جام‌های ۱۹۶۲ و ۱۹۶۶ • یاشین، عنکبوت سیاه و دروازه‌بان قرن
۱۴۰۱ مهر ۲۷, چهارشنبه
زمانی یک مفسر فوتبال درباره یاشین دروازه‌بان سابق تیم ملی فوتبال شوروی گفته بود: «توپی که از کنار یاشین عبور کند، از کنار دروازه عبور خواهد کرد.» این سخن به بهترین نحوی تسخیرناپذیری این اسطوره فوتبال را بیان می‌کند.
اوزه بیو ستاره‌ی فوتبال پرتغال در دهه‌ی ۶۰ نیز گفته بود: «یاشین بهترین دروازه‌بانی است که تاریخ فوتبال جهان به خود دیده است.»
روسیه که میزبانی مسابقات جام جهانی ۲۰۱۸ را بر عهده دارد، در این دوره از بازی‌ها یاد دروازه‌بان اسطوره‌ای خود را گرامی داشته است. بر پوستر رسمی جام جهانی ۲۰۱۸ تصویر یاشین می‌درخشد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
سرگردان میان ورزش‌های گوناگون
لئو ایوانویچ یاشین در ۲۲ اکتبر سال ۱۹۲۹ در بوگورودسکویه واقع در نزدیکی مسکو زاده شد. در نوجوانی تا مدت‌ها می‌خواست قهرمان شطرنج شود و بر جایگاه آن زمان میخائیل بوتوینیک، قهرمان روسی شطرنج جهان تکیه زند.
بعدها این فکر را کنار گذاشت و به رشته‌های ورزشی دیگر مانند شمشیربازی، بسکتبال و تنیس روی آورد. سپس توانایی‌های خود را در رشته هاکی روی یخ نیز آزمود و به این ورزش دل بست. او دروازه‌بان هاکی روی یخ بود و فکر نمی‌کرد روزی بزرگ‌ترین دروازه‌بان تاریخ فوتبال شود.
هنگامی که یاشین به ورزش فوتبال روی آورد، نخست در پست مهاجم بازی می‌کرد. در سن پانزده سالگی به تیم جوانان دینامو مسکو پیوست و به دلیل تجربیاتی که از دروازه‌بانی هاکی روی یخ آموخته بود، درون دروازه جای گرفت. مربی این تیم که از پرش‌ها و واکنش‌های حیرت‌انگیز یاشین به وجد آمده بود، شروع به آموزش او به عنوان دروازه‌بان کرد.
با این همه، یاشین کماکان همزمان با فوتبال، به ورزش هاکی روی یخ هم ادامه می‌داد و حتا یکبار مقام قهرمانی باشگاه‌های شوروی را در این رشته به دست آورد. او تابستان‌ها فوتبال بازی می‌کرد و زمستان‌ها هاکی روی یخ. سرانجام یاشین در ۲۳ سالگی به دروازه‌بان ثابت دینامو مسکو تبدیل شد. با درخشش او این تیم در سال ۱۹۵۴ قهرمان جام حذفی و یکسال پس از آن قهرمان باشگاه‌های شوروی شد.
یاشین در همان سال به تیم ملی شوروی فراخوانده شد و در سال ۱۹۵۶ با این تیم قهرمان المپیک شد. او در سال ۱۹۵۸ با تیم شوروی در مسابقات جام جهانی در سوئد حضور یافت و به‌رغم ناکامی شوروی در آن بازی‌ها، به عنوان بهترین دروازه‌بان آن دوره انتخاب شد.
در سال ۱۹۶۰ به لطف یاشین تیم ملی فوتبال شوروی در نخستین فینال جام ملت‌های اروپا، یوگسلاوی را با نتیجه‌ی دو بر یک شکست داد و به قهرمانی اروپا دست یافت.
انقلاب در دروازه‌بانی
جام جهانی سال ۱۹۶۲ در شیلی صحنه بین‌المللی تازه‌ای برای درخشش یاشین بود. یاشین در آن دوره از بازی‌ها همه قالب‌های سنتی دروازه‌بانی را درهم شکست.
تا آن زمان دروازه‌بانان بازیکنان غیرفعالی در میدان فوتبال بودند که تنها وظیفه داشتند از چهارچوب دروازه‌ی خود محافظت کنند. دامنه عمل دروازه‌بان سنتی، حداکثر از محوطه جریمه فراتر نمی‌رفت.
