تداوم آلودگی هوای ایران در روز هوای پاک
۱۳۹۲ دی ۲۹, یکشنبه
در ایران روز ۲۹ دی‌ماه هر سال روز ملی هوای پاک نامگذاری شده است. هدف از اعلام این روز ایجاد حساسیت در بین قشرهای مختلف جامعه بوده است.
ایده نامگذاری یک روز به نام روز ملی هوای پاک در ایران نخستین بار در سال ۱۳۷۴ مطرح شد و اداره کل محیط زیست استان تهران نیز از آن حمایت کرد. در سال‌های بعد نیز این ایده با حمایت دیگر کلان‌شهرها روبرو شد و سرانجام در سال ۱۳۸۰ روز هوای پاک به عنوان یک روز ملی تصویب شد.
از آن پس هر سال در این روز در سراسر ایران برنامه‌های خاصی در جهت اشاعه فرهنگ زیست‌محیطی بر پا می‌شود. از جمله می‌توان به اعلام زنگ هوای پاک در مدارس اشاره کرد تا دانش‌آموزان آشنایی بیشتری با برخی عوامل آلاینده مانند خودروها، صنایع، کارخانه‌ها و همچنین ضرورت بهینه‌سازی انرژی پیدا کنند.
مطرح شدن روزی به نام هوای پاک در دیگر کشورها نیز مرسوم است. در اروپا این روز زیر عنوان روز "بدون خودرو" گرامی داشته می‌شود. ایده در نظر گرفتن روزی به عنوان روز "بدون خودرو" تقریبا توسط تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، از جمله آلمان حمایت می‌شود. در دیگر کشورها نیز این روز با عناوین مشابهی نظیر روز "بدون دود" نامگذاری شده است.
در ایران ایده نامگذاری این روز با افزایش آلودگی هوا در سال‌های دهه ۶۰ رفته رفته پا گرفت تا سرانجام با تلاش پیگیر مدافعان حفظ محیط زیست و سازمان‌های غیردولتی (مردم‌نهاد) به تحقق درآمد.
هوای پاک، حق اساسی تمامی زیست‌‌مندان
همه موجودات زنده به هوایی پاک نیاز دارند. حتی گیاهان نیز از این مسئله مبرا نیستند و ذرات آلاینده موجود در هوا به‌سبب پوشاندن روزنه برگ‌های گیاهان روند طبیعی فتوسنتز و تنفس گیاه را با مشکل مواجه می‌کنند. نمود مشهود این اثرگذاری را می‌توان در وقوع "خزان زودرس" در تهران طی سال‌های گذشته دید که در ایجاد آن علاوه بر آلودگی هوا عوامل دیگری مانند آلودگی آب، فقر خاک و گرمای هوا نیز موثر بوده است.
انسان که خود به صورت مستقیم و جدی از آلودگی هوا آسیب می‌بیند از تأثیرات مخرب آلاینده‌ها بر روی گیاهان و حیوانات نیز در امان نیست و در اینجا نیز به طور غیرمستقیم در معرض خطر قرار می‌گیرد.
مهم‌ترین آلاینده‌های هوا
هر آنچه کیفیت طبیعی هوا را تغییر دهد آلودگی هوا نامیده می‌شود. مهم‌ترین منابع آلوده‌کننده هوا شامل مونوکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن، اکسیدهای گوگرد، ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون، ازن و هیدروکربن‌های نسوخته است که هر یک اثرات مختلفی بر روی سلامتی انسان می‌گذارد.
سازمان بهداشت جهانی می‌گوید، دو درصد از كل مرگ وميرهای ناشی از عوارض قلبی در شهرهای آلوده به طور مستقيم و غيرمستقيم مربوط به آلاينده‌های هوا است. آلودگی هوا علاوه بر عوارض قلبی مشکلات ریوی، عصبی و عروقی نیز به دنبال می‌آورد.
در تهران کارشناسان در سال‌های اخیر نسبت به افزایش سرطان هشدار داده و عده‌ای از آنها آلودگی هوا را به ویژه در افزایش سرطان ریه مؤثر دانسته‌اند.
رحمت‌الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت شورای اسلامی شهر تهران، آبان‌ماه امسال (۱۳۹۲) اعلام کرد، در ایران ماهانه دست کم ۲۷۷ مرگ منتسب به آلودگی هوا گزارش می‌شود.
دیگر شنیدن اخبار "هوای بسیار ناسالم" و رسیدن به "وضعیت اضطرار" برای مردم کلان‌شهرهای ایران، بخصوص تهران عادی شده و هشدار به کودکان و سالمندان و بیمارهای قلبی‌ـ ریوی هم از هشدارهای معمول به شمار می‌رود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که کودکان و سالخوردگان آسیب‌پذیرترین گروه‌های سنی در برابر آلودگی هوا هستند. کودکان صدمات بيشتری را متحمل می‌شوند چرا که آنها به‌جهت برخورداری از تعداد تنفس بیشتر آلاينده‌های بيشتری را وارد سيستم تنفسی خود می‌کنند.
تصمیم به کاهش ۱۰ تا ۱۵ درصدی آلاینده‌ها
به نوشته خبرآنلاین، وزارت بهداشت ایران در روز ۲۱ دی جلسه‌ای به منظور بررسی عوامل محیطی مؤثر بر سلامت تشکیل داد که در آن سازمان حفاظت محیط زیست مکلف به کاهش مشخص برخی عوامل آلاینده هوا در ۸ شهر بزرگ کشور شد. قرار شد که سازمان محیط زیست از ابتدای سال ۱۳۹۳ با نظارت بر اجرای برنامه جامع کاهش آلودگی این ۸ شهر حداقل ۱۵ درصد از غلظت متوسط سالانه ذرات معلق "پی ام ۱۰" و "پی ام دو و نیم" و حداقل ۱۰ درصد از غلظت SO2 ، NO2 و ازن نسبت به سال ۱۳۹۲ بکاهد.
علاوه بر این سوخت غیر استاندارد، هجوم ریزگردها و شمار بالای وسایل نقلیه فرسوده نیز بر مشکل آلودگی هوا افزوده‌اند.
در تهران دست کم ۵ میلیون خودرو و بیش از سه میلیون موتورسیکلت تردد دارند که همین امر یکی از منابع اصلی آلودگی هوا محسوب می‌شود که اگر سوخت این تعداد منابع متحرک نیز استاندارد نباشد وضع هوا بسیار وخیم خواهد شد.
کارشناسان بخش عمده‌‌ای از آلودگی هوا را ناشی از سوخت خودروها و موتورسیکلت‌ها می‌دانند. سعید متصدی، معاون سازمان حفاظت محیط زیست در برنامه گفت‌وگوی خبری شبکه دوم سیمای جمهوری اسلامی با تأکید بر ضرورت استفاده از وسایل نقلیه عمومی گفت: «بر اساس اعلام بانک جهانی، سالانه ۸ میلیارد دلار بابت آلودگی هوا به ایران ضرر وارد می‌شود.»