ترودو: رژیم ایران باید برای سقوط وحشیانه هواپیما پاسخگو باشد
۱۴۰۱ دی ۱۹, دوشنبه
جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، روز یک‌شنبه ۸ ژانویه (۱۸ دی) در مراسم سومین سالگرد ساقط شدن هواپیمای مسافربری اوکراین با شلیک دو موشک سپاه پاسداران شرکت کرد.
ترودو در سخنرانی خود در این مراسم که در تورنتو برگزار شد، گفت: «این تراژدی تنها به دلیل بی‌توجهی شنیع رژیم ایران به جان انسان‌ها اتفاق افتاد.»
او با ابراز همدردی با خانواده‌های قربانیان این هواپیما تأکید کرد: «غم شما با امتناع آنها [رژیم ایران] از پاسخگویی تشدید شده است.»
ترودو گفت که دولت کانادا مصمم است "رژیم ایران را برای ساقط کردن وحشیانه و ظالمانه هواپیمای اوکراینی به پاسخگویی وادارد." او افزود که "جمع‌شدن ما در اینجا در خدمت تحقق عدالت برای قربانیان است."
حکومت ایران تا کنون نه تنها درباره شلیک دو موشک به هواپیمای مسافربری پاسخ قانع‌کننده‌ای به خانواده‌ها نداده است بلکه بسیاری از خانواده‌های قربانیان از اذیت و آزار خود توسط عوامل جمهوری اسلامی خبر می‌دهند.
بیشتر بخوانید: بیانیه چهار کشور در هزارمین روز ساقط کردن هواپیمای اوکراین توسط سپاه
سرویس امنیتی کانادا نیز در چند مورد تایید کرده که خانواده قربانیان این پرواز که در مجامع بین‌المللی و در فضاهای عمومی در این باره صحبت کرده‌اند، مورد اذیت و آزار عوامل رژیم جمهوری اسلامی قرار گرفته‌اند.
در مراسم یادبود قربانیان این فاجعه همچنین بیانیه سخنگوی سازمان امنیت کانادا قرائت شد. اریک بالزام در این بیانیه با تایید اذیت و آزار خانواده‌های قربانیان پرواز PS752 گفت: «تاکتیک‌ها و ابزارهای مورد استفاده برای چنین مقاصدی شامل جاسوسی سایبری و تهدیدهایی است که برای ساکت کردن کسانی طراحی شده که علناً علیه آنها [رژیم ایران] صحبت می‌کنند.»
در بیانیه سخنگوی سازمان امنیت کانادا همچنین تأکید شد: «ما این تهدیدها را جدی می‌گیریم و به جمع‌آوری اطلاعات و بررسی گزارش‌های افراد مقیم کانادا که آزار و اذیت و ارعاب را از سوی عوامل مرتبط با جمهوری اسلامی ایران تجربه کرده‌اند، ادامه می‌دهیم.»
روند رسیدگی به پرونده در ایران
با گذشت سه سال از سرنگونی هواپیمای اوکراینی هنوز دادگاه رسیدگی به این واقعه در ایران ادامه دارد. خانواده‌های قربانیان که ساکن ایران هستند از روند قضایی بسیار ناراضی هستند.
دو جلسه اول دادگاه رسیدگی به این پرونده در آبان و آذر ۱۴۰۰ برگزار شد که به دلیل نواقص موجود، دادخواست دوباره به دادسرا ارجاع شد. دور دوم رسیدگی از آذرماه امسال آغاز شده اما ظاهرا نواقص همچنان پابرجاست.
محمود علیزاده طباطبایی، وکیل خانواده‌های قربانیان، روز یک‌شنبه ۱۸ دی در مصاحبه با ایلنا ضمن تاکید بر این که خانواده‌ها از روند جدید رسیدگی به پرونده نیز ناراضی هستند، گفت: «سازمان قضایی نیرو‌های مسلح پرونده را به بازپرسی ارجاع داد و تقریباً یکسال پرونده در بازپرسی قرار داشت؛ متاسفانه بازپرس قرار عدم دسترسی داد که در نتیجه وکلا دسترسی به پرونده نداشتند. هر بار که مراجعه می‌کردیم، می‌گفتند پرونده دست کارشناسی است، ما به بازپرس گفتیم باید کارشناس مشخص باشد که چه کسی است و به ما هم اعلام کنید تا ایرادات‌مان را به کارشناس بگیریم که قبول نکردند و بعد از بیش از یکسال رسیدگی، پرونده به دادگاه ارسال شد.»
بیشتر بخوانید: ثبت شکایت خانواده قربانیان پرواز اوکراین از سپاه پاسداران در دادگاه لاهه
پدر نسیم رحمانی‌فر یکی از کشته شدگان پرواز PS752 در گفت و گو با سایت انتخاب نارضایتی خانواده‌ها از روند رسیدگی به این پرونده را روایت کرده، از جمله اینکه برای شرکت در جلسات دادگاه تنها برای برخی خانواده‌ها دعوتنامه ارسال شده و بقیه خانواده‌ها در دادگاه حضور نداشته‌اند.
به گفته او با اعتراض خانواده‌ها دادگاه مجددا با حضور همه برگزار شده، اما "به شکلی نامانوس". او اضافه کرده: «برای ما عجیب بود که به برگزاری دادگاه توالی دادند. یعنی پشت سر هم و هر دو سه روز یک جلسه دادگاه گذاشته بودند. ما اعتراض کردیم که اولا خیلی از خانواده‌ها از شهرستان‌های دور و نزدیکی مثل قم، زنجان، اصفهان و مشهد به تهران می‌آیند. به هر حال خانواده‌ای کارمند و کارگر است و صبح ساعت هشت و نیم خود را به دادگاه می‌رساند تا ساعت ۱۲ ظهر که دادگاه تمام می‌شود بعد از آن تا بخواهد به شهر خود بازگردد هم آخر شب می‌شود، دوباره صبح بلند می‌شود و می‌بیند به او ابلاغ کردند که فردا صبح جلسه دادگاه است. درواقع ۴۸ ساعت بعد از دادگاه قبلی دوباره دادگاه گذاشته‌اند.»
خانواده‌ها همچنین درخواست داده‌اند که دادگاه در ایام نزدیک به سالگرد برگزار نشود چون در این ایام خانواده‌ها حال خوشی ندارند و مدام به یاد آخرین روزهایی هستند که در کنار عزیزانشان بوده‌اند اما با این درخواست هم موافقت نشده است.
نقایص کارشناسی
پدر نسیم رحمانی‌فر به نقایص کارشناسی در پرونده نیز اشاره کرده: «از جمله اینکه اصل نظریه کارشناسی، طبق حقوق قضایی کشور باید به ما ابلاغ می‌شده که این صورت نگرفته است. نظریه کارشناسی باید به ما ابلاغ شود تا ببینیم بازپرس چه چیزی را به کارشناسان ارجاع داده است؟ چه چیزی را خواسته کارشناسی کند؟ اصلا کارشناسان چه کسانی هستند؟ .....هیچکدام از این کارها صورت نگرفته است. برای متهمین اصلی که ما شکایت کرده‌ایم، قرار منع تعقیب صادر کرده‌اند که این هم به ما ابلاغ نشده است. نمی‌دانیم نتیجه اعتراض ما چه شده و به کجا کشیده است؟»
دادگاه رسیدگی به این جنایت تنها با حضور یک متهم که اپراتور پدافند هوایی بوده برگزار می‌شود و سایر متهمان با قرار وثیقه و کفالت آزاد هستند و تا کنون در هیچیک از جلسات دادگاه حضور نداشته‌اند.
از دیگر موارد اعتراض خانواده‌ها این است که همان سه سال پیش این خانواده‌ها از وزیر راه و سازمان هواپیمایی کشوری شکایت کرده‌اند. حالا بعد از گذشت سه سال به آنها گفته شده که دادگاه نظامی صلاحیت رسیدگی به این شکایت را ندارد و خود دادگاه هم پرونده را به شعبه صلاحیت‌دار ارسال نکرده بلکه بعد از سه سال از خانواده‌ها خواسته شده که بار دیگر خودشان شکایت‌شان را به دادگاه‌های عمومی و انقلاب ارجاع دهند.
همه اینها در حالی است که خبرگزاری قوه قضاییه، میزان، از "برگزاری منظم" جلسات دادگاه از روز ۱۴ آذرماه خبر داده و از قول رییس دادگاه نوشته است: «تمام دلایل و مدارک ارائه شده را استماع و بررسی می‌کنیم و قطعاً به تمام موارد توجه می‌شود... در راستای کشف حقیقت با هیچکس تعارف نداریم و هرکجا لازم باشد از فرد و یا مسئولی سوال شود این کار را خواهیم کرد.»
پرواز PS752 خطوط هواپیمایی اوکراین روز ۱۸ دی ماه ۱۳۹۸ چند دقیقه پس از بلندشدن از فرودگاه "امام خمینی" تهران هدف دو موشک سپاه پاسداران قرار گرفت و تمامی ۱۷۶ سرنشین آن کشته شدند.
مقامات جمهوری اسلامی تا سه روز پس از این حادثه علت سقوط را "نقص فنی" اعلام کردند و در نهایت زیر فشارهای بین‌المللی و افکار عمومی ناچار به پذیرش شلیک موشک شدند اما آن را "خطای انسانی" دانستند. درباره علت شلیک موشک دوم نیز هیچگاه توضیحی ندادند.
پرونده ساقط کردن هواپیمای مسافری اوکراین برای رسیدگی به دادگاه بین‌المللی جنایی لاهه ارسال شده است. انجمن خانواده‌های جان‌باختگان پرواز اوکراین، هفتم دی اعلام کرد که چهار کشور اوکراین، بریتانیا، سوئد و کانادا در یک یادداشت دیپلماتیک رسمی از حکومت ایران خواسته‌اند تا هرچه زودتر برای حل اختلاف‌های موجود در این پرونده در دیوان کیفری بین‌المللی لاهه همکاری کند.