تلاش ویکیپدیا برای جلب مشارکت زنان
۱۳۹۱ تیر ۲۳, جمعه
بیش از یک هزار نفر از همکاران و طرفداران ویکی‌مدیا از روز پنجشنبه (۱۲ ژوییه/۲۲ تیر) در نشست سالانه این بنیاد گرد هم آمده‌اند. این نشست سه روزه امسال در شهر واشنگتن برگزار می‌شود. دانشنامه آنلاین ویکیپدیا یکی از زیر مجموعه‌های بنیاد ویکیمدیاست که شهرت جهانی دارد.
در کنفرانس امسال ویکی‌مدیا که به ویکی‌مانیا (wikimania) مشهور است در مجموع بیش از ۱۰۰ سخنرانی ارائه می‌شود و حاضران در نشست، موضوعات اثرگذار بر کار بنیاد و زیر مجموعه‌های آن را به بحث و بررسی می‌گذارند. امسال درباره موضوعات مختلفی نظیر تاثیر انقلاب گوشی‌های هوشمند یا سانسور اینترنت بر ویکیپدیا بحث می‌شود. یکی دیگر از مسایل مهم و کلیدی مورد بحث در ویکی‌مانیا، میزان اندک مشارکت زنان و افراد میان‌سال در پروژه‌های ویکی‌ست.
نشست سالانه ویکی‌مانیا برای نخستین بار در سال ۲۰۰۵ در کشور آلمان برگزار شد. این نشست از آن زمان به بعد، هر سال در کشورهای آمریکا، تایوان، آرژانتین، لهستان، و اسرائیل برگزار شده است.
ویکی‌مدیا سازمانی غیرانتفاعی‌ست که در کالیفرنیا قرار دارد و از زیر مجموعه‌های آن می‌توان به ویکی‌واژه، ویکی‌خبر یا ویکی‌دانشگاه . اشاره کرد. در آن میان ویکیپدیا شهرت عام‌تری دارد. ویکیپدیا با ارائه ۲۰ میلیون مقاله به ۲۸۵ زبان بزرگ‌ترین دانشنامه جهان است.
به گزارش ویکی‌مدیا ماهانه بیش از ۴۷۰ میلیون نفر از این دانش‌نامه‌آن‌لاین استفاده می‌کنند. رونق ویکیپدیا از دلایلی بود که باعث شد دانشنامه بریتانیکا، قدیمی‌ترین دانشنامهی انگلیسی‌زبان دنیا، در ماه مارس ۲۰۱۲ اعلام کند انتشار نسخه چاپی را متوقف کرده است.
به رغم این موفقیت چشمگیر، در نشست‌های سالانه ویکی‌مدیا صرفا به تبریک و تشکر پرداخته نمی‌شود.
ویکی‌پدیای "زشت"، ویکی‌پدیای بدون زنان
در ویکی‌مانیا ۲۰۱۲ در واشنگتن درباره چگونگی امکان مشارکت بیشتر زنان در پروژه‌های مختلف ویکی بحث شد. کاترین شونویل، سخنگوی گروه زبان آلمانی به خبرگزاری آلمان گفت: « یکی از موضوعات اصلی ما این بود که چطور به مشارکت بیش‌تری در میان کاربران زن برای پروژه‌ها دست یابیم. چرا که در حال حاضر تعداد آن‌ها کم‌تر از ۱۲ درصد است.»
یکی از سخنرانان اصلی ویکی‌مانیای امسال به جز جیمی ویلز بنیان‌گذار ویکی‌مدیا و ویکیپدیا، ماری گاردینر، یکی از بنیانگذاران سازمان غیرانتفاعی "آدا" بود که ماموریت آن افزایش مشارکت زنان در دنیای تکنولوژی است.
