جدال لفظی ایران و عربستان بر سر مسائل منطقه

عادل الجبیر در نشست مطبوعاتی مشترک با فیلیپ هاموند، همتای بریتانیایی خود، روز یکشنبه (۲۹ مه / ۹ خرداد) در جده گفت: «مشکل عراق کشمکش‌های مذهبی است که بر اثر دخالت‌های ایران به وجود آمده است.»

وزیر امور خارجه عربستان که پس از برگزاری اجلاس وزرای امور خارجه شورای همکاری‌کشورهای عرب خلیج فارس به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ می‌داد، افزود: «پذیرفتنی نیست که ایران در عراق باشد، شبه نظامیان شیعی را برای آموزش مردم اعزام ‌کند و باعث ایجاد فرقه‌گرایی ‌شود.

عربستان سعودی حزب‌الله لبنان را که پرقدرت‌ترین نیروی شبه نظامی شیعی در منطقه است متهم به وابستگی به ایران و تأثیرگذاری بر سیاست‌خارجی لبنان می‌کند.

حزب‌الله لبنان از سال ۲۰۱۲ تا کنون برای حمایت از رژیم بشار اسد نیروهایی را به سوریه فرستاده، در حالی که عربستان همچنان یکی از دشمنان سرسخت رژیم اسد است.

حزب‌الله لبنان نیز در برابر، از دخالت نظامی عربستان در یمن انتقاد می‌کند. عربستان علیه شبه نظامیان حوثی در یمن می‌جنگد که در سال ۲۰۱۴ به رویارویی با نیروهای دولت مرکزی در بخش‌های وسیعی از این کشور پرداخت.

یک روز پس از قطع کمک نظامی عربستان به ارتش لبنان شش کشور عضو "شورای همکاری‌کشورهای عرب خلیج فارس" که عربستان ریاست آن را بر عهده دارد، "حمایت کامل" خود از این اقدام را اعلام کردند.

شورای همکاری‌کشورهای عرب خلیج فارس (مشتمل بر عربستان، قطر، امارات متحده عربی، کویت، بحرین و عمان) با اشاره‌ای تلویحی به ایران، ابراز "تأسف عمیق" کرد از اینکه سیاست‌گذاران لبنانی "گروگان منافع قدرت‌های خارجی" شده‌اند.

موضع‌گیری‌ها علیه لبنان پس از آن صورت گرفت که این کشور حاضر نشده بود حمله اصول‌گرایان افراطی و نیروهای حزب‌اللهی به سفارت و کنسولگری عربستان در تهران و مشهد را محکوم کند.

تندروهای ایرانی در نخستین روزهای سال جاری ۲۰۱۶ در اعتراض به اعدام شیخ نمر النمر، از روحانیون برجسته شیعه در عربستان دست به این اقدام زدند. عربستان سعودی از آن زمان روابط دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرد. همچنین چندین کشور عربی روابط دیپلماتیک خود با ایران را قطع کردند.

عادل الجبیر در پاسخ به پرسشی درباره تصمیم ایران برای لغو حج امسال برای ایرانیان گفت که "مسئول این قضیه ایران است". او عنوان کرد: «ایران مسئول است که با سفر حج شهروندانش مخالفت کرده است. عربستان مایل است که همه مسلمانان، از جمله ایرانیان، امسال برای حج به این کشور بیایند.»

بیشتر بخوانید:لغو حج ایرانی‌ها؛ خواسته‌های ایران در تقابل با محدودیت‌های عربستان

الجبیر گفت که هیأت ایرانی توافقنامه مربوط به حج را امضا نکرد، "اگرچه ما به بسیاری از مطالبات آنان پاسخ گفتیم".
این در حالی است که مقامات جمهوری اسلامی در روز یکشنبه ضمن اعلام آنکه ایرانیان امسال به حج نخواهند رفت، عربستان را مسئول لغو حج خواندند. آنان گفتند که عربستان در مذاکرات مربوط به حج کارشکنی کرده و مسائل سیاسی را در آن دخالت داده است.

