تغییر در رهبری سپاه پاسداران
۱۳۸۶ شهریور ۱۱, یکشنبه
آیت‌الله علی خامنه‌ای، با صدور حکمی سرتیپ پاسدار محمدعلی جعفری را به فرماندهی کل سپاه پاسداران منصوب کرد. بنا به یک حکم دیگر رهبر جمهوری اسلامی، یحیی رحیم صفوی، که در ۱۰ سال گذشته فرمانده سپاه بود از این پس " دستیار و مشاور عالی فرماندهی كل قوا در امور مرتبط با نیروهای مسلح" خواهد شد.
فرمانده جدید سپاه پاسداران تا سال ۱۳۸۴ فرمانده نیروی زمینی سپاه بوده و پس از آن ریاست بنیاد تحقیقات راهبردی سپاه را به عهده داشته است. او از جمله ۲۴ فرمانده ارشد سپاه بود که پس از تظاهرات دانشجویی سال ۱۳۷۸ ، در نامه‌ای به محمد خاتمی، رئیس جمهور وقت، از تحولات سیاسی آن ایام ابراز نگرانی کردند. در آن نامه که از سوی شماری از محافل سیاسی داخل و خارج کشور تهدید به کودتا تلقی شد، از جمله آمده بود: "تا كی با اشك بنگریم و خون دل بخوریم و با هرج و مرج و توهین، تمرین دموكراسی كنیم و به قیمت از دست رفتن نظام صبر انقلابی داشته باشیم؟» نامه معروف فرماندهان سپاه با این جمله پایان گرفته بود: «كاسه صبرمان به پایان رسیده و تحمل بیش از آن را در صورت عدم رسیدگی، بر خود جایز نمی‌دانیم.»
تغییری ناگهانی
تغییر و تحول در رأس سپاه پاسداران بدون خبر قبلی و غیرمنتظره صورت گرفت. در باره‌ی انگیزه‌ها و دلایل برکناری محترمانه رحیم صفوی و جایگزینی او با محمد علی جعفری سؤال‌های متفاوتی مطرح است.
سپاه پاسداران بر خلاف ظاهرش یک نهاد صرفاَ نظامی نیست و به ویژه در دوره ریاست رحیم صفوی قدرت و نفوذ آشکار و پنهانش در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی کشور افزایش یافته و پیوسته خواهان سهم بیشتری از قدرت دراین زمینه‌ها بوده است. شراکت در معاملات و قراردادهای بزرگ نفت و گاز و اولویت تبعیض‌گونه‌ای که سپاه پاسداران در کسب مناقصه‌های بزرگ دولتی از آن برخوردار است جزء شاخصه‌های اصلی این نیرو در سال‌های اخیر بوده‌اند. در عرصه سیاسی نیز کم نیستند ناظرانی که نتایج انتخابات مجلس هفتم و به ویژه راهیابی محمود احمدی‌نژاد به کاخ ریاست جمهوری را ناشی از دخالت‌های پنهان سپاه و نهادهای وابسته به آن، مانند بسیج، در روند انتخابات می‌دانند. هنوز معلوم نیست که انتصاب محمد علی جعفری به فرماندهی سپاه تا چه حد این گونه رویکردهای سپاه را تضعیف یا تقویت خواهد کرد.
در گرماگرم تهدیدها و طرح اتهامات
از سوی دیگر، تغییر در رهبری سپاه در حالی انجام می‌گیرد که این نیرو از سوی ایالات متحده به داشتن نقش اصلی در تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای معرفی می‌شود. دخالت در اوضاع عراق و دست داشتن در حمله به نیروهای آمریکایی مستقر در این کشور نیز از دیگر اتهاماتی بوده که واشنگتن در ماه‌های اخیر علیه سپاه پاسداران مطرح کرده است. بر مبنای همین اتهامات در هفته‌های اخیر برخی از روزنامه‌های آمریکا از قصد دولت این کشور به گذاشتن نام سپاه پاسداران در فهرست سازمانهای تروریستی خبر داده‌اند.
پاسخ به این سؤال که کناررفتن صفوی و انتصاب جعفری به جای او تا چه حد با اتهامات آمریکا و تهدیدهای اخیر علیه سپاه پاسداران مربوط است، بیش از همه به این سؤال بستگی دارد که آیا مشی، رویکرد و لحن فرماندهان سپاه دستخوش تغییر خواهد شد و یا به روال کنونی تداوم خواهد یافت.
در این میان، خبرگزاری آلمان در گزارشی به حدس و گمان‌هایی در تهران اشاره کرده است که بر اساس آنها، آیت‌الله خامنه‌ای برای آن که وجهه‌ی معتدل‌تری به سپاه بدهد، جعفری را جانشین رحیم صفوی کرده است. بنا به همین گزارش، سپاه از یک نیروی ۱۲۵ هزار نفری برخوردار است و مستقل از ارتش ۴۲۰ هزار نفری ایران، دارای نیروهای زمینی و دریایی مخصوص به خود است. مسئولیت کل زرادخانه موشکی ایران نیز به نوشته‌ی خبرگزاری آلمان در دست سپاه است.