سارا اشتیرش (Sarah Stierch) از سازمان "آدا" کوشید پاسخی برای این پرسش بیابد که چرا مشارکت زنان در ویکی‌مدیا و ویکیپدیا نسبت به دیگر محیط‌های مشارکتی آنلاین نظیر فیس‌بوک و توییتر کم است. وی با ارائه این آمار که بیش از ۸۶ درصد شبکه‌های اجتماعی آنلاین را زنان تشکیل می‌دهند، بر "ضعف" ویژگی‌های بصری وب‌سایت ویکیپدیا تاکید کرد و گفت: «متاسفانه ویکیپدیا زشت است. »
او گفت بر اساس تحقیقی که در سال ۲۰۰۵ انجام شده، طراحی وب‌سایت‌هایی که مردان برعهده دارند با طراحی زنان متفاوت است. وی گفت در طراحی مردان از خط‌های راست، فونت‌های سنتی و رنگ کم‌تر استفاده می‌شود. او افزود بر اساس نتایج این تحقیق مشخص شده که زنان بیشتر به وب‌سایت‌هایی علاقه دارند که طراح آن‌ها زنان هستند و مردان به وب‌سایت‌هایی که مردان آن‌ها را طراحی کرده‌اند.
به عقیده سارا اشتیرش، ویکیپدیا"نسخه کهنه‌ای" از اینترنت است در حالی که اینترنت این روزها بسیار هیجان‌انگیزتر شده است.
در همین زمینه کاترین شونویل به خبرگزاری آلمان گفت: «ما تلاش خواهیم کرد تا به دلیل مشارکت کم‌تر زنان پی ببریم و در همین راستا تعداد زیادی کارگاه آموزشی برای گروه‌های مشخص نظیر زنان و افراد مسن برگزار کنیم.»
«دولتمردان دیگر از ویکیپدیا می‌ترسند»
کنفرانس واشنگتن با قرائت پیام خوش‌آمدگویی هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا، کار خود را آغاز کرد. در پیام کلینتون آمده بود که ویکی‌مانیا ۲۰۱۲ نشانگر فروریزی مرزها بین دولت‌ها و شهروندانی است که اطلاعات انتقادی تهیه می‌کنند.
ویکیپدیا در ژانویه امسال در اعتراض به تدوین لایحه جنجال برانگیز دولت آمریکا، صفحات انگلیسی خود را از دسترس خارج کرد. مسئولان ویکیپدیا می‌گفتند که این لایحه به سانسور اینترنت منجر می‌شود و برای همین صفحات انگلیسی خود را برای ۲۴ ساعت از دسترس خارج کردند.
این لایحه که به اختصار "سوپا" نامیده می‌شد، قرار بود روز ۲۴ ژانویه در کنگره آمریکا به رای گذاشته شود. سرانجام با تلاش ویکیپدیا و دیگرکمپانی‌های بزرگ اینترنتی، سوپا از دستور کار دولت آمریکا خارج شد. ویکیپدیا نخستین بار در ایتالیا علیه سانسور اینترنت دست به اقدام اعتراضی و بستن خودخواسته صفحات خود زد.
اکنون موردی مشابه در روسیه انجام گرفته است. ویکی‌پدیای روسی در اعتراض به لایحه‌ی اطلاعات آنلاین پیشنهادی ولادیمیر پوتین در روسیه که از فعالیت سایت‌هایی با محتوای "مضر" جلوگیری خواهد کرد، روز سه‌شنبه (( ۱۰ ژوییه/۲۰ تیر) از دسترس کاربران خارج شد. فعالان روسی می‌گویند دولت می‌خواهد مانع استفاده معترضان از اینترنت شود.
جیمی ولز، بنیان‌گذار ویکیپدیا، در نخستین روز کنفرانس ویکی‌مانیا،در سخنرانی خود گفت که ویکیپدیا از اقدامات بیشتر بر ضد سانسور آنلاین هراسی ندارد. وی گفت چنین تلاش‌هایی حداقل به دولت‌ها نشان می‌دهد که جامعه اینترنتی ازچنین موضوعاتی آگاه است.
او گفت که تلاش ویکیپدیا در همکاری با گوگل و فیس‌بوک علیه "سوپا"، آن را معتبرتر از پیش کرده است. ولز افزود اکنون وقتی به دیدار مقامات دولتی می‌رود احساس می‌کند از او می‌ترسند.
با این همه، جیمی ولز تاکید کرد که برای ویکیپدیا بسیار خطرناک است که بیش از این وارد سیاست شود: «ویکیپدیا در برابر موضوعاتی که مستفیماَ بر کار آنلاین تاثیر می‌گذارد، موضع‌گیری خواهد کرد.»
ویکیپدیا در ماجرای سوپا در مقابل غول‌‌های هالیوود نیز مقاومت کرد که خواهان تصویب سوپا و خواهر خوانده‌ی آن، لایحه پیپا، بودند.