ترس عربستان سعودی از سقوط پاکستان

عربستان سعودی و پاکستان دارای پیوندهای محکمی هستند. پیشینه‌ی این پیوندها به دوره‌ی جنگ سرد و رقابت‌های میان غرب و شرق بازمی‌گردد. در حال حاضر نیز عربستان سعودی و پاکستان متحدان استراتژیک هستند. عربستان سعودی نیرومندترین قدرت اقتصادی جهان عرب است و پاکستان تنها کشور اسلامی دارای بمب اتمی.

پشتیبانی دو کشور از حکومت طالبان

دو کشور در زمینه‌ی سیاسی همواره پشتیبان یکدیگر بوده‌اند. خلبانان نیروی هوایی پاکستان در سال ۱۹۶۹ به عربستان سعودی در جنگی کوتاه مدت علیه جمهوری سوسیالیستی یمن جنوبی کمک کردند. از آن زمان ۱۰ هزار سرباز پاکستانی در عربستان سعودی مستقر هستند. عربستان سعودی نیز در جنگ میان پاکستان و هند و در مناقشه بر سر کشمیر، بی‌قید و شرط جانب پاکستان را گرفت.

افزون بر آن، هر دو کشور در دهه‌ی هشتاد متحدا از مجاهدین افغانی در پیکار علیه نیروهای ارتش سرخ شوروی پشتیبانی می‌کردند. پس از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، عربستان سعودی و پاکستان، در کنار امارات متحده‌ی عربی، تنها کشورهایی بودند که حکومت طالبان را به رسمیت شناختند. احتمالا عربستان سعودی از برنامه‌ی اتمی پاکستان نیز پشتیبانی مالی کرده است.

روزهای دشوار پاکستان و نگرانی سعودی‌ها

امروز نیز مناسبات میان دو کشور بسیار تنگاتنگ است. ولی پاکستان روزهای دشواری را از سر می‌گذراند و نیروهای طالبان در این کشور در حال پیشروی هستند. این امر مایه‌ی نگرانی عربستان سعودی نیز هست. این کشور بیش از هر چیز بیم آن دارد که تثبیت موقعیت طالبان در مناطق شمال غربی پاکستان، به شبکه‌ی ترور القاعده نیروی تازه‌ای بدهد و به تهدیدی برای ریاض تبدیل شود.

بی‌دلیل نیست که ملک عبدالله پادشاه عربستان، در سال ۲۰۰۸ به درخواست حامد کرزای، رییس‌جمهوری افغانستان پاسخ مثبت داد و با نیروهای "میانه‌رو" طالبان وارد مذاکره شد تا آنان را به گفت‌وگوی سیاسی با دولت افغانستان تشویق کند.

عربستان سعودی پیش‌شرط اصلی خود را برای این مذاکرات، فاصله‌گرفتن آشکار طالبان از شبکه‌ی ترور القاعده اعلام کرده بود. این تلاش‌ها در آن زمان ناکام ماند و جز چند تن، کسی از نیروهای طالبان خود را آماده‌ی مذاکره نشان نداد.

صالح خزلان، سیاست‌شناس دانشگاه ملک فیصل در ریاض معتقد است که آن تلاش‌ها محکوم به شکست بود، زیرا دشوار می‌توان میان طالبان و القاعده تفاوت گذاشت. به گفته‌ی خزلان، ساده‌لوحانه است اگر بپنداریم که در میان طالبان، نیروهای میانه‌رو وجود دارد. افزون بر آن، حملات هواپیماهای بی‌سرنشین آمریکایی به روستاهای مرزی پاکستان و کشتن غیرنظامیان، نیروهای طالبان را رادیکال‌تر کرده است.

بی‌اعتمادی سعودی‌ها به رهبران کنونی پاکستان

عربستان سعودی از ارتش پاکستان وسیعا پشتیبانی می‌کند و آن را تنها ضامن وحدت این کشور می‌داند. ولی نگاه سعودی‌ها به رهبران کنونی پاکستان بسیار انتقادی است. سعودی‌ها رهبران پاکستان را متهم می‌کنند که تنها در پی منافع خویش‌اند و وحدت پاکستان برایشان مهم نیست.

سعودی‌ها به زرداری‌، رییس‌جمهوری کنونی پاکستان، اعتماد چندانی ندارند و معتقدند که او پاکستان را به وضعیت افغانستان دچار کرده و آن را در خطر چندپارچگی قرار داده است. به همین دلیل، کمک‌های مالی عربستان به پاکستان، در زمان ریاست‌جمهوری زرداری کاهش یافته است.

ولی سعودی‌ها با سیاست مناقشه‌جویانه‌ی نواز شریف، رهبر اپوزیسیون پاکستان نیز چندان موافق نیستند. با این همه او را بر زرداری ترجیح می‌دهند. هر چه باشد، نواز شریف یک شاهزاده خانم سعودی را به همسری گرفته و سال‌های تبعید خود را در عربستان سعودی گذرانده است.

نسخه‌ی سعودی‌ها برای بحران منطقه

سیاست غرب در پاکستان نیز مورد انتقاد سعودی‌هاست. آنان معتقدند که حملات هوایی آمریکا به روستاهای مرزی پاکستان، طالبان را نیرومندتر کرده است. شخصیت‌های بانفوذ عربستان سعودی به غرب و ناتو توصیه می‌کنند که نیروهای خود را از افغانستان خارج کنند.

به باور سعودی‌ها، باید کار بیرون کردن نیروهای طالبان و القاعده از این منطقه را به مردم بومی آن سپرد. زیرا آنان مدت‌هاست که از دست جهادگران به تنگ آمده‌اند و می‌توانند به موفقیتی دست‌یابند که نیروهای بیگانه نتوانستند به آن برسند.

BM/PB