یاشین اما با ابتکار و بی‌باکی خود به دروازه‌بانی فعال و دخیل در میدان بازی تبدیل شد. او به موقع محوطه‌ی جریمه را ترک می‌کرد و گاه حتی به عنوان بازیکنی فعال تا میانه میدان نفوذ می‌کرد. او با گسترش دامنه‌ی عملیاتی خود، دفاع تیم و حتا خط میانی را سازماندهی می‌کرد.
با این همه هرگز در این زمینه از یاشین حرکاتی نمایشی و مبالغه‌آمیز دیده نشد. همه‌ی تحرکات او به عنوان دروازه‌بان حساب‌شده بود. یکی از نقاط قوت یاشین، دفع ضربات پنالتی بود، بطوریکه او را "قاتل ضربات پنالتی" لقب داده بودند.
یکبار در جام جهانی انگلستان، اوزه‌بیو ستاره پرتغالی برای زدن پنالتی در مقابل او قرار گرفت. ضربه‌ی او اگر چه وارد دروازه شد، ولی اوزه‌بیو بعدها اعتراف کرد که از واکنش یاشین به‌شدت بیم داشته است.
به جرئت می‌توان گفت که با یاشین دروازه‌بان مدرن فوتبال امروز متولد شد. در جام جهانی ۱۹۶۲ در شیلی نیز یاشین به عنوان بهترین دروازه‌بان انتخاب شد.
اوج درخشش
سال‌های آغازین دهه‌ی ۶۰ اوج دوران ورزشی یاشین بود. او در سال ۱۹۶۳ به عنوان تنها دروازه‌بان تاریخ به دریافت توپ طلایی بهترین بازیکن فوتبال نائل شد. یاشین به همراه تیم ملی شوروی برای سومین بار پیاپی درجام جهانی سال ۱۹۶۶ در انگلستان حضور یافت.
اتحاد شوروی در آن دوره از مسابقات به مقام چهارم دست یافت. در مسابقه بر سر مقام سوم، پرتغال و شوروی در برابر هم قرار گرفتند و پرتغال تیم شگفتی‌آفرین آن دوره به لطف گل آخرین دقیقه بازی توانست یاشین و شوروی را دو بر یک مغلوب کند.
یاشین در جام جهانی سال ۱۹۷۰ در مکزیک نیز تیم شوروی را همراهی کرد، ولی به عنوان دروازه‌بان ذخیره درون دروازه جای نگرفت.
او در مجموع ۸۱۳ بار درون دروازه ایستاد. یاشین ۷۸ بار با پیراهن تیم ملی فوتبال شوروی به میدان رفت و تنها ۷۰ گل دریافت کرد.
یاشین به دلیل واکنش‌های سریع، پرش‌های عالی و جاگیری‌های به موقع و نیز از آن رو که همواره لباس ورزشی سیاه می‌پوشید، از سوی هوادارانش "پلنگ سیاه" لقب گرفته بود.
دیگر القاب او "هشت پای سیاه" و "عنکبوت سیاه" بود. بازی خداحافظی یاشین در ۲۷ مه ۱۹۷۱ در برابر ۱۰۴ هزار تماشاگر مشتاق در ورزشگاه مسکو برگزار شد.
ناگفته نماند که یاشین در طول فعالیت حرفه‌‌ای خود تنها در خدمت یک باشگاه بود: دینامو مسکو. او در بین سال‌های ۱۹۴۹ و ۱۹۷۱ دروازه‌بانی این تیم را برعهده داشت.
یاشین در سال ۱۹۹۰ پس از یک دوره بیماری سخت و طولانی در مسکو چشم از جهان فروبست.
او در فهرست بهترین دروازه‌بانان قرن بیستم، با فاصله زیاد نسبت به گوردون بنکس انگلیسی و دینو زوف ایتالیایی در جایگاه نخست قرار دارد.
گفتنی است که هنگامی که اتحاد شوروی به عنوان نخستین کشور جهان در ۱۲ آوریل سال ۱۹۶۱ یوری گاگارین را به عنوان نخستین انسان فضانورد به فضا پرتاب کرد، یاشین گفته بود: «فقط گرفتن یک پنالتی خوب می‌تواند از دیدن پرواز گاگارین در فضا برای من شادی‌بخش‌تر باشد.»