توافق اروپا و آمریکا برای اعمال فشارهای بیشتر بر ایران

جورج بوش، رئیس جمهور آمریکا، روز دوشنبه، ۹ ژوئن (۲۰ خرداد) وارد اروپا شد. او در سفر ۶ روزه‌ی خود در مورد موضوعات مختلفی با سران اروپا گفت‌وگو می‌کند که یکی از مهمترین آنها موضوع ایران است.

بوش خواهان افزایش فشارها بر ایران است تا سران جمهوری اسلامی از برنامه‌ی غنی‌سازی اورانیوم دست بکشند. مسئله‌ی غنی‌سازی در کانون کشمکش اتمی با ایران قرار گرفته است. در غرب در این مورد توافقی عمومی وجود دارد که تا زمانی که دولت ایران بر تداوم غنی‌سازی اصرار دارد، برنامه‌های اتمی آن، برنامه‌هایی با پتانسیل تهدیدآمیز نظامی تلقی شوند. غنی‌سازی را غرب همچون نوک قله‌ی کوه یخ خطر ایران برای منطقه و جهان معرفی می‌کند و آن را فرایندی دارای پیامدهای وخیم می‌بیند.

تحریم‌های فوق‌العاده

مفسران از سفر اروپایی بوش اتفاقی کیفی در رابطه با مسئله‌ی ایران انتظار نمی‌کشند. بوش بازهم مسئله را برجسته خواهد کرد و در مورد خطر ایران اتمی هشدار خواهد داد، اما توافق‌های اصلی بر سر موضوع پیشتر صورت گرفته‌اند. روزنامه‌ی "لااستامپا" چاپ ایتالیا در شماره‌ی امروز خود (سه‌شنبه‌ ۱۰ ژوئن) نوشته است که در محافل سیاسی در آستانه‌ی سفر بوش، سخن از اعمال "مجازات"‌هایی علیه ایران می‌رود که آنها را با قید "فوق‌العاده" مشخص می‌کنند. این مجازات‌ها "فوق‌العاده" خوانده می‌شوند، چون از تحریم‌هایی که سازمان ملل متحد با سه قطعنامه‌ی شورای امنیت در مورد ایران مقرر کرده، فراتر می‌روند. به نوشته‌ی این روزنامه در این مورد میان لندن، پاریس و برلین توافقی حاصل شده است، توافقی که واشنگتن امیدوار است در دیگر پایتخت‌های اروپایی نیز مورد پذیرش عملی قرار گیرد.
پذیرش لفظی قطعی است. بیانیه‌ی پایانی نشست سران اتحادیه‌ی اروپا و آمریکا در اسلوونی تأییدکننده‌ی توافق اصولی بر سر اعمال فشارهای "فوق‌العاده" بر ایران است. پس از این اجلاس جورج بوش با اطمینان خاطر اعلام کرد که اگر دولت ایران خواسته‌های شورای امنیت را اجابت نکند، کیفردهی بین‌المللی ایران از طریق توافق‌های دیگری تکمیل می‌شود.
دیپلمات‌های ارشد اروپایی، پس از اظهارات بوش، همرایی خود را با جورج بوش به نمایش نهادند. خانم بنیتا فررو-ولدنر (Benita Ferrero-Waldner) کمیسر امور خارجی اروپا، از جمله‌ی آنان بود. او به خبرنگاران گفت: «ما می‌خواهیم ایران کاملاً متوجه شود، که ما جدی هستیم.»

فشارهای جدی‌تر، قرار است نخست بر مؤسسات مالی ایران می‌شود. هدف از این فشارها بنابر بیانیه‌ی پایانی اجلاس اسلوونی آن است که «بانک‌های ایرانی از آن بازداشته شوند که از نظام بانکی بین‌المللی بهره برند برای اینکه از گسترش (سلاح‌های اتمی) و از تروریسم حمایت کنند.»

سفر سولانا

فشار بر بانک‌های ایرانی از زمان قطعنامه‌ی مارس ۲۰۰۸ شورای امنیت بالا گرفته است. مجازات‌های فوق‌العاده عرصه را بر آنها تنگتر می‌کنند. اتحادیه‌ی اروپا می‌خواهد پیش از آنکه مجازات‌های بیشتری را علیه ایران اعمال کند، به اصطلاح مزه‌ی دهان سران جمهوری اسلامی را بسنجد. خاویر سولانا، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا به این خاطر است که بناست در همین ماه (ژوئن) به تهران سفر کند.

واکنش پیشاپیش تهران

تهران پیشاپیش به طرح تحریم‌های فوق‌العاده واکنش نشان داده است. بنابر خبر روزنامه‌ی اعتماد ملی (۱۰ ژوئن، ۲۱ خرداد) «محمود احمدی نژاد به بانک های بزرگ ایران دستور داده است دارایی ها و سرمایه های خود را از بانک های اروپایی به بانک مرکزی ایران منتقل کنند.»

این روزنامه در ادامه‌ی این خبر می‌افزاید: «کارشناسان این اقدام ایران را در واکنش به اخبار منتشر شده در مورد احتمال تحریم بانک‌های ایرانی از سوی اتحادیه اروپا ارزیابی می کنند.»

همین روزنامه به نقل از خبرگزاری مهر نوشته است که «عملیات انتقال دارایی‌های ایران به داخل این کشور از طریق چند شرکت انجام می شود که مقرشان در کشورهای خلیج فارس قرار دارد.» خبرهای دیگر حاکی از دستور انتقال بخشی از سپرده‌های بانکی ایران در اروپا به آسیا هستند.

در روزنامه‌ی اعتماد ملی میزان دارایی‌های خارجی ایران ۷۵ میلیارد دلار ذکر شده است. این روزنامه نوشته است که در صورت اعمال محدودیت‌های بیشتر در مورد مؤسسات مالی ایرانی «فعالیت شعب اروپایی بانک ملی ایران در لندن، هامبورگ و پاریس متوقف خواهد شد.»