«جنبش زنان از حضور نمایشی سه زن در کابینه خوشحال نیست»
۱۳۸۸ مرداد ۳۱, شنبه
اقدام احمدی‌نژاد به معرفی سه زن برای احراز مقام وزارت با واکنش‌های متفاوتی مواجه شده است. بخشی از اصولگرایان آشکارا به مخالفت با این اقدام برخاسته‌اند. فعالان جنبش زنان نیز به نوبه‌ی خود معتقدند که این اقدام گرچه از قدرت این جنبش و تحمیل مطالبات آن به اصولگرایان حکایت دارد، ولی استفاده ابزاری از زنان نیز در آن بارزاست. مرضیه مرتاضی لنگرودی از فعالان زن ملی- مذهبی در ا ین زمینه توضیحات بیشتری داده است.
دویچه‌وله: خانم مرتاضی، رییس فراکسیون روحانیون مجلس گفته است که در مورد میزان توانایی‌های زنان و نوع مدیریت‌شان، شبهه‌ی فقهی وجود دارد. آیا چنین چیزی صحت دارد؟
مرضیه مرتاضی لنگرودی: لابد از دیدگاه ایشان که به فقه سنتی و غیرپویا معتقد هستند چنین چیزی هست. ولی تفکر دیگری سالهاست که در ایران وجود دارد به اسم ’’نوگرایی دینی‘‘ که شاید ما این را محدود کنیم به صد سال پیش، یعنی از آغاز اندیشه‌ی نو در جریان جنبش مشروطیت و انقلاب مشروطه که یکنوع تفکر در خصوص مذهب در ایران شکل گرفت که ما به آن نواندیشی دینی می‌گوییم. این تفکر به فقه پویا اعتقاد دارد که می‌گوید وقتی موضوع عوض بشود، حکم هم عوض می‌شود و با جداکردن اصل و جوهر دین از شریعت که مربوط به زمان و محدود به زمان است، سعی می‌کند نگاه دیگری به موضوعات داشته باشد. ازجمله موضوع زن و مرد و حاکمیت و حضور زن در عرصه‌ی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی امروز جامعه‌ایران.
ولی دو مرجع تقلید دیگر ، یعنی آیت‌الله صافی گلپایگانی و آیت‌الله مکارم شیرازی هم گفته‌اند که انتخاب وزیر زن شبهه‌ی فقهی دارد، و یک نماینده‌ی مجلس گفته ، اگر مقام رهبری در مورد وزارت زنان اظهارنظری نکند ، مجلس، نظر این دو مرجع را مبنا قرار می‌دهد و در حقیقت زنان پیشنهادشده برای وزارت، رأی اعتماد نخواهند گرفت.
من فکر می‌کنم نظر این دو مرجع تقلید نظری نیست که کل جامعه ایران یا سایر مراجع از آن تبعیت کنند. به دلیل این که در جامعه‌ی ایران در جریان جنبش مشروطه و انقلاب مشروطه، نوگرایی و اصلاح‌در دین پذیرفته شده و کسانی امثال آیت‌الله نائینی صراحتاً می‌گویند که دین با عقل‌گرایی، علم و فنآوری و فراتر از خود رفتن منافاتی ندارد. به اضافه‌ی این که در صدر اسلام و طبق سنت پیامبر هم زنان در سه عرصه مشارکت می‌کردند: بیعت که بارزترین مظهر عمل سیاسی است، هجرت که باز عمل سیاسی دیگری است و امر به معروف و نهی از منکر به حاکمان و نظارت در کار حاکمان، در این سه عرصه تفاوتی بین زن و مرد نبوده و پیامبر هم زنان را در همه‌ی مسایل سیاسی زمان خودش شرکت داده بود. در جنبش کنونی زنان هم وقتی ما زنان نواندیش مسلمان از سایر مراجع مثل آیت‌الله منتظری، آیت‌الله صانعی و حجت‌الاسلام آقای کدیور و آقای قابل سوال کردیم، به این نتیجه رسیدیم که اگر بنا است از ’’متخصص‘‘ تبعیت و پیروی بشود، یک متخصص زن به لحاظ علمانیت‌اش که با متخصص مرد فرقی ندارد. آقایان وقتی مریض می‌شوند، پیش دکتر زن هم می‌روند و حرفهای او را گوش می‌کنند. اگر در جامعه‌ایران، زن می‌تواند نماینده‌ی مجلس بشود و قوانینی را تصویب بکند، عقلاً به چه دلیل نمی‌تواند مجری همان قوانین باشد؟
یک نظریه دیگر هم که اینجا وجود دارد، یعنی دو جور با وزارت زنان مخالفت شده است. امام جمعه‌ی مشهد علاوه بر مخالفت‌های دینی و فقهی گفته حضور سه زن در کابینه باعث شادی جریان‌های فمینیستی می‌شود و ما نباید کاری کنیم که جریان‌های غربی را خشنود بکنیم. آیا جریان‌های فمینیستی ایران، از این اقدام آقای احمدی‌نژاد ابراز شادمانی کرده‌اند؟
نه. اگر در بین فعالان جنبش زنان شادمانی‌ای هست، به این دلیل است که با مبارزات بی‌وقفه‌و شجاعانه‌ی خودشان بویژه در دو دهه‌ی اخیر باعث شدند که حتا در نگرش سنتی رخنه ایجاد کنند، نگرش سنتی که سعی دارد زنان را به دور از مسایل سیاسی و اجتماعی نگهدارد و آنها را در خانه‌ها حبس کند و نگاه ابزاری به آنها دارد. اما آن چیزی که در این چینش کابینه به چشم می‌خورد، بازهم استفاده‌ی ابزاری و نگاه ابزاری به زنان است. علت این که از کابینه‌ی احمدی‌نژاد یک چنین چیزی برای جنبش زنان شادی‌آور نیست، این نیست که ما از ورود سه زن به کابینه شاد نیستیم. ما فکر می‌کنیم که زنها در هر حوزه‌ای که باشند، ولو ابزاری هم باشند، بازهم می‌توانند سنت‌هایی را بشکنند. آنچه هست، این است که این نوع انتخاب زنان برای وزارت، توهین به شعور جامعه‌ایران است. در همین دولت نهم آقای احمدی‌نژاد، سخت‌ترین سهمیه‌بندی‌های جنسیتی در مورد زنان متخصص اعمال شد. این نشان می‌دهد که در واقع در استفاده از زنان، نگاه ابزاری غلبه دارد. و به این دلیل جنبش زنان از این پیروزی که موفق شده سه وزیر زن را به کابینه تحمیل کند، خشنود است اما به حضور سه وزیر زن در کابینه‌ی نمایشی که اساساً خود به قدرت رسیدن آن چون و چرا دارد و مورد اقبال بسیاری از اصولگرایان هم حتا نیست و در مجلس هم با آن مخالفت‌هایی هست، نگاه خوش‌بینانه‌ای ندارد. آنچه باعث ناراحتی زنان هست این است که چرا یک چنین استفاده‌ی ابزاری از زنان می‌شود. اما آنچه می‌توان باعث شادی جنبش زنان باشد این است که آن مبارزات بی‌وقفه و شجاعانه و پیگیرانه و مجدانه باعث شده است که حتا در نگرش سنتی، شکاف‌هایی بیفتد و مجبور باشد برای این که خودش را نو و به روز نشان بدهد و در جامعه مشروعیت و مقبولیت ایجاد کند، از زنان به طور ابزاری حتی استفاده کند.
مصاحبه‌گر: میترا شجاعی
تحریریه: فرید وحیدی