جانشین رئیس جمهور مستعفی آلمان که خواهد بود؟

آنگلا مرکل در مصاحبه‌ای که با شبکه اول تلویزیون آلمان داشت، از کسی به عنوان کاندیدای جانشینی هورست کوهلر، رئیس جمهور مستعفی، نام نبرد. طبعاً ابتدا مشورت‌ها درباره‌ی کاندیداها درونی خواهد بود. دو حزب همبسته‌ی دموکرات مسیحی و سوسیال‌مسیحی در میان خود به توافقی می‌رسند و بعد آنچنان که تا کنون رسم بوده، به سراغ دموکرات‌های آزاد (لیبرال‌ها) می‌روند تا ببینند آنان چه می‌گویند.

صدراعظم، آنگلا مرکل، در مصاحبه‌ی تلویزیونی خود به این موضوع اشاره کرد که این بار انتخاب ریاست جمهوری در اجلاس فدرال برای ائتلاف حاکم "سیاه و زرد" (دموکرات مسیحی و سوسیال‌مسیحی + لیبرال‌ها) آسان‌تر از دور قبلی است، زیرا این ائتلاف اینک از اکثریت مطمئن‌تری برخوردار است.

اجلاس فدرال

در آلمان در رأس دولت فدرال رئیس جمهور قرار گرفته است. عنوان Bundespräsident که آن را رئیس جمهوری می‌خوانیم، در لغت رئیس اتحادیه معنا می‌دهد. در آلمان رئیس جمهور توسط همایش اتحادیه (Bundesversammlung)، که آن را به فارسی اجلاس فدرال نیز گفته‌اند، انتخاب می‌شود. اجلاس فدرال تشکیل شده است از کل نمایندگان بوندس‌تاگ (مجلس مرکزی) به‌علاوه‌ی تعدادی مساوی با آنان، نمایندگان برگزیدگان مجلس‌های ایالتی. این برگزیدگان لزوماً عضو مجلس ایالتی یا سیاستمدار رسمی نیستند، ممکن است مثلاً از چهره‌های فرهنگی و هنری باشند.

دوره‌ی ریاست جمهوری پنج سال است. یک نفر تنها برای دو دوره می‌تواند بر این جایگاه بنشیند. در وضعیت عادی رئیس جمهوری نقشی نمادین دارد و به ندرت در سیاست روز دخالت می‌کند. اما اگر بحرانی حاد بروز کند، نحوه‌ی چرخش وضعیت تا حد بسیاری تابع تصمیم رئیس جمهور می‌شود (ماده‌های ۶۳، ۶۸ و ۸۱ قانون اساسی).

مهلت ۳۰ روزه

هورست کوهلر از سال ۲۰۰۴ رئیس جمهور آلمان بود. او سال گذشته برای بار دوم به مقام ریاست جمهوری انتخاب شد. او دیروز (دوشنبه، ۳۱ مه) استعفا داد و گفت، علت این امر انتقادهایی است که اظهارات او درباره ماموریت‌های خارجی ارتش آلمان برانگیخته است. او پس از دیدار اخیر خود از افغانستان، در مصاحبه‌ای گفته بود که مأموریت خارجی سربازان آلمانی به خاطر منافع اقتصادی نیز می‌تواند باشد. این اظهارات با توجیه رسمی در باب مأموریت‌های خارجی، که انگیزه‌ی آنها را کمک‌های انسانی اعلام می‌کند، ناهمخوان بود و از این رو بسیار بحث‌انگیز شد.

آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، در این بحث‌ها دخالت نکرد. او در مصاحبه‌ی تلویزیونی خود در مورد استعفای کوهلر گفت که طبق موازین رفتار کرده و این وظیفه را نداشته که سخنان رئیس جمهور را تفسیر کند.

طبق قانون، انتخاب جانشین هم بر عهده‌ی صدر اعظم نیست. اما او از دیروز در مقام رئیس حزب دموکرات‌مسیحی وارد گفت‌وگوهایی برای یافتن جانشینی مناسب شده است. مهلت قانونی برای تعیین جانشین ۳۰ روز است.

حزب سوسیال‌دموکرات تا کنون از کاندیدایی خاص اسم نبرده است. از قراین برمی‌آید که این حزب منتظر می‌ماند تا ببیند رقیبان چه در سر دارند.

RN/BB