"تمرکز بر بمباران مواضع داعش بحران سوریه را حل نمی‌کند"
۱۳۹۴ شهریور ۲۵, چهارشنبه
با افزایش مداوم شمار آوارگان و پناهجویان سوری و قربانی شدن تعداد فزاینده‌ای از شهروندان سوری در راه گریز از مهلکه‌ای که چهار سال است همچون گردابی این کشور را در کام خود فرو برده، حالا بحران سوریه مسئله روز جهان است و ابعاد این بحران شهروندان بسیاری از کشورهای جهان را بهت‌زده کرده است.
به‌رغم آشوب فزاینده در سوریه و تعداد روزافزون آوارگان و قربانیان جنگ داخلی در این کشور، هنوز جامعه جهانی به هارمونی لازم برای حل‌وفصل این بحران نرسیده است. بازیگران اصلی در غرب، کشورهای حوزه خلیج فارس، روسیه و ایران هنوز جداگانه سازهای خود را کوک می‌کنند و تاکتیک‌های نظامی و دیپلماتیکی به کار می‌گیرند که از اساس واگرایی دارند و یافتن فصل مشترکی میان آنها ممکن نیست.
با افزایش بی‌سابقه فشار سیاسی بر حکومت سوریه در پی رسیدن آوارگان سوری به مرزهای اروپا، فرانسه و استرالیا تصمیم گرفته‌اند که کمپین بمباران مواضع جهادگرایان "دولت اسلامی" را تقویت کنند و آن را در داخل مرزهای سوریه با قوت بیشتری به پیش ببرند.
بیشتر بخوانید: رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ: خاورمیانه در آستانه انفجاری بزرگ است
بریتانیا هم در صدد گسترش حملات هوایی خود علیه داعش است، اما با این حال متخصصان خاورمیانه در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک (IISS) می‌گویند: «تمرکز صرف قدرت‌های جهانی بر بمباران مواضع داعش اشتباه است و تلاش‌های آنها باید بر پایین کشیدن بشار اسد از مسند قدرت متمرکز شود، چرا که با رهبری او بسیاری از شهرهای سوریه تبدیل به آوار شده‌اند و نبرد داخلی در این کشور از چهار سال گذشته تا کنون بیش از ۲۴۰ هزار قربانی گرفته است.»
تاکید بر ضرورت اجماع ابرقدرت‌ها بر سر استراتژی واحد
به گزارش خبرگزاری فرانسه، متخصصان و تحلیلگران موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک می‌گویند: «در شرایط پرالتهاب کنونی مسئله اساسی نه قابلیت‌های قدرت‌های غربی، که اجماع آنها بر سر یک استراتژی مشخص است.»
امیل هوکایم، از پژوهشگران ارشد این موسسه می‌گوید: «افزودن بر هواپیماهای جنگنده بریتانیایی، فرانسوی یا استرالیایی، بی‌تردید می‌تواند آسیب‌های بیشتری به مواضع تروریست‌های دولت اسلامی وارد کند، اما برای این مسئله اساسی که چرا دولت اسلامی همچنان رو به رشد و در حال گسترش است، نمی‌تواند راهکاری ارائه کند.»
بیشتر بخوانید: پوتین: اگر دخالت نظامی نمی‌کردیم، وضع سوریه بدتر از لیبی می‌بود
این سه کشور مشغول حمله هوایی به مواضع داعش در عراق بوده‌اند، اما از پیوستن به نیروهای ائتلاف تحت رهبری آمریکا برای گسترش همین حملات به درون مرزهای سوریه خودداری کرده‌اند. با همه تلاش‌هایی که در یک سال گذشته صورت گرفته، پس از بیش از هزاران حمله هوایی، نیروهای ائتلاف نتوانسته‌اند راه تسخیر شهرهای مهمی نظیر رمادی در عراق و پالمیرا در سوریه را بر شبه‌نظامیان "دولت اسلامی" سد کنند؛ دو شهری که میراث جهانی یونسکو را در دل خود جای داده‌اند.
تردیدهای جدی درباره میزان تاثیرگذاری حملات هوایی علیه داعش
کلر تالون، از فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر، می‌گوید: «حملات هوایی ائتلاف [علیه مواضع دولت اسلامی] هیچ چیزی را تغییر نداده و ما حالا با این پرسش مواجه‌ایم که آیا اساسا انجام چنین حملاتی ضرورت دارد یا نه.»
با این‌که همه این کشورها متفق‌القول می‌گویند که "دولت اسلامی" دشمن مشترک آنهاست، هنوز نتوانسته‌اند میان خودشان بر سر نقش اسد در حل‌وفصل بحران و جنگ داخلی در سوریه به توافق برسند. به گفته امیل هوکایم، «این واقعیت که داعش دشمن مشترک همه این کشورهاست به این معنی نیست که همه آنها همان درجه از اولویت را به مبارزه با آن می‌دهند و به همین خاطر است که ما شاهد واگرایی اساسی دیدگاه‌های آمریکا، ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس در این زمینه هستیم.»
پژوهشگران موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک همچنین معتقدند امید بستن به ایران برای این‌که در فضای پساتوافق تدبیری برای حل این بحران مزمن بیاندیشد، بیهوده است. امیل هوکایم می‌گوید هم روسیه و هم ایران در شرایط کنونی حمایت خود از رژیم سوریه را دست‌کم دو برابر کرده‌اند. درباره تقویت حضور نظامی روسیه در سوریه هم شواهد نگران‌کننده‌ای به دست مقام‌های آمریکایی رسیده است.
بقا یا برکناری اسد؛ مسئله این است
مسئله اساسی و شکاف‌ساز موجود، همچنان مسئله ماندن یا رفتن بشار اسد است. ایران و روسیه به‌عنوان مهم‌ترین هم‌پیمانان او می‌گویند هر راهکاری که پیشنهاد می‌شود باید مبنایش بقای اسد در قدرت باشد و عربستان و آمریکا و ترکیه و دیگر هم‌پیمانان‌شان از سوی دیگر برکناری اسد از قدرت را پیش‌شرط گذار سیاسی در سوریه می‌دانند. شکاف کنونی بر سر همین موضوع، راه رسیدن به راه‌حل دیپلماتیک را سد کرده است.
بیشتر بخوانید: "طرح پنهان" روسیه و ایران برای سوریه
به اعتقاد متخصصان موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک، آنچه موجب آوارگی بیش از ۵/۶ میلیون شهروند سوریه در درون مرزهای این کشور و گریز بیش از ۴ میلیون تن از آنها به خارج از مرزهای آن شده، نه گسترش دامنه نفوذ و تاثیر "دولت اسلامی"، که جنگی است که رژیم بشار اسد آتشش را برافروخته است.
به گفته آنها، مسئله اصلی بشار اسد است و بیش از "دولت اسلامی" باید به او توجه شود: «باید از دریچه‌ای دیگر به این بحران نگاه کرد؛ در حالی که بسیاری در غرب، دولت اسلامی را تهدید اصلی می‌بینند، اکثر سوری‌ها می‌گویند که شر اصلی و عامل همه نابسامانی‌ها شخص بشار اسد است و باید پیش از هرچیز تکلیف او را روشن کرد.»