تیرهترشدن رابطه ترکیه و ایران
۱۳۹۴ شهریور ۳, سه‌شنبه
رابطه ترکیه و ایران پس از توافق هستهای ایران با غرب آنگونه که انتظار میرفت نه تنها بهبودی نیافت بلکه تیرهتر شد. این در حالی است که پس از روی کارآمدن حسن روحانی به مقام ریاست جمهوی ایران مقامات هر دو کشور با لحنی آشتیجویانه و خوشبینانه از "پایان دوران سرد مناسبات و آغاز مرحله‌ای جدید" و "احتمال افزایش حجم مبادلات تجاری تا ۱۰۰میلیارد دلار" خبر داده بودند.
کارشناسان مسائل ایران و ترکیه میگویند مقامها و رسانههای ایرانی در روزهای گذشته حملات تندی را علیه ترکیه آغاز کردند. به گفته محمد صالح خاتم، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از شهر استانبول "این گونه فعالیتهای ضد ترکیه که از سوی سایتهای دولتی و به ظاهر غیردولتی پیگیری میشود، باعث ترکیه ستیزی در ایران شده است".
بیشتر بخوانید: سفر روحانی به ترکیه و صد میلیارد دلار تبادلات تجاری
این کارشناس تاکید میکند: «تیره شدن روابط ایران با ترکیه را میتوان از حجم انبوهی از اخبار دروغین با منشا نامعلوم که اتفاقا در خبرگزاریهای رسمی جمهوری اسلامی علیه ترکیه بازنشر میشود، فهمید. این رسانهها مثلا از منبعی بینام و نشان از سخنان عتاب‌آلود پوتین به سفیر ترکیه مینویسند و از قول رئیس جمهور روسیه خطاب به اردوغان آوردهاند "با داعش برو به جهنم!" درج این خبر در خبرگزاریهای رسمی ایران که غیرواقعی بودن آن مشخص بود نشان از تیرهتر شدن مناسبات ایران و ترکیه است.»
سفر وزیر کشور ایران به کوهستان قندیل
خبرگزاری دوغان ترکیه روز دوشنبه (۲ شهریور/ ۲۴ اوت) مدعی شد که عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران به کوهستان قندیل در مرز ایران وعراق سفر کرده است. این خبرگزاری ضمن انتشار عکس وزیر کشور ایران در میان نیروهای نظامی با لباس نظامی ادعا میکند که وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران که پیش از این ادعای بیطرفی کرده بود در کمپ اصلی پ ک ک دیدارهایی داشته است. خبرگزاری دوغان مدعی شده که عکس منتشر شده را از صفحه اینستاگرام وزیر کشور ایران گرفته و توضیح میدهد که آقای رحمانی فضلی در ارتفاع سه هزار متری کوهستان قندیل در کنار افراد مسلح که یکی از آنها لباس کردی بر تن داشته دیده میشود.
در اینستاگرام منسوب به وزیر کشور چنین عکسی وجود دارد اما در توضیح آن نوشته شده: "بازدید از ارتفاعات سه هزارمتری قندیل در مرزهای غربی ایران". در تگ این عکس هم عبارت "مرزبانی آذربایجان غربی" به کار برده شده است.
بیشتر بخوانید: ایران درباره حمله به خودروهای ایرانی به ترکیه تذکر داد
عبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر کشور ایران در نشست خبری روز دوشنبه (۲ شهریور/ ۲۴ اوت) از نامساعد بودن اوضاع مرزی ترکیه و بسته شدن دو نقطه مرزی ایران و ترکیه هم خبر داده بود.
لغو دیدار رئیس جمهور ترکیه با ظریف
پیش از این نیز قرار بود محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران سفری یک روزه به آنکارا داشته باشد تا با مقامات ترکیه درباره تحولات اخیر منطقه رایزنی کند. یک روز پیش از انجام این سفر، بخش اول مقاله آقای ظریف در روزنامه جمهوریت ترکیه، رسانه مخالف حزب حاکم این کشور، منتشر شد. اما سفر ظریف به آنکارا لغو شد و این روزنامه همزمان با انتشار بخش دوم مقاله وزیر امور خارجه ایران، خبر داد که لغو سفر وزیر امور خارجه ایران به ترکیه به دلیل انتشار مقاله در این روزنامه مخالف اردوغان بوده است.
اما "تودی زمان" روزنامه دیگر مخالف اردوغان در گزارشی ادعا کرد که دلیل اصلی لغو سفر ظریف به ترکیه، انتشار گزارش "پرس تی وی" شبکه انگلیسی زبان ایران درباره "کمک دختر اردوغان به درمان داعشی‌ها" بوده است. در این گزارش آمده بود که سمیه اردوغان در راستای حمایت ترکیه از داعش، مسئولیت مدیریت واحدهای ارائه‌دهنده خدمات پزشکی به زخمی‌های داعش را بر عهده دارد. تودی زمان مینویسد این موضوع انگیزه‌ای شد تا اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه برنامه دیدار با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران را لغو کند.
هشدار رفسنجانی درباره مخدوش شدن روابط
در این میان رضا حاکان تکین سفیر ترکیه در ایران برای کاهش تنش بین دو کشور روز ۲۷ مرداد ( ۱۸ اوت) با آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام دیدار کرد. رفسنجانی در دیدار با سفیر ترکیه گفت که "خیلی مشهود است که دست‌هایی در کارند تا روابط دو کشور مخدوش شود".
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام حمله‌های اخیر به کامیون‌ها و خطوط گاز را هشداردهنده توصیف کرد و تاکید کرد: «دراین شرایط بعضی از رسانههای افراطی با اغراض نادرست، باعث تحریک احساسات می‌شوند و راه درست مقابله با این توطئه‌ها، رفت‌وآمدهای جدی مسئولان دو کشوراست تا مواظبت کنند که روابط قدیمی و ریشه‌دار ایران و ترکیه مخدوش نشود».
بیشتر بخوانید: ترکیه؛ انگیزه‌ها، ابعاد و پیامدهای یک چرخش
آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، رقابت ایران و ترکیه در مسائل منطقه‌ای را بی‌دلیل خواند و گفت: «خودسرها نباید سیاست‌های رسمی دو کشور را مخدوش کنند. علاجش آسان است که مسئولان با رفت‌وآمدها و تأکید بر همکاری‌ها، سیاست رسمی دو کشور را تقویت کنند». سفیر ترکیه در پاسخ گفت: «بدبینی‌های متقابل ایران و بعضی از کشورهای منطقه با گفت‌وگو حل میشود».
اما دستگاه دیپلماسی ایران مواضع تندتری اتخاذ کرد و سفیر ترکیه در تهران را به دلیل حمله به خودروهای ایرانی در خاک ترکیه به وزارت خارجه احضار کرد.
از سوی دیگر مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه (۲ شهریور/ ۲۴ اوت) در مصاحبه با خبرگزاری رویترز گفت که ایران باید سیاست‌هایش را در قبال سوریه و یمن تغییر دهد و "نقش سازندهای" را در قبال عراق و سوریه ایفا کند.
دیدارها بین مقامات ترکیه و ایران به نازلترین سطح خود رسیده و کارشناسان در شرایط کنونی به ویژه با وخیمتر شدن بحران سوریه امیدی به بهبود مناسبات ایران و ترکیه ندارند و روابط دو کشور روز به روز تیرهتر میشود.