‌شود. به نظر شما به توافق نرسیدن بر سر تحریمها می‌تواند غرب را به سمت گزینه‌ی نظامی سوق دهد؟
من گمان می‌کنم که غرب امروز به این نتیجه رسیده که هزینه‌های جنگ چه برای طرف اروپایی و چه برای مردم ایران بسیار زیاد است و تلاش می‌کند که راه‌حل‌های بینابینی را پیدا کند و روی همان تحریمها به توافق برسد. به شکلی که هم مؤثر باشد و در عین حال رژیم را تسلیم شرایط اروپایی‌ها کند و هم بتواند جلوی جنگ را بگیرد. اگر نظر من را بخواهید، می‌گویم جنگ مشکلات فیمابین ایران و کشورهای خارجی به‌خصوص اروپا را بیشتر خواهد کرد و مسئله‌ای را حل نخواهد کرد. اما می‌توان با تحریم‌های هدفمند در صورتی که به شکل جدی باشد، این حکومت را وادار کرد که از پیگیری سلاح‌های اتمی دست بکشد.
مصاحبه‌گر: میترا شجاعی
تحریریه: مهیندخت مصباح