حمله متقابل به عربستان

حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه ایران، روز دوشنبه در گفتگو با خبرگزاری ایرنا با اشاره به عملیات آزادسازی فلوجه عراق تاکید کرد که ایران همچنان به سیاست خود در قبال عراق و دیگر کشورهای منطقه ادامه خواهد داد. او گفت: «جمهوری اسلامی ایران با افتخار و قاطعیت به کمک‌های مستشاری خود در مبارزه جدی با تروریسم در منطقه ادامه می‌دهد و آن را برای کمک به امنیت و ثبات همه کشورهای منطقه و جهان امری حیاتی می‌داند.»

محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، در واکنش به سخنان روز یکشنبه عادل الجبیر درباره ایران در حالی‌که خود اقدام به حمله شخصی و توهین‌آمیز به وزیر امور خارجه عربستان می‌کرد، صحبت‌های او را "خام و به دور از عرف دیپلماتیک" خواند. فرمانده سپاه پاسداران در دوره جنگ ایران و عراق رفتار الجبیر را با "افراد بدوی و صحرانشینی که تازه به شهر آمده‌اند و شتر خود را در وسط میدان ریاض خوابانده‌اند" تشبیه کرد و پیشنهاد کرد که وزیر امور خارجه عربستان "برای آموزش آداب سیاسی و دیپلماسی به ایران سفر کند".

محسن رضایی در صفحه اینستاگرام خود همچنین به طور متقابل به دخالت نظامی عربستان در یمن و بحرین و نیز مشکلاتی که به گفته مقامات ایرانی عربستان بر سر راه سفر حج ایرانیان بوجود می‌آورد پرداخت: «آقای جبیر وزیر تازه‌وارد عربستان می‌گوید دولت عراق حق ندارد برای دفاع از کشورش از ایران کمک بگیرد و از طرف دیگر اشغال یمن را حق قانونی خود می‌داند و یا با تانک وارد بحرین شده‌اند و از طرفی حتی حاضر نیستند حفاظت از اتباع کشورهای دیگر را در مراسم حج بپذیرند و در دادن ویزا کارشکنی می‌کنند.»

همچنین علی اکبر ولایتی، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک، روز دوشنبه در واکنش به سخنان الجبیر در جده، عربستان را "فتنه‌گر اصلی منطقه" خواند. او در پاسخ به اتهام عربستان به ایران مبنی بر تلاش برای برپایی فرقه‌گرایی در عراق گفت: « در حال حاضر سعودی‌ها با حمایت از تکفیری‌ها در عراق فتنه برپا کردند و فتنه‌گر اصلی آن‌ها هستند و عراق و منطقه را ناامن کرده‌اند و از تروریست‌ها حمایت می‌کنند.»

روز جمعه گذشته در یکی از آخرین موضع‌گیری‌های وزارت امور خارجه ایران، حسین جابری انصاری، سخنگوی این وزارتخانه، عربستان را "خطرناک‌ترین حامی تروریسم" خوانده و گفته بود "حضور ایران در عراق به درخواست این کشور است".

بیشتر بخوانید: جابری انصاری: حضور ایران در عراق به درخواست این کشور است

روز دوشنبه همچنین اعلام شد که زهران علوش، رهبر گروه جیش‌الاسلام و مذاکره‌کننده ارشد مخالفان سوریه در مذاکرات ژنو، در اعتراض به رژیم سوریه و بی‌نتیجگی مذاکرات از ریاست هیأت مذاکره‌کننده کناره‌گیری کرده است. با توجه به نزدیکی جیش‌الاسلام به عربستان سعودی و نیز با توجه به جنگ نیابتی این کشور با ایران در سوریه، به نظر می‌رسد که اقدام علوش هم با تشدید تنش‌های منطقه‌ای میان ایران و عربستان بی‌ارتباط نباشد.