تعطیلی تهران در آستانه‌ی بحران آلودگی هوا
۱۳۸۹ آذر ۷, یکشنبه
شهروندان ساکن تهران سال‌هاست از آلودگی بیش از حد هوای این شهر رنج می‌برند. این وضعیت در سال‌های اخیر بهبود نیافته و مدام بحرانی‌تر می‌شود. دولت متهم است به وظایف خود برای کاهش آلودگی عمل نکرده. تاکنون مهمترین تدبیرهای دولت ایجاد محدودیت برای تردد شهروندان و تعطیل کردن اداره‌ها و مدرسه‌ها بوده است.
تعطیلی چهارشنبه و پنجشنبه
عصر امروز، هفتم آذر ماه ۱۳۸۹، "کمیته‌ی اضطرار آلودگی هوای تهران" نشستی فوق‌العاده برگزار کرد تا راه‌کارهای مقابله با وضعیت موجود را بررسی کند. بنابر گزارش‌ها، رئیس سازمان محیط زیست، استاندار تهران و نمایندگان دستگاه‌های اجرایی در سازمان محیط زیست از شرکت‌کنندگان در این نشست بوده‌اند. به گزارش خبرگزاری مهر نماینده سازمان هواشناسی در این نشست تاکید کرد به دلیل انباشت آلاینده‌ها و استمرار وارونگی هوا روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه وضعیت هوای تهران به مرز بحران نزدیک می‌شود.
نشست فوق‌العاده‌ی عصر امروز سومین نشست کمیته‌ی اضطرار در شش هفته‌ی گذشته محسوب می‌شود. این کمیته روزهای اول و پنجم آبان‌ماه نیز با تشدید آلودگی هوای تهران تشکیل جلسه داد. استاندار تهران مرتضی تمدن در حاشیه این نشست اظهار داشت هنوز تصمیمی در مورد تعطیلی روزهای آینده گرفته نشده است. پیش از این شایعه شده بود دیروز و امروز در تهران تعطیل عمومی اعلام شود. شامگاه امروز خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایرنا از قول محمد جواد محمدی‌زاده رییس سازمان حفاظت محیط زیست در حاشیه‌ی جلسه‌ی هیات دولت اعلام کرد «به دلیل افزایش آلاینده‌های هوا، ادارات دولتی و مدارس تهران، شهر ری و شمیرانات در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه هفته جاری تعطیل است.»
ده میلیارد دلار خسارت آلودگی هوا
گرچه اداره‌ها و مدرسه‌ها رسما تعطیل نشده‌اند، از تهران خبر می‌رسد زنگ ورزش تمام واحدهای آموزشی تا اطلاع ثانوی لغو شده است. همچنین به کارمنانی که بیماری‌های قلبی و تنفسی دارند یا مسیر رفت و آمدشان به محل کار طولانی است اجازه داده می‌شود با توافق مدیر اداره وظایف خود را در خانه انجام دهند. قرار است اداره‌های دولتی یک ساعت زودتر از معمول تعطیل شوند و رفت و آمد خودروها با محدودیت‌های تازه‌ای روبرو شود. اینها بخشی از تصمیم‌های کمیته‌ی اضطرار است که باید در نشست هیات دولت به تصویب برسد.
به گفته‌ی یوسف رشیدی، مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران خودروها عامل هشتاد درصد آلودگی هوای تهران هستند. او به خبرگزاری ایسنا گفت «بر اساس آمارهای بانک جهانی خسارت ناشی از آلودگی هوا در سال جاری در کلانشهرهای کشور حدود ده میلیارد دلار و یک سوم از این رقم متعلق به شهر تهران است.»
افزایش سی درصدی بیماری‌های تنفسی
مرضیه وحید دستجردی وزیر بهداشت دولت محمود احمدی‌نژاد می‌گوید در پی تشدید آلودگی هوا بیماری‌های تنفسی سی درصد افزایش داشته است. به گزارش خبرگزاری ایلنا او توصیه می‌کند «مردم هشدارها را جدی بگیرند و از منازل خود بیرون نیایند و از رفت و آمد و تردد در سطح شهر خودداری كنند.»
بسیاری معتقدند تدابیر دولت به ویژه تعطیبی و محدودیت تردد خودروها نقشی مهمی در کاهش آلودگی ایفا نمی‌کند. این گمانه را تشدید آلودگی به رغم تعطیلی در روزهای آخر هفته‌ی گذشته تقویت می‌کند. از سوی دیگر به گفته‌ی برخی از کارشناسان از جمله محسن انصاری رئیس سابق پلیس راهنمایی و رانندگی کشور، خیابان‌های تهران ظرفیت دو میلیون خودرو را بیشتر ندارند؛ در حالی که اکنون سه میلیون و نیم وسیله‌ی نقلیه در این شهر تردد می‌کنند. به این ترتیب محدودیت‌ها و تعطیلی خودروهای حاضر در خیابان‌ها را به طرز موثری کاهش نمی‌دهد.
سایت "خبر آنلاین" در گزارشی که روز شنبه ششم آذر منتشر شد به بررسی سخنان ضد و نقیض مسئولان در مورد موثر بودن و نبودن تدبیرهای دولت پرداخته است. در این گزارش با اشاره به خلاء اطلاع رسانی در مورد آمار آلاینده‌های هوای تهران تاکید می‌شود: «خلاء اطلاع رسانی در این باره چنان عظیم شده که حتی مدیر شرکت سنجش آلودگی هوای تهران می گوید باید پس از جلسه اضطراری کمیته بحران آلودگی هوای تهران، آمار آلودگی هوا را منتشر کند.»
نقش بنزین غیر استاندارد در آلودگی
مطابق آمار بانک جهانی زیان مستقیم و غیرمستقیم آلودگی هوا در ایران هر سال افزایش می‌یابد. مطابق آمار این نهاد بین‌المللی آلودگی هوا در سال ۲۰۰۴ میلادی نزدیک به ۸ میلیارد دلار به ایران خسارت زده است. پیش بینی می‌شود این رقم تا پنج سال دیگر دو برابر شود. سیاست‌های دولت تاکنون نه تنها بهبودی در شرایط ایجاد نکرده که قادر به جلوگیری از افزایش خسارت‌ها نیز نبوده است.
گفته می‌شود یکی از عوامل موثر در تشدید آلودگی هوای تهران در ماه‌های اخیر استفاده‌ی خودروها از بنزین غیراستاندارد تولید داخل است. جمهوری اسلامی در پی اعمال تحریم‌های سازمان ملل و تحریم‌های یک‌جانبه‌ی آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا که صادرات بنزین به ایران را دشوار کرده، با تغییر کاربری شماری از تاسیسات پتروشیمی تولید بنزین در داخل کشور را افزایش داده است. برخی از کارشناسان کیفیت این بنزین‌ها را نازل و از عوامل افزایش آلودگی عنوان می‌کنند.
محمدرضا محمودی معاون عمرانی استاندار تهران روز شنبه ۶ آذر در مصاحبه با خبر آنلاین گفت: « سوخت در کشور ما به دلیل تحریم دارای استاندارهای لازم نیست.» یک ماه پیش نیز عسگر جلالیان، نماینده مجلس و عضو کمیسیون انرژی در مقاله‌ای در همین سایت نوشت: « موضوعی که در حال حاضر بیش از هر چیز اهمیت دارد این است که بنزینی که در پالایشگاه ها به شکل غیر استاندارد تولید می‌شود سرطانزا است واگر این بنزین سرطانزا در اختیار مردم قرار بگیرد مردم را به صورت حاد تری درگیر می‌کند و هزینه تمام شده آن برای کشور نیز بالاتر است.» جلالیان در ادامه نوشت: « مسائل این چنینی را که در مورد آن جان مردم در خطر است را نمی‌توان با ژست گرفتن در عرصه داخلی و خارجی و شعار دادن توجیه کرد.»
اهمال دولت در گسترش حمل و نقل عمومی
از سال ۱۳۷۹ برنامه‌ای ده ساله به اجرا گذاشته شد که "برنامه جامع کاهش آلودگی هوا" خوانده می‌شود. صاحب‌نظران مسائل محیط زیست معتقدند وضعیت موجود نشان می‌دهد دولت در تحقق برنامه‌های این طرح ناموفق بوده است. برخی از تدابیری که مانند گسترش حمل و نقل عمومی می‌تواند در کاهش آلودگی هوا نقش مهمی داشته باشد گرفتار اختلاف‌های سیاسی جناح‌ها و گرایش‌های مختلف شده است.
سال‌هاست از مترو به عنوان یکی از اساسی‌ترین راه‌های کاهش تردد خودروهای شخصی در پایتخت و شهرهای بزرگ یاد می‌شود. گسترش شبکه حمل و نقل عمومی از زمان روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد همواره یکی از مسائل مورد منازعه بوده است. این درگیری‌ها از جمله به دلیل اختلاف احمدی‌نژاد با شهردار تهران محمدباقر قالیباف تشدید شده است. دولت متهم است با عدم پرداخت بدهی‌های خود و اعتبارات مصوب برای مترو مانع گسترش سبکه حمل و نقل عمومی می‌شود.
۲۳۷ روز سال هوای ناسالم
یوسف رشیدی، مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران روز جمعه پنجم آذر ماه به خبر انلاین گفت «اگر استانداردهای مصوب امسال را ملاک عمل قرار دهیم، پایتخت به لحاظ آلاینده ذرات معلق، ۱۲۷ روز را در شرایط "ناسالم"، "بسیار ناسالم" و یا "خطرناک" سپری کرده است.» او می‌افزاید با در نظر گرفتن استاندارد مصوب برای سال ۹۰ میزان روزهایی که هوای تهران در شرایط ناسالم قرار داشته به ۲۳۷ روز می‌رسد.
دولت در سال‌های اخیر به وعده‌های خود در مورد خارج کردن خودروهای فرسوده از گردش و افزایش شمار خودروهای گاز سوز عمل نکرده است. کارشناسان پیش بینی می‌کنند وضعیت هوای پایتخت، به ویژه در صورت پایداری شرایط جوی تا هفته‌ای آینده نیز بهبود محسوسی پیدا نکند. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست شامگاه امروز ضمن اعلام خبر تعطیلی روزهای پایانی هفته گفت «شبكه‌های بانكی تهران در روزهای تعطیل به صورت كشیك، دایر و باز است.»
BK